Zbrodnie nacjonalistów ukraińskich w powiecie kostopolskim
Zbrodnie nacjonalistów ukraińskich w powiecie kostopolskim – zbrodnie nacjonalistów ukraińskich i miejscowego ukraińskiego chłopstwa (tzw. czerni) na głównie polskiej ludności cywilnej podczas rzezi wołyńskiej w powiecie kostopolskim w dawnym województwie wołyńskim w okresie II wojny światowej.
Mordy w powiecie kostopolskim rozpoczęły się od marca 1943 r. i trwały przez cały okres rzezi. W 11 miejscowościach zginęło powyżej 100 osób, w tym w Janowej Dolinie 607. Na terenie powiatu kostopolskiego ofiarą zbrodni padło 4 264–4 267 Polaków (ustalona, minimalna liczba ofiar). Ponadto zginęło co najmniej 1 Czech, 247 Żydów, 43 Ukraińców, 5 Rosjan. Ustalono 51 sprawców zbrodni. W co najmniej 29 przypadkach napadów Ukraińcy udzielili Polakom pomocy. Spalonych zostało co najmniej 10 kościołów i 5 kaplic.
Zbrodnie głównie były dziełem UPA, wzmocnionej w marcu i kwietniu 1943 r. przez dezerterów z ukraińskiej policji, wspomaganej przez ukraińskich chłopów, samoobronę (SKW) i Służbę Bezpeky OUN-B. W niewielkim zakresie jako sprawców[1] wskazuje się oddziały zbrojne melnykowców i bulbowców.
Ogółem nacjonaliści zniszczyli 132 osiedla polskie[1].
Miejsca zbrodni i liczba ofiar
- Kostopol - ofiarą nacjonalistów ukraińskich padło 3 Polaków, 2 Żydów
gmina Bereźne
| Zbrodnie w miejscowościach | Ustalona (minimalna) liczba ofiar |
|---|---|
| Antonówka | 23 Polaków |
| Bereźne | 96 Polaków |
| Białaszówka | 32 Polaków, 1 Ukrainiec |
| Białka | 18 Polaków |
| Bronne | 1 Ukrainiec |
| Dąbrówka | 2 Polaków |
| Hołubne | 3 Polaków |
| Ilniki | 200 Polaków |
| Jabłonne | 4 Żydów |
| Kadobyszcze | 19 Polaków |
| Kamionka | 13 Polaków |
| Karaczun | 3 Polaków |
| Kościelny Futor | 18 Polaków |
| Krzeszów | 6 Polaków |
| Kupla Mała | 1 Polak |
| Kurhany | 1 Polak |
| Lipniki | 179 Polaków, 4 Żydów, 1 Rosjanka |
| Majdan Mokwiński | 7 Polaków |
| Małuszka | 16 Polaków |
| Małyńsk | 19 Polaków |
| Młodzianówka | 2 Polaków |
| Mokwin | 15 Polaków |
| Polany | 3 Polaków |
| Police | 1 Polak |
| Rudnia Bobrowska | 17 Polaków |
| Siniakówka | Liczba ofiar nieznana |
| Teklówka | Liczba ofiar nieznana |
| Tyszyca | 2 Polaków |
| Werba | 6 Polaków |
| Wielkiepole | 3 Polaków, 2 osoby z rodziny polsko-ukraińskiej |
| Zalesie | 9 Polaków, 1 Ukrainiec, 1 Żyd |
| Zamostycze | 1 Polak |
| Zarzeczka | 6 Polaków |
| Zurne | 1 Polak |
gmina Derażne
| Zbrodnie w miejscowościach | Ustalona (minimalna) liczba ofiar |
|---|---|
| Aleksandrówka | 8 Polaków |
| Anielówka | 2 Polaków |
| Biczal | 18 Polaków |
| Borówka | 40 Polaków |
| Czudwy | 6 Polaków |
| Dąbrówka | 9 Polaków |
| Debryca Mała i Wielka | Liczba ofiar nieustalona |
| Derażne | 68-69 Polaków,1 Ukrainiec |
| Diuksyn | 5 Polaków, 1 Ukrainiec |
| Dolina Dąbrowa | 1 Polak |
| Jamniniec | 12 Polaków |
| Józefin | Liczba ofiar nieustalona |
| Klin Stawiecki | Liczba ofiar nieustalona (co najmniej 1 ofiara) |
| Korczyn | Liczba ofiar nieustalona |
| Marianówka | Liczba ofiar nieustalona |
