Zbrosławice

Artykuł

50°24′57″N 18°45′14″E

- błąd

39 m

WD

50°25'0.1"N, 18°45'0.0"E, 50°28'N, 18°45'E

- błąd

14 m

Odległość

307 m

Zbrosławice
wieś
Ilustracja
(c) 002project.com, CC BY 3.0

Ośrodek jeździecki w Zbrosławicach (2005)
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Powiat

tarnogórski

Gmina

Zbrosławice

Sołectwo

Zbrosławice

Liczba ludności (2017)

2553

Strefa numeracyjna

32

Kod pocztowy

42-674[1]

Tablice rejestracyjne

STA

SIMC

0225302

Położenie na mapie gminy Zbrosławice
Mapa konturowa gminy Zbrosławice, po prawej znajduje się punkt z opisem „Zbrosławice”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Zbrosławice”
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego
Mapa konturowa powiatu tarnogórskiego, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Zbrosławice”
Ziemia50°24′57″N 18°45′14″E/50,415833 18,753889
Strona internetowa
Nieoficjalny herb wsi Zbrosławice
(c) Tomasz Górny (Nemo5576), CC BY-SA 4.0
Krzyż przy ulicy Wolności w Zbrosławicach w 2011 roku

Zbrosławice (niem. Broslawitz, Dramatal-West 1936–1945[2]) – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie śląskim, w powiecie tarnogórskim, w gminie Zbrosławice.

Zdaniem geografa Roberta Krzysztofika, Zbrosławice miały uzyskać lokację miejską przed 1300 rokiem i zostać zdegradowane przed 1700 rokiem[3].

Charakterystyka

Wieś leży w dolinie Dramy. Istniejący w Zbrosławicach mikroklimat sprzyja leczeniu chorób układu oddechowego i nerwowego. Obecnie funkcjonują we wsi: Dom Pomocy Społecznej prowadzony w Kępczowicach przez OO. Kamilianów[4] oraz Stacja Opieki „Caritas” w Zbrosławicach[5].

Nazwa

Nazwa patronimiczna powstała z nazwy osobowej (imienia) Zbrosław, z formantem -ice, oznaczającym, że jest to osada 'potomków Zbrosława' (stąd liczba mnoga)[6].

Około 1300 roku w łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. "Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego") miejscowość wymieniona jest jako Sbroslawitz[7].

W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod polską nazwą Broslawice oraz nazwą zgermanizowaną Broslawitz[8]. Topograficzny słownik Prus z 1835 roku notuje wieś pod polską nazwą Brosławice, a także niemiecką Broslawitz[9].

Administracja III Rzeszy połączyła z dniem 1 października 1936 gminy Zbrosławice i Ptakowice w nową gminę o nazwie Dramatal ('dolina Dramy'), likwidując jednocześnie tradycyjne nazwy polskiego pochodzenia Ptakowitz (wieś), Broslawitz (wieś) i Kempczowitz (część wsi), przy czym wieś Zbrosławice z Kępczowicami otrzymały niemiecką nazwę Dramatal-West[10] ('zachodnia dolina Dramy').

Historia

Miejscowość położona na wschód od Pyskowic i na zachód od Tarnowskich Gór. Pierwotnie teren zajmowany przez obecną wieś Zbrosławice znajdował się na rubieży terytorium plemiennego Opolan, na przełomie XIII i XIV w. istniejąca już wówczas wieś rycerska leżała w kościelnym okręgu pyskowickim i kasztelanii toszeckiej, a później w księstwie toszeckim.

Zbrosławice po raz pierwszy są wymienione około 1300 roku we wspomnianej Liber fundationis Episcopatus Vratislaviensis. Wszelkie hipotezy o wcześniejszych zapisach Zbrosławic, jak np. z 1235[11] i 1256 r., są błędne. Niepoświadczona żadnym dokumentem jest również błędna hipoteza o nadaniu w XIII w. Zbrosławicom praw miejskich. Także układ przestrzenny wsi nie wskazuje istnienia jakichkolwiek śladów kreowania miasta. Prawdopodobnie hipoteza o rzekomej miejskości Zbrosławic powstała z nierzetelnej interpretacji zapisu w Liber fundationis Episcopatus Wratislaviensis, gdzie Zbrosławice wystąpiły w tytule okręgu wraz z parafialnymi już wówczas Pyskowicami, choć w wyszczególnieniu osad tego okręgu brak informacji o statusie miasta dla Zbrosławic, co w przypadku miast jest wyraźnie podkreślone w dokumencie.

