Zdrój Królewski w Warszawie

Zdrój Królewski

nr rej. 618 z 1 lipca 1965
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Miejscowość	Warszawa
Adres	Park im. R. Traugutta, ul. Zakroczymska
Styl architektoniczny	neogotyk
Architekt	Henryk Marconi
Rozpoczęcie budowy	1770 rok
Ważniejsze przebudowy	1834–1836
Zniszczono	1832 rok
Odbudowano	1836 rok
Pierwszy właściciel	Stanisław August Poniatowski
Położenie na mapie Warszawy (c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5 Zdrój Królewski
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Zdrój Królewski
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Zdrój Królewski
52°15′29,95″N 21°00′14,58″E/52,258319 21,004050

Zdrój Królewski^[1] lub Zdrój Stanisława Augusta^[2] – studnia znajdująca się na terenie parku im. Romualda Traugutta przy ulicy Zakroczymskiej w Warszawie.

Zdrój został wybudowany w XVIII w., budowa rozpoczęła się w 1770 roku. W XVIII w. zabytek cieszył się wielką popularnością, w wyniku czego korzystali z niego nie tylko podróżni, ale również okoliczni mieszkańcy Nowej Warszawy, choć za wodę pitną trzeba było płacić.

Architektura i styl

Zabytek zasypany został przy budowie Cytadeli w roku 1832 roku. Odkryto i odkopano go 100 lat później oraz przywrócono mu jego pierwotną obudowę i kształt. W latach 1834–1836 przy studni rozpoczęto prace inżynieryjne pod okiem Edwarda Klopmanna, gdzie osadzeniem rur i skrzyń zajął się Matys, zaś robotami grabarskimi Wagner. Razem przy budowie wodo-zbioru pracowało ponad 30 ludzi. Zdrój przebudowany został przez H. Marconiego w stylu neogotyckim, Same wejścia zostały zamknięte charakterystycznymi dla tego stylu ostrołukami, a ściany wewnętrzne jak i zewnętrzne zostały pokryte typową, czerwoną cegłą. Natomiast dach zabytku otoczony został ozdobnymi wazami.

W I połowie XVIII w. Zdrój królewski otrzymał drewnianą konstrukcję, zaś w latach 1770-1772 została zamurowana. Budowlę sfinansował król Stanisław August Poniatowski (1732-1798), który przeznaczył na budowę źródła 50 dukatów. Studnia była przez dłuższy czas utrzymywana w stylu wczesnego antyku. Jej elewację zdobiło dekoracyjne pasowe boniowanie. Ostatecznie cały remont przeprowadzono dopiero w latach 1931–1933. Projektantami byli Stanisław Płoski i Andrzej Węgrzecki. Dodali oni elementy, których wcześniej nie było, m.in. dach zwieńczyła krenelażowa attyka. W roku 1959 zadecydowano o braku dachu namiotowego.

Na frontowej stronie budowli umieszczono tablicę z łacińskim napisem: „STANISLAUS AUGUSTUS PROSPICIENDO PUBLICAE SALUBRITATI HUNC FONTEM RESTAURARI JUSSIT. ANNO MDCCLXXI”- „Stanisław August w trosce o zdrowie publiczne rozkazał źródło odnowić w roku 1771.” Kopię z tym samym napisem wmurowano na jednej z części, od strony południowej. Wykonawcą tablicy był Michał Dollinger – współpracownik J. Fontany.

• 

  Tablica na budowli

• 

  Prace przy odbudowie^[3]

Przypisy

Bibliografia

• Przemysław Miller: Zdrój Królewsk. Miasto stołeczne Warszawa, 2009-10-27. [dostęp 2012-05-21]. (pol.).
• Marek Kwiatkowski: Stanisław August Król – Architekt. Wrocław: Ossolineum, 1983. ISBN 83-04-00850-5.