| Michałówka | 11 Polaków |
| Pendyki | 150 Polaków |
| Perełysianka | 34 Polaków |
| Pieńki Pendyckie | 33 Polaków |
| Polanówka | 53 Polaków |
| Postójne | 1 Ukrainiec |
| Radomianka | 17 Polaków |
| Smolijów | Liczba ofiar nieustalona |
| Tomaszów | 25 Polaków, 4 osoby z rodzin polsko-ukraińskich |
| Wereczówka | Liczba ofiar nieustalona |
| Złaźne | 36 Polaków, 1 Ukrainiec |
gmina Kostopol
| Zbrodnie w miejscowościach | Ustalona (minimalna) liczba ofiar |
|---|---|
| Aleksandrówka | Liczba ofiar nieustalona |
| Annowal | 15 Polaków |
| Berestowiec Stary | 23 Polaków |
| Bołdyń | 7-8 Polaków |
| Borszczówka | 1 Polak |
| Danczymost | 5 Polaków |
| Grudy | 6 Polaków, 1 Czech |
| Hipolitówka | 21 Polaków |
| Jankiewicze | Liczba ofiar nieustalona |
| Janowa Dolina | 607 Polaków, 1 Żyd |
| Jasnobór | Liczba ofiar nieustalona |
| Kurhany | Liczba ofiar nieustalona |
| Lipniki (Lipniki Maszczańskie) | 22 Polaków |
| Małe Siedliszcze | 10 Polaków |
| Mokwin | 9 Polaków |
| Pępków | 18 Polaków, 6-osobowa rodzina polsko-ukraińska, 1 Ukrainiec |
| Pieczałówka | 1 Polak |
| Płoteczno | 50 Polaków |
| Rudeński Majdan | 1 Polak |
| Trubica | Liczba ofiar nieustalona |
gmina Ludwipol
| Zbrodnie w miejscowościach | Ustalona (minimalna) liczba ofiar |
|---|---|
| Adamówka | 4 Polaków, 1 Ukrainiec |
| Alfredówka | 1 Polak |
| Antolin | 6 Polaków, 3 osobowa rodzina polsko-ukraińska |
| Astrachanka | 15 Polaków |
| Berezówka | 1 Polak (99-letni) |
| Berezyna | 7 Polaków |
| Bereżniaki | Liczba ofiar nieustalona |
| Biały Brzeg | 6 Polaków |
| Bielczakowska | 25 Polaków |
| Budki Kudrańskie | 9 Polaków |
| Budki Ujściańskie | 12 Polaków |
| osada Wojskowa Bystrzyce | Liczba ofiar nieznana, osada spalona |
| Bystrzyce | 6 Polaków, 2 Ukraińców |
| Chmielówka | 3 Polaków, 1 Ukrainiec |
| Chołopy | 1 Polak |
| Chwojanka | 11 Polaków |
| Dermanka | 104 Polaków, 3-osobowa rodzina polsko-ukraińska, 8 Żydów |
| Druchowa | 20 Polaków |
| Frankopol | 4 Polaków |
| Gliniszcze | 11 Polaków, 1 Rosjanin |
| Głuboczek | 4 Polaków |
| Głuboczanka | 33 Polaków, 1 Ukrainiec, 2 Żydów |
| Górna | 81 Polaków |
| Granne | 15 Polaków |
| Horodyszcze | 4 Polaków |
| Hruszówka | 4 Polaków |
| Hubków | 7 Polaków, 1 Ukrainiec |
| Hurby | 19 Polaków, 5 Ukraińców |
| Huta Bystrzycka | 7 Polaków |
| Huta Stara | 3 Polaków |
| Janówka | 24 Polaków, 3 Ukraińców |
| Jezierce | 3 Polaków |
| Józefówka | 1 Polak |
| Kamionka | 22 Polaków, 8 Ukraińców |
| Koziarnik Chłopski | 1 Polak |
| Koziarnik Chotyński | 6 Polaków |
| Kudranka | 10 Polaków, 11 Żydów |
| Ludwipol | 19 Polaków, 1 Ukrainiec |
| Marcelówka | 35 Polaków |
| Medwedówka | 135 Polaków, 2-osobowa rodzina polsko-ukraińska |
| Mokre | 1 Polak |
| Myszakówka | 2 Polaków |
| Nakazów | 8 Polaków |
| Niemila | 127 Polaków |
| Nowiny | 20 Polaków |
| Pasieka | 3 Polaków |
| Podrałówka | 1 Polak |
| Rudnia Pogorełowska | 11 Polaków |
| Rudnia Potasznia | 23 Polaków, 8 Żydów |
| Rudnia Stryj | 1 Polak, 1 Ukrainiec |
| Sołomiak | 4 Polaków |
| Spalony Młynek | 6 Polaków |
