Zbrodnia w Owczarni
| Państwo | |
|---|---|
| Miejsce | |
| Data | 4 maja 1944 |
| Liczba zabitych | 18 partyzantów oddziału III kompanii 15 Pułku Piechoty Armii Krajowej |
| Liczba rannych | 13 partyzantów AK |
| Typ ataku | zaatakowanie kwaterującego oddziału z zaskoczenia |
| Sprawca | samodzielny oddział Armii Ludowej pod dowództwem Bolesława Kowalskiego |
Położenie na mapie Polski w 1939 r. | |
 51°01′42″N 21°58′12″E/51,028333 21,970000 | |
Zbrodnia w Owczarni – zbrodnia dokonana 4 maja 1944 przez oddział Armii Ludowej dowodzony przez Bolesława Kaźmiraka (Kowalskiego), ps. „Cień” w Owczarni na podstępnie zaatakowanych żołnierzach z 3 kompanii 15 Pułku Piechoty AK ppor. rez. Mieczysława Zielińskiego ps. „Moczar”, którzy czekali na zrzut broni.
Przebieg
Około godz. 17.00 Owczarnia, w której kwaterował oddział „Moczara”, została zaatakowana przez tyralierę AL. AK-owcy, sądząc, że to Niemcy ich atakują, odpowiedzieli ogniem. Po chwili okazało się, że to nie Niemcy, tylko znany partyzantom AK oddział „Cienia”, który podczas rozmowy z Zielińskim przepraszał za nieporozumienie, twierdząc, że ma do czynienia z Niemcami lub oddziałem NSZ. Oddział AL został wpuszczony do wsi i stanął w dwuszeregu naprzeciw AK-owców, którzy również stanęli w dwuszeregu, a między oddziałami – dowódcy. Nagle w toku przyjacielskiej rozmowy „Cień” wyjął pistolet i z najbliższej odległości strzelił do „Moczara”, zabijając go na miejscu. Był to umówiony wcześniej sygnał dla AL-owców, których dwuszereg rozstąpił się i zaczął strzelać z pepesz do AK-owców.
Zginęło lub zmarło z ran 18 partyzantów AK (w tym oficer – ppor. Ignacy Franciszek Kamiński ps. „Żuraw”), a 13 odniosło rany; „cieniowcy” obrabowali później zwłoki AK-owców. Po stronie Armii Ludowej zginęło w czasie strzelaniny 3 partyzantów. Jednego ciężko rannego miał według relacji ocalałych AK-owców osobiście dobić „Cień”. Według innej wersji, podanej przez Jerzego Ślaskiego, dwóch AL-owców zginęło na miejscu, a dwóch rannych miał dobić „Cień”.
Reakcja kierownictwa Armii Ludowej
W marcu 1981 płk Wincenty Heinrich (w czasie wojny partyzant GL i AL pod pseudonimem „Skiba”) wysłał list do Trybuny Robotniczej o następującej treści:
W kwietniu 1944 roku „Cień” wraz z oddziałem dokonał we wsi Owczarnia podstępnego mordu na czterdziestu kilku żołnierzach z AK z oddziału dowodzonego przez por. „Moczara”. Miał to być odwet za mord pod Borowem[1]. Dziwnym zbiegiem okoliczności, mimo że czyn ten nie zyskał oficjalnego uznania w ówczesnym dowództwie Obwodu AL, ppor. „Cień” został w parę tygodni później awansowany do stopnia porucznika.
Stwierdzam z całą odpowiedzialnością, że czyn por. „Cienia” był potępiony nie tylko przez dowództwo mojego oddziału, ale i kierownictwo polityczne Lubelszczyzny w osobach ówczesnego sekretarza obwodu PPR tow. „Alego” (Szymańskiego) i sekretarza okręgu lubelskiego tow. „Polę” (Wacława Marek). Dowodem naszego stosunku do tego „wyczynu” niech będzie to, że w kwietniu 1944 r. wystąpiliśmy z wnioskiem do naszego kierownictwa o uznanie oddziału „Cienia” za oddział bandycki, rozbrojenie go i pozbawienie przynależności do AL[2].
Z powojennej relacji „Skiby” wynika, że lokalni partyzanci innych oddziałów AL oraz działacze PPR odcięli się od „Cienia” i jego ludzi proponując by podzielił on los Józefa Liska – gwardzisty, który dopuszczał się zbrodni na ludności cywilnej; w 1943 jego oddział rozformowano, partyzantów przerzucono do innych jednostek, a jego samego postawiono przed sądem i rozstrzelano za niesubordynację[3][4]. Bolesław Kowalski (Kaźmirak) nigdy jednak nie poniósł odpowiedzialności za swoją zbrodnię, którą w czasach Polski Ludowej tłumaczono jako obronę przed atakiem AK[5].
Przypisy
- ↑ Leonard Zub-Zdanowicz ps. „Ząb” przedstawił się partyzantom oddziału GL im. Kilińskiego jako „przedstawiciel AK” dopiero później ujawniając swoją przynależność do NSZ. Pierwsze wiadomości jakie dotarły do kierownictwa Obwodu II GL głosiły, że mordu dokonali nie NSZ-owcy tylko AK-owcy. W późniejszym czasie, chociaż ujawniony został rzeczywisty sprawca, w szeregach GL i AL zapanowała obawa przez oddziałami AK, które mogły się okazać w rzeczywistości oddziałami NSZ. W raportach do dowództwa AK, płk Jan Zientarski ps. „Mieczysław” (dowódca Okręgu Radom-Kielce AK) pisał, że partyzanci NSZ „W terenie podszywają się pod AK[...]”.
- ↑ dws.org.pl • Zobacz temat - Oddział AL Cienia Kowalskiego, www.dws.org.pl [dostęp 2018-10-15] (pol.).
- ↑ Rafał Drabik: Wydarzenia pod Borowem z 9 sierpnia 1943 (praca magisterska). Lublin: KUL, 2002.
- ↑ Edward Gronczewski, „Kalendarium walk GL i AL na Lubelszczyźnie 1942-1944”, Aneks biograficzny.
- ↑ Zabawa w „Popiół i Diament” - Wiadomości, wiadomosci.onet.pl [dostęp 2018-10-15] (pol.).
Bibliografia
- Ireneusz Caban, Oddziały Partyzanckie AK 15 pp „Wilków”, Oficyna Wydawnicza „Czas”, Lublin 1994, ISBN 83-85614-05-2.
- Jerzy Ślaski, Żołnierze Wyklęci, Warszawa 1996.
- Jerzy Ślaski, Polska Walcząca, t. 3, Warszawa 1999.
Linki zewnętrzne
- Rafał Drabik. Mord pod Owczarnią i Stefanówką. „Kombatant”. 11–12 (215–216) (listopad-grudzień 2008), s. 6–8. UdSKiOR. ISSN 0867-8952.
Media użyte na tej stronie
_location_map.png)
(c) Lukasb1992 z polskiej Wikipedii, CC BY-SA 3.0
Mapa lokalizacyjna Polski — 1939 (marzec – wrzesień).