Zdzięcioł
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Obwód | |||||
Populacja (2018) • liczba ludności |
| ||||
Nr kierunkowy | 1563 | ||||
Kod pocztowy | 231471 | ||||
Tablice rejestracyjne | 4 | ||||
Położenie na mapie Białorusi (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |||||
53°27′N 25°24′E/53,450000 25,400000 | |||||
Strona internetowa | |||||
Portal Białoruś |
Zdzięcioł (biał. Дзя́тлава, Dziatława, ros. Дятлово, Diatłowo, jid. זשעטל, lit. Zietela) – miasto na Białorusi, w obwodzie grodzieńskim, siedziba administracyjna rejonu zdzięcielskiego, 47 km od Lidy. Liczy 7624 mieszkańców (2018).
Miasto magnackie położone było w końcu XVIII wieku w powiecie słonimskim województwa nowogródzkiego[2]. Siedziba administracyjna gminy Zdzięcioł w województwie nowogródzkim II Rzeczypospolitej.
Położenie
Okoliczne miasta: | ||
Szczuczyn | Brzozówka | Nowogródek |
Mosty | ||
Wołkowysk | Słonim | Baranowicze |
Historia
Pierwsze wzmianki na temat miejscowości pochodzą z 1498 roku, kiedy została przyznana księciu Konstantemu Ostrogskiemu, na którego polecenie wybudowano drewniany zamek. W XVII wieku Zdzięcioł stał się własnością Lwa Sapiehy, który nakazał wznieść przy głównym placu miasta katolicki kościół, poświęcony w 1646 roku, a odnowiony 1743 roku po pożarze, który strawił znaczną jego część. W styczniu 1708, podczas wielkiej wojny północnej w Zdzięciole tydzień spędził car Rosji Piotr I Wielki. W XVIII w. miasto przeszło w ręce Stanisława Sołtana, który odnowił wybudowaną w 1751 barokową rezydencję Radziwiłłów. Po upadku powstania listopadowego dobra zostały skonfiskowane przez zaborcę w ramach represji za udział w Powstaniu pułkownika wojska polskiego Adama Sołtana. Za II Rzeczypospolitej miasto było siedzibą wiejskiej gminy Zdzięcioł, przynależacej początkowo do okręgu brzeskiego i okręgu nowogródzkiego, a od 1921 do województwa nowogródzkiego.
Do II wojny światowej większość mieszkańców była pochodzenia żydowskiego. W 1942 roku hitlerowcy zabili około 1500 Żydów ze Zdzięcioła i okolic.
W okolicy mieszkała grupa mówiąca dialektem języka litewskiego, obecnie zanikła.
Zabytki
- Kościół katolicki pw. Wniebowzięcia NMP – Barokowy, fundacji podskarbiego litewskiego Kazimierza Lwa Sapiehy, zbudowany w l. 1624-46. Jest to świątynia jednonawowa, z półkoliście zamkniętym prezbiterium. Trójkondygnacyjna fasada flankowana jest przez dwie czworoboczne wieże nakryte barokowymi hełmami, pomiędzy którymi znajduje się ozdobny szczyt. Wnętrze nakryte sklepieniem kolebkowym z lunetami, a prezbiterium – sklepieniem krzyżowym. W bogatym wyposażeniu wyróżnia się 7 rokokowych stiukowych ołtarzy. Ołtarz główny jest dwukondygnacyjny, ozdobiony figurami świętych, kolumnami, pilastrami, gzymsami, ozdobnymi wazami i kartuszami. Na uwagę zasługują także rokokowa ambona i organy Wacława Biernackiego z początku XX wieku.
- Pałac Radziwiłłów, zbudowany najprawdopodobniej dla ks. Michała Radziwiłła ok. poł. XVIII w., został wzniesiony na miejscu wcześniejszego zamku Ostrogskich. W końcu XVIII w. przebudowali go Sołtanowie, a po konfiskacie dóbr pałac został zamieniony przez rosyjskiego zaborcę na koszary kawaleryjskie, a następnie na więzienie. W okresie międzywojennym mieściła się w nim szkoła. Po II wojnie światowej umieszczono tu szpital miejski. W obecnej postaci jest to budynek dwukondygnacyjny, na planie prostokąta, z płytkim ryzalitem centralnym od frontu, zwieńczonym niskim frontonem o płynnych liniach i znacznie głębszym ryzalitem od strony ogrodu. Elewacje ozdabiają pilastry i rokokowe sztukaterie w postaci motywów heraldycznych, girland i medalionów. Okna ozdobione są nadokiennikami różnych kształtów. Nie zachował się zespół dawnych zabudowań gospodarczych oraz wspaniały park krajobrazowy otaczający niegdyś pałac.
- Cmentarz katolicki i kaplica cmentarna z 1813 roku.
- Cerkiew prawosławna pw. Przemienienia Pańskiego z 1575 roku.
Urodzeni w mieście
- Grzegorz Łatuszyński – polski pisarz, krytyk, tłumacz oraz dziennikarz
- Michaił Orda – białoruski działacz młodzieżowy, deputowany do parlamentu tego państwa
- Udalryk Krzysztof Radziwiłł – książę Świętego Cesarstwa Rzymskiego, pisarz wielki litewski, generał major kawalerii litewskiej, koniuszy litewski.
- Teofan (Siemieniako) – duchowny Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego pochodzenia białoruskiego, arcybiskup miński i słucki[3]
- Wacław Jarmołowicz – polski ekonomista, profesor nauk ekonomicznych
Przypisy
- ↑ Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского т..., www.belstat.gov.by [dostęp 2019-03-09] [zarchiwizowane z adresu 2018-04-05] .
- ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 98 .
- ↑ Феофан (Семеняко). [dostęp 2016-03-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
Linki zewnętrzne
- Zdzięcioł, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 556 .
Media użyte na tej stronie
Autor: Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Adobe Illustrator., Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Grodno region
Equirectangular projection. Geographic limits of the map:
- N: 55.03° N
- S: 52.71° N
- W: 23.45° E
- E: 26.75° E
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Belarus
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
Flag of Hrodna Voblasts, Belarus
Coat of arms of Hrodna Voblasts, Belarus
A simple compass rose with 8 points
Зьдзецел (Ździecieł), вуліца Замкавая (vulica Zamkavaja)
Зьдзецел (Ździecieł), палац Радзівілаў (Radzivił)
Зьдзецел (Ździecieł), пляц Рынак (plac Rynak)
Autor: Andrej Kuźniečyk, Licencja: CC BY-SA 3.0
Зьдзецел (Дзятлава)
Autor: Futureal, Licencja: CC BY-SA 3.0
To zdjęcie zabytku historyczno-kulturalnego Białorusi.
Numer w rejestrze zabytków:
Autor: Andrej Kuźniečyk, Licencja: CC BY-SA 3.0
Палац Радзівілаў у Зьдзецеле (Дзятлаве)
Autor: Futureal, Licencja: CC BY-SA 3.0
Дзятлава, храм Перамяненьня Гасподняга