| Szopy | 30 Polaków |
| Futor Trubińskich | 4 Polaków |
| Worobiówka | 1 Polak |
| Wyczymir | 30 Polaków |
| Zastawie | 83 Polaków, 4 osobowa rodzina polsko-ukraińska |
gmina Stepań
| Zbrodnie w miejscowościach | Ustalona (minimalna) liczba ofiar |
|---|---|
| Borek | 6 Polaków |
| Butejki | 6 Polaków |
| kolonia Dworzec i osada wojskowa Batory | 2 Polaków |
| Hrada | 4 Polaków |
| Huta Stepańska | w Hucie Stepańskiej 155 Polaków, 11 Żydów, w okolicach Huty Stepańskiej 600 Polaków (szacunki UPA: 500-950 Polaków) |
| Kazimierka | 8 Polaków, 1 Ukrainiec |
| Komarówka | 1 Ukrainiec |
| Kantopy | 1 Polak |
| Kryczylsk | 18 Polaków, 30 kozaków w służbie niemieckiej |
| Mielnica Duża | 1 Polak |
| Mielnica Mała | 11 Polaków |
| Nieklukwin | Liczba ofiar nieznana |
| Perespa | 51 Polaków, 1 Ukrainiec |
| Siedlisko | 18 Polaków, 1 Ukrainiec Stepań |
| Stepań | 24 Polaków, 4 Ukraińców, 1 Rosjanin |
| Temne Stepańskie | 2 Polaków |
| Trudy | 1 Polak, 1 Rosjanin |
| Ugły | 104 Polaków |
| Werbcze Duże | 68 Polaków |
| Wołosza | 5 Polaków |
| Wyrka | 161 Polaków |
| Zakuście | 1 Polak |
| Ziwka Stara | 21-22 Polaków |
gmina Stydyń
| Zbrodnie w miejscowościach | Ustalona (minimalna) liczba ofiar |
|---|---|
| Hutwin | 1 Polak |
| Japołć | 5 Polaków |
| Kamionka Nowa | Liczba ofiar nieustalona |
| Kamionka Stara | 9 Polaków |
| Lady | 5 Polaków |
| Ledne | 8 Polaków |
| Mielnikowo | Liczba ofiar nieznana |
| Mutwica | 11 Polaków |
| Mydzk | 3 Polaków |
| Nowina | Liczba ofiar nieznana |
| Omelanka | 55 Polaków |
| Osowa | 4 Żydów |
| Osówka | 3 Polaków |
| Ożgów | 60 Polaków |
| Podsielcze | 32 Polaków |
| Półbieda | 65 Polaków |
| Romaszkowo | 1 Polak |
| Rudnia | 8 Polaków |
| Stydyń Wielki | 7 Polaków |
| Stydyńska | 100 Żydów |
| Tchory | 9 Polaków |
Zbrodnie w nieustalonych miejscach
W nieustalonych miejscach powiatu kostopolskiego zginęło również co najmniej 291 Polaków, 4-osobowa rodzina polsko-ukraińska, 8 Ukraińców, 83 Żydów, 1 Rosjanin.
Kierownictwo terenowe OUN-B w powiecie kostopolskim
| Funkcja | Imię, nazwisko i pseudonim | Okres działalności |
|---|---|---|
| przewodniczący nadrejonu | Stachij Kowalczuk | 1945 |
| nadrejonowy referent organizacyjny | Hryhoryj Lewczuk "Burlij" | 1944 |
| nadrejonowy referent SB | Hryhoryj Torohnij "Łys" | 1944 |
Przypisy
Bibliografia
- Władysław Siemaszko, Ewa Siemaszko: Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia : 1939–1945. Warszawa: von borowiecky, 2000. ISBN 83-87689-34-3.
Zbrodnie nacjonalistów ukraińskich według powiatu
| województwo wołyńskie |
|
|---|---|
| województwo lwowskie |
|
| województwo tarnopolskie |
|
| województwo stanisławowskie |
|
- Patrz również: Ludobójstwo nacjonalistów ukraińskich dokonane na obywatelach polskich, Polska samoobrona na Kresach Płd.-Wsch.
Media użyte na tej stronie
OUN-r Flag 1941.svg
Flag of Bandera group of Organization of Ukrainian Nationalists (OUN-B) adopted in April 1941
Flag of Bandera group of Organization of Ukrainian Nationalists (OUN-B) adopted in April 1941