W XIX wieku właścicielami okolicznych dóbr była rodzina Baildonów z Łubia.

Zbrosławice (wraz z Kępczowicami i Nieradą) dopiero w 1818 r. utraciły administracyjny związek z Toszkiem i Gliwicami, kiedy to zostały przyłączone do powiatu bytomskiego, a po jego podziale w 1873 r. znalazły się w powiecie tarnogórskim. W latach 1922–1945 Zbrosławice pozostawały w granicach Niemiec, wchodząc najpierw w skład resztkowego powiatu tarnogórskiego (Restkreis Tarnowitz), a następnie powiatu bytomsko-tarnogórskiego (Landkreis Beuthen-Tarnowitz, 1927–1945).

Historyczne części Zbrosławic

Obecne Zbrosławice składają się z trzech (dawniej samodzielnych) wsi, położonych wzdłuż obecnej ul. Wolności:

  • Zbrosławice (właściwe, położone na wschodzie, do ul. Szkolnej włącznie) z centrum przy kościele Wniebowzięcia NMP i pałacu;
  • Kępczowice (niem. Kempczowitz; położona pośrodku dzisiejszych Zbrosławic, na zachód od ul. Szkolnej, niem. Kempczowitz) to wieś założona w wiekach średnich, prawdopodobnie starsza niż Zbrosławice. Johannes Chrząszcz datuje ją na 1256 rok jako wieś uiszczającą dziesięcinę w zbożu na rzecz proboszcza pyskowickiego. Podany przez niego rok nie jest jednak pewny. Kępczowice zostały ostatecznie wcielone do Zbrosławic w 1928 roku[12];
  • Nierada (niem. Nierada; położona na zachodzie dzisiejszych Zbrosławic, między Kamieńcem a Kępczowicami – w rejonie ul. Hutniczej) należy do parafii w Kamieńcu. Została włączona do Kępczowic, a z nimi do dzisiejszych Zbrosławic.

Zabytki

  • Pałac w Zbrosławicach
  • Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny

Przypisy

  1. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1617 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  2. Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
  3. Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 86-87.
  4. Wspólnoty Kamiliańskie, KAMILIANIE.EU [dostęp 2020-02-28] (pol.).
  5. Caritas, Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Caritas Diecezji Gliwickiej, Caritas Diecezji Gliwickiej [dostęp 2020-02-28] [zarchiwizowane z adresu 2020-02-28] (pol.).
  6. Henryk Borek, Górny Śląsk w świetle nazw miejscowych, Opole 1988.
  7. Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
  8. Knie 1830 ↓, s. 71.
  9. J.G. Muller 1835 ↓, s. 429.
  10. "Amts-Blatt des Preußischen Regierung in Oppeln", Jg. 121, Stück 35, 29.08.1936, S. 246, No. 522.
  11. Jak podrabiano dokumenty w Strzelcach Opolskich. Regiopedia, Opolskie, encyklopedia regionów, opolskie.regiopedia.pl [dostęp 2016-04-27].
  12. Dramatal

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Tarnowskie Góry County location map 2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Tarnowskie Góry County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 50.6412 N
  • S: 50.3183 N
  • W: 18.55 E
  • E: 19.154 E
Zbrosławice Wolności Krzyż DSC 5698.jpg
(c) Tomasz Górny (Nemo5576), CC BY-SA 4.0
Zbrosławice. Ulica Wolności. Krzyz.
Gmina Zbrosławice location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map of gmina Zbrosławice, Poland
Ta mapa of gmina Zbrosławice została utworzona dzięki danym z projektu OpenStreetMap, zbieranym przez społeczność. Mapa ta może być niekompletna i zawierać błędy. Niewskazane jest poleganie wyłącznie na niej w nawigacji.
OJ Zbroslawice - panoramio.jpg
(c) 002project.com, CC BY 3.0
OJ Zbroslawice
POL gmina Zbrosławice COA.svg
Herb gminy Zbrosławice
Herb Zbroslawice.jpg
Herb Zbrosławic (gmina Zbrosławice, powiat tarnogórski, województwo śląskie, Polska)