Zbrodnie w Kutach nad Czeremoszem

Zbrodnie w Kutach
Państwo	Polska (okupowana przez III Rzeszę)
Miejsce	Kuty
Data	marzec–kwiecień 1944
Liczba zabitych	około 200
Typ ataku	ludobójstwo
Sprawca	bojówki OUN-B
Położenie na mapie Polski w 1939 r. (c) Lukasb1992 z polskiej Wikipedii, CC BY-SA 3.0 Kuty
48°15′26″N 25°10′02″E/48,257222 25,167222

Zbrodnie w Kutach nad Czeremoszem – zbrodnie popełniane przez nacjonalistów ukraińskich w marcu i kwietniu 1944 roku na ludności polskiej i ormiańskiej w miasteczku Kuty położonym w powiecie kosowskim województwa stanisławowskiego II RP. W zbrodniach tych zginęło około 200 Polaków i Ormian. Kulminacja mordów nastąpiła w dniach 19-21 kwietnia 1944 r.

Tablica Pomnika ofiar zbrodni dokonanej na obywatelach polskich przez OUN-UPA wymieniająca Kuty

W nocy z 19 na 20 marca 1944 r. załoga niemiecka ewakuowała się z miasteczka. Od tego momentu do 21 kwietnia 1944 r. (zajęcie Kut przez Armię Czerwoną) datują się pogromy dokonywane przez banderowców na polskich i ormiańskich mieszkańcach miasteczka.

Mordy odbywały się tylko w nocy, według ustalonej listy. Początkowo zabijano mężczyzn uznanych za zdolnych do stawiania oporu, później także kaleki, kobiety i dzieci. Banderowcy wchodzili do mieszkań i sprawdzali, czy wszyscy mieszkańcy są w domu, następnie ich mordowali. Po zabiciu obecnych osób dom podpalano i czekano, aż z kryjówek wyskoczą ukrywający się. Zdarzały się przypadki torturowania ofiar, np. ukrzyżowano inż. Zarembę.

Jako podżegającego do mordów a nawet biorącego w nich udział świadkowie wskazują księdza greckokatolickiego Władimira Zakrzewskiego (właściwie Roman Zakrewski - U podnóża Owidiusza, str. 455). Niektórzy Ukraińcy udzielali pomocy Polakom – np. Dmytro Babiuk udzielał schronienia Helenie Łysiak, a Stefan Polek ostrzegł przed napadem rodzinę Jerzego Zielińskiego.

Pod wpływem mordów większość Polaków uciekła z Kut. Z około 1000 polskich mieszkańców w miasteczku pozostało ok. 100 osób. Zginęło około 200 osób, w tym 140 o ustalonej tożsamości.

Zobacz też

• Czystka etniczna w Małopolsce Wschodniej
• Nacjonalizm ukraiński

Bibliografia

• Zbigniew Manugiewicz, Jerzy Tustanowski, U podnóża Owidiusza. Rozkwit i zagłada wspólnoty kuckiej nad Czeremoszem. Kraków 2017, ​ISBN 978-83-7638-918-9​
• ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski, Przemilczane ludobójstwo na Kresach, Kraków 2008, na książce ​ISBN 978-83-922939-8-3​, ​ISBN 978-83-922939-8-9​
• Romuald Niedzielko (oprac.), Kresowa księga sprawiedliwych 1939-1945. O Ukraińcach ratujących Polaków poddanych eksterminacji przez OUN i UPA, Warszawa 2007, ​ISBN 978-83-60464-61-8​
• Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Eugeniusz Różański; Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie stanisławowskim 1939 – 1946; Wrocław, bez daty wydania, 2007, ​ISBN 978-83-85865-13-1​