Zdzisław Dziadulski

Zdzisław Dziadulski

podpułkownik kawalerii
Data i miejsce urodzenia	5 grudnia 1896 Kraków, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	1940 Charków, USRR, ZSRR
Przebieg służby
Lata służby	1914–1940
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	Ośrodek Zapasowy Kawalerii „Garwolin”
Stanowiska	dowódca ośrodka
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa (kampania wrześniowa)
Odznaczenia

Polska ekipa jeźdźców przed wyjazdem na konkursy hippiczne w Nicei i w Rzymie - rtm. Zdzisław Dziadulski 4. z lewej; Grudziądz 1926

Polska ekipa podczas Międzynarodowych Zawodów Hippicznycyh w Berlinie w 1936: od lewej por. Janusz Komorowski, mjr Wilhelm Lewicki, płk Tadeusz Komorowski (szef ekipy), mjr Zdzisław Dziadulski, por. Czarniawski.

Tablica upamiętniająca polskich olimpijczyków pomordowanych przez NKWD w bazylice katedralnej św. Michała i św. Floriana w Warszawie

Zdzisław Dziadulski (ur. 5 grudnia 1896 w Krakowie^[1], zm. 1940 w Charkowie) – podpułkownik kawalerii Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, jeździec sportowy, olimpijczyk z Paryża 1924, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Urodził się jako syn Leona i Katarzyny, z domu Kornecka. W latach 1912–1914 należał do Polskich Drużyn Strzeleckich w Rzeszowie. Po wybuchu I wojny światowej, 4 sierpnia 1914 wstąpił do Legionów Polskich. Walczył w I Brygadzie w 1 pułku ułanów Legionów Polskich. W 1917 odniósł kontuzję. Zdał maturę w krakowskiej szkole realnej. Po kryzysie przysięgowym został wcielony do 1 pułk ułanów Armii Austro-Węgier i brał udział w walkach na froncie włoskim.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, 5 listopada 1918 wstąpił do Wojska Polskiego i został oficerem kawalerii. W szeregach 1 pułku szwoleżerów Józefa Piłsudskiego w stopniu podporucznika uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Pełnił wówczas funkcje dowódcy plutonu karabinów maszynowych i zastępcy dowódcy szwadronu. Podczas walk na froncie został dwukrotnie ranny. Za bohaterstwo i czyny bojowe został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari 30 czerwca 1921 i czterokrotnie Krzyżem Walecznych. Został zweryfikowany do stopnia porucznika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919.

W kolejnych latach nadal służył w 1 pułku szwoleżerów. W 1930 pełnił obowiązki dowódcy szwadronu zapasowego, a w 1933 został zatwierdzony na tym stanowisku. W czerwcu 1934 został przesunięty na stanowisko kwatermistrza^[2], a w 1938 został wyznaczony na stanowisko I zastępcy dowódcy pułku^[3]. 15 sierpnia 1924 został awansowany do stopnia rotmistrza, 1 stycznia 1932 do stopnia majora. Na stopień podpułkownika został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1939 i 14. lokatą w korpusie oficerów kawalerii^[4].

Uprawiał jeździectwo i był uznawany za wybitnego jeźdźca. W 1922 został zakwalifikowany do ekipy olimpijskiej tworzonej przy macierzystym pułku. Uczestniczył w igrzyskach olimpijskich w 1924 roku^[1], podczas których na koniu „Zefer” startował w konkursach jeździeckich skoków przez przeszkody zarówno indywidualnie, gdzie zajął 28 miejsce, jak i w drużynie zajmując z nią 6 miejsce (poza nim startowali Adam Królikiewicz, Karol Rómmel, Kazimierz Szosland). Na igrzyskach olimpijskich w 1928 roku był rezerwowym zawodnikiem w konkursie drużynowym do startu w Pucharze Narodów. Brał udział w zawodach konnych (m.in. w europejskich miastach Nicea, Rzym, Mediolan).

W czasie kampanii wrześniowej początkowo był dowódcą Ośrodka Zapasowego Kawalerii „Garwolin” w Garwolinie, a 8 września 1939 zastępcą dowódcy Warszawskiego Pułku Ułanów. Kierował walkami pułku na Lubelszczyźnie. Po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 oraz związanej z tym odprawie z 22 września u dowódcy nadrzędnej Kombinowanej Brygady Kawalerii płk. Adama Zakrzewskiego i podjętej decyzji o kierowaniu się na Węgry wzięty do niewoli sowieckiej i przewieziony do obozu w Starobielsku. W 1940 wraz z jeńcami osadzonymi w Starobielsku został przewieziony do Charkowa i zamordowany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Charkowie oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 (część zbrodni katyńskiej). Zamordowani jeńcy są pochowani na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie w Piatichatkach.

Zdzisław Dziadulski był żonaty z Adelą Bohomolec primo voto Dziadulską secundo voto Żeleńską, która urodziła się 21 lipca 1897 roku w Rozentowie, majątku rodzinnym Bohomolców na terytorium dzisiejszej Łotwy. Adela Żeleńska w czasie wojny pracowała w Ministerstwie Informacji, a po wojnie była wieloletnim i ofiarnym członkiem Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce. Zmarła 24 listopada 1997 roku^[5]. Była żoną Władysława Żeleńskiego.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 2959 (30 czerwca 1921)^[6]
• Krzyż Niepodległości (12 maja 1931)^[7]
• Krzyż Walecznych (czterokrotnie)^[4]
• Złoty Krzyż Zasługi (11 listopada 1937)^[4]
• Srebrny Krzyż Zasługi^[4]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Odznaka za Rany i Kontuzje (dwukrotnie)
• Państwowa Odznaka Sportowa

Upamiętnienie

5 października 2007 Minister Obrony Narodowej awansował go pośmiertnie do stopnia pułkownika^[8]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”^[9].

W ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia” w 2009 Zdzisław Dziadulski został uhonorowany poprzez zasadzenie Dębu Pamięci przy Szkole Podstawowej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Staniszewskiem^[10].

Zdzisławowi Dziadulskiemu został poświęcony jeden z odcinków filmowego cyklu dokumentalnego pt. Epitafia katyńskie (2010)

Przypisy

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
• Zdzisław Dziadulski Biography and Olympic Results, Sports-Reference.com [dostęp 2011-03-15] [zarchiwizowane z adresu 2012-11-13]  (ang.).
• K. Banaszek, W. K. Roman, Z. Sawicki, Kawalerowie orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich, Warszawa 2000, s. 66.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Bogusław Szwedo: Małopolski słownik biograficzny uczestników działań niepodległościowych 1939–1956. T. 11. Kraków: Barbara, 2005, s. 33–35. ISBN 83-921802-1-6.
• Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Charków. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2003. s. 103. [dostęp 2014-10-13].
• Zdzisław Dziadulski. katyn-pamietam.pl. [dostęp 2014-10-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].