Zeberka zwyczajna

Zeberka zwyczajna
Taeniopygia guttata[1]
(Vieillot, 1817)
Ilustracja
Zeberka australijska
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

astryldowate

Rodzaj

Taeniopygia

Gatunek

zeberka zwyczajna

Synonimy
  • Fringilla guttata Vieillot, 1817[2]
  • Poephila guttata (Vieillot, 1817)
Podgatunki
  • T. g. guttata (Vieillot, 1817)
  • T. g. castanotis (Gould, 1837)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
Status iucn3.1 LC pl.svg
Śpiew

Zeberka zwyczajna[4], zeberka[4], amadyna zebrowata (Taeniopygia guttata) – gatunek małego ptaka z rodziny astryldowatych (Estrildidae), zamieszkujący Australię, gdzie jest liczny, i Małe Wyspy Sundajskie. Jest to ptak chętnie hodowany w klatkach na całym świecie. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego wymienia ją na liście gatunków stwierdzonych w Polsce, lecz nie zaliczonych do awifauny krajowej (kategoria E w klasyfikacji AERC – pojaw nienaturalny)[5].

Systematyka

Wyróżniono dwa podgatunki T. guttata[4][6]:

  • zeberka timorska (Taeniopygia guttata guttata) – Małe Wyspy Sundajskie.
  • zeberka australijska (Taeniopygia guttata castanotis) – środkowa Australia. Takson często traktowany jako odrębny gatunek[2][7].

Morfologia

U zeberek występuje dymorfizm płciowy. Samce, w przeciwieństwie do samic, posiadają pomarańczowe policzki oraz rude piórka w białe kropki pod skrzydłami. U obu płci płaszcz jest brązowawy, wierzch głowy szary lub popielaty, spód ciała biały, pierś lekko prążkowana, oddzielona od brzucha czarną kreską. Ogon w poprzeczne, czarno-białe pasