Zbrodnia w Serocku 1939

Tablica upamiętniająca wydarzenie

Miejsce pamięci narodowej

Zbrodnia w Serocku 1939 – mord na polskich jeńcach wojennych popełniony przez żołnierzy niemieckiego Wehrmachtu w trakcie kampanii wrześniowej 1939. Jego ofiarą padło kilkudziesięciu wziętych do niewoli żołnierzy Armii „Pomorze”, którzy w nocy z 4 na 5 września zostali zastrzeleni przez niemieckich strażników na polu pod wsią Serock (powiat świecki).

Przebieg masakry

4 września 1939, około godziny 19:30, żołnierze Wehrmachtu przyprowadzili na pole pod Serockiem (5 kilometrów od Świekatowa) wielką, liczącą około 3500 osób grupę jeńców z rozbitych oddziałów Armii „Pomorze”, wśród których znajdowała się pewna ilość internowanych osób cywilnych. Jeńcom rozkazano ułożyć się do noclegu pod gołym niebem^[1].

W nocy (między godziną 24:00 a 1:00) Niemcy oświetlili nagle całe pole reflektorami samochodowymi i rozpoczęli bezładną strzelaninę. Przerażeni jeńcy próbowali ukrywać się w stogach siana^[1]. W wyniku niemieckiego ostrzału zginęło kilkudziesięciu jeńców. Szymon Datner podawał, iż zamordowano wówczas 66 polskich żołnierzy^[2], Barbara Bojarska oceniała liczbę ofiar na 69 (ponad 60 jeńców wojennych oraz kilku cywilów)^[1], podczas gdy dokumenty Wehrmachtu mówiły o 84 ofiarach. Zbrodni dokonali żołnierze niemieckiego 604. batalionu budowy dróg^[3]. Fragment dziennika wojennego niemieckiego II Korpusu Armijnego^[3]:

W toku przesłuchania świadków pod koniec lat sześćdziesiątych XX wieku nie udało się wyjaśnić, czy jeńcy polscy w Serocku rzeczywiście podjęli próbę ucieczki (tak jak to utrzymywali ich niemieccy strażnicy). Polacy mieli zostać ostrzelani zarówno z karabinów, jak i ustawionych dodatkowo armat przeciwpancernych, przy czym ogień przerwano dopiero wówczas, gdy pojawiło się niebezpieczeństwo, że ucierpią też żołnierze niemieccy^[3].

Szymon Datner twierdził z kolei, iż rzeź nastąpiła w rezultacie prowokacji. Gdy jeńcy ułożyli się już do snu, pilnujący ich Niemcy mieli nagle krzyknąć, że zbliża się czołg i jeńcy winni skryć się; część usłuchała kryjąc się w stogach stojących na polu i wówczas miał paść strzał, który był hasłem do rozpoczęcia masakry^[2].

Nazajutrz towarzysze broni (według innych źródeł miejscowi chłopi) złożyli pomordowanych we wspólnym grobie na polu, które było miejscem tragedii. Ofiary ekshumowano w październiku 1947. Udało się ustalić nazwiska kilku zamordowanych, w tym jednego cywila – kolejarza Stanisława Łońskiego^[1][2].

Przypisy