Zdołbunów

Zdołbunów

Здолбунів

Herb flaga Zdołbunowa↗
Państwo	Ukraina
Obwód	rówieński
Prawa miejskie	1903
Powierzchnia	12,49 km²
Populacja (2018) • liczba ludności	24 688[1]
Nr kierunkowy	+380-36522
Kod pocztowy	35700–35706
Położenie na mapie obwodu rówieńskiego Zdołbunów
Położenie na mapie Ukrainy (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Zdołbunów
50°30′34″N 26°15′35″E/50,509444 26,259722
Strona internetowa
Portal Ukraina

Zdołbunów (ukr. Здолбунів, Zdołbuniw, ros. Здолбунов, Zdołbunow) – miasto na zachodniej Ukrainie, w obwodzie rówieńskim, siedziba rejonu zdołbunowskiego.

Od 1 stycznia 1925 do II wojny światowej siedziba powiatu zdołbunowskiego.

Historia

Przedwojenny herb

Pierwsza wzmianka historyczna pojawia się w 1497 roku. W 1569 roku włączone do Korony. Leżało w województwie wołyńskim prowincji małopolskiej. Po rozbiorze w 1793 – w zaborze rosyjskim. W pierwszej połowie XIX wieku wioska należała do rodziny Dubieńskich, później książąt Lubomirskich. W latach 1919–1939 ponownie należał do Polski.

Od 12 października 1931 do 1939 burmistrzem miasta był Stanisław Żurakowski^[2]. W 1937 roku w mieście stacjonowało dowództwo Pułku KOP „Zdołbunów”.

Między wrześniem 1939 a czerwcem 1941 pod okupacją sowiecką, następnie pod okupacją niemiecką. W tym czasie pod względem liczby ludności miasto było zdominowane przez Ukraińców i Polaków; Żydzi byli w mniejszości (około 1,5 tys. osób)^[3]. Okupacja niemiecka przyniosła zagładę ludności żydowskiej. Pierwsza akcja eksterminacyjna odbyła się 7 sierpnia 1941, zginęło w niej według różnych źródeł 380^[4]–450^[5] Żydów. Według Władysława i Ewy Siemaszków zbrodnia odbyła się dzień później i pochłonęła ponad 200 ofiar, w tym 22–30 Polaków i kilkunastu Rosjan. Według nich ofiary zostały wybrane przez Ukraińców, a egzekucji dokonało SS^[3]. W czerwcu 1942 roku Niemcy utworzyli w Zdołbunowie getto, do którego dosiedlono także Żydów z okolicznych wsi. Getto zostało zlikwidowane 13 października 1942; Żydów w liczbie około 1,7 tys. doprowadzono pod wieś Staromylsk i tam rozstrzelano. Zbrodni dokonywało Sicherheitsdienst z Równego przy udziale niemieckiej żandarmerii i ukraińskiej policji^[5].

Podczas rzezi wołyńskiej do Zdołbunowa ściągali polscy uchodźcy z eksterminowanych wiosek liczący na ochronę załogi niemieckiej. UPA nie dokonała ataku na miasto^[3].

Miasto zostało ponownie zajęte przez Armię Czerwoną 3 lutego 1944. W latach 1945–1991 w Ukraińskiej SRR, po roku 1991 należy do Ukrainy.

Sport

Przed wybuchem II wojny światowej w mieście istniał klub sportowy KPW Zdołbunów.

Galeria

• 

  Bracka mogiła polskich żołnierzy na cmentarzu komunalnym

• 

  Kościół śś. Piotra i Pawła

• 

  Dworzec kolejowy

Ludzie urodzeni w Zdołbunowie

• Marian Cieślak – poseł na Sejm PRL VII kadencji
• Gustaw Ejsmont – polski inżynier i urzędnik
• Stanisław Fijałkowski – wybitny współczesny polski malarz i grafik związany od lat 40. z Łodzią
• Zofia Kalisz – posłanka na Sejm PRL VIII kadencji
• Tomasz Terlecki – polski marynarz, kapitan żeglugi wielkiej
• Teresa Tutinas – polska piosenkarka
• Mieczysław Wilczewski – polski kolarz szosowy, zwycięzca Tour de Pologne
• Wiktor Zatwarski – polski piosenkarz i aktor

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Radziecka mapa topograficzna 1:100 000. sunsite.berkeley.edu:8085. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-14)].
• Zdołbunów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 541 .
• Zdołbunów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 718 .
• Archiwalne widoki miasta w bibliotece Polona