Zdzisław Rurarz

Zdzisław Maciej Rurarz (ur. 24 lutego 1930 w Pionkach, zm. 21 stycznia 2007 w Falls Church w Wirginii, USA) – polski ekonomista, dyplomata, wykładowca w SGPiS, autor książek i publikacji, ambasador PRL w Japonii.

Życiorys

Wykształcenie

Maturę zdał w Liceum Ogólnokształcącym w Końskich (1950). W latach 1950–1954 studiował na Wydziale Handlu Zagranicznego Szkoły Głównej Służby Zagranicznej. W 1962 obronił na Wydziale Handlu Zagranicznego Szkoły Głównej Planowania i Statystyki (SGPiS) pracę doktorską „Rola zewnętrznych źródeł finansowania rozwoju gospodarczego krajów słabo rozwiniętych” i otrzymuje tytuł doktora nauk ekonomicznych. W 1970 habilitował się na podstawie dzieła „Ekspansja kapitału USA”. 16 listopada 1979 Rada Państwa PRL nadała mu tytuł profesora nadzwyczajnego nauk ekonomicznych^[1].

Kariera w PRL

W 1945 wstąpił do Związku Walki Młodych, w 1946 do Polskiej Partii Robotniczej. W 1954 został członkiem Komitetu ds. Nauki przy Biurze Politycznym KC PZPR. Od lipca 1953 do marca 1954 był członkiem Komisji Nadzorczej Państw Neutralnych w Korei. We 1956 został naczelnikiem Wydziału Amerykańskiego, Departamentu Traktatów II, Ministerstwa Handlu Zagranicznego. Od stycznia do lipca 1959 przebywał na stypendium ONZ w Genewie. Po powrocie, do marca 1962, naczelnik Wydziału Organizacji Międzynarodowych MHZ. Od kwietnia do listopada 1962 naczelnik Wydziału Północnoamerykańskiego. Od listopada 1962 do czerwca 1966 attaché handlowy przy Biurze Radcy Ekonomicznego Ambasady w Waszyngtonie. Od października 1963 do stycznia 1964 przedstawiciel RWPG na I Sesji UNCTAD w Genewie. Od lipca 1966 do listopada 1969 doradca ministra MHZ^[1]. W latach 1967–1972 wykładowca Szkoły SGPiS^[2]. Od grudnia 1969 do września 1971 stały przedstawiciel PRL przy GATT w Genewie oraz zastępca stałego przedstawiciela PRL przy Biurze ONZ w Genewie. Od września 1971 do grudnia 1972 w zespole doradców ekonomicznych Edwarda Gierka^[3]. Od stycznia 1973 do lipca 1976 doradca specjalny Sekretarza Generalnego UNCTAD. Od lipca 1976 do stycznia 1981 szef Zespołu Doradców Ekonomicznych Ministra Spraw Zagranicznych.

Ambasador w Japonii

6 lutego 1981 Rurarz został nominowany na Ambasadorem PRL w Japonii, akredytowanym także na Filipinach. Po ogłoszeniu stanu wojennego, 23 grudnia 1981 schronił się w ambasadzie USA w Tokio prosząc o azyl polityczny. Informacje o jego ucieczce dostały się do Polski, w związku z czym został przewieziony wraz z rodziną do USA, gdzie mieszkał do końca życia. W liście otwartym do gen. Wojciecha Jaruzelskiego pozostawionym w Tokio napisał „Panie Generale, wydając rozkaz użycia Wojska Polskiego przeciwko polskiemu narodowi, zapewnił Pan sobie miejsce w naszej krwawej historii jako oprawca tegoż narodu. […] Czyżby Pan, Generale, był tak naiwny, że nie zdaje sobie sprawy z faktu, komu Pan służy?”^[4].

Następstwem ucieczki Rurarza do USA było odebranie mu przez władze PRL obywatelstwa, konfiskata majątku w kraju oraz zaoczne skazanie na śmierć „za zdradę ojczyzny”^[5]. Podobny los spotkał Romualda Spasowskiego, ambasadora PRL w USA, który po wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce także wystąpił o azyl polityczny. W USA wystąpił przed komisją Kongresu, potępiając politykę gen. Wojciecha Jaruzelskiego, a wprowadzenie stanu wojennego określił „wypowiedzeniem wojny narodowi przez rząd”^[6]. Wzywał polityków amerykańskich do wprowadzenia sankcji ekonomicznych wobec PRL-u^[6].

Późniejsze lata

Po 1989 rzadko angażował się w politykę i wypowiadał publicznie, był również sceptyczny wobec transformacji politycznej w Polsce. W lutym 1990 odbyła się rozprawa rewizyjna w sprawie cofnięcia wyroku skazującego Zdzisława Rurarza na śmierć, wyrok zamieniono na 25 lat pozbawienia wolności. W maju doszło do kasacji wyroku, jednak nie postanowiono o zwrocie pozostawionego majątku. Z. Rurarz nigdy nie wrócił do Polski z obawy o własne życie – nie wierzył w prawdziwość deklaracji, z nieufnością podchodził do przemian w Polsce. Po śmierci został uhonorowany jedynie przez stronę amerykańską, co podkreśliły słowa ambasadora USA w Polsce V. Ashe'a: „Ambasador Rurarz był człowiekiem niezłomnych zasad, który w czasie trudnym dla Polski podjął niełatwą decyzję, by twardo bronić swoich przekonań, i zostanie zapamiętany dzięki swojej odwadze”.

Ostatnie lata życia spędził w Reston w Wirginii. Był chory na nowotwór^[6].

Publikacje

• „Ekspansja kapitału USA”, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, 1969
• „Dylematy rozwoju”, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, 1977
• „Kryzys energetyczny – mit czy rzeczywistość?”, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, 1978
• Shūyōjo : Nihonjin-e ai-o komete chū-Nichi Pōrando taishi bōmeiki / Z. Rurasshu ; Kasai Tetsuo yaku. (Oryg.: The asylum : to the Japanese with love.), Tōkyō : Sekai Nippōsha, 1984, ISBN 4-88201-020-8
• „Byłem doradcą Gierka”, Wyd. Andy Grafik LTD, Chicago-Toronto-Warszawa, 1990
• „Perfidna gra : spotkania z prof. Rurarzem : druga część rozmów pomiędzy Zdzisławem M. Rurarzem a Tomaszem S. Pochroniem”, Wydawnictwo Wici, Chicago, 1994
• „Komuchy”, Wydawnictwo Wici, Chicago, 1998
• Tajemnice „Okrągłego Stołu”, Wydawnictwo Wici, Chicago, 1999

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Zdzisław Rurarz, zdzislaw-rurarz.info [dostęp 2021-03-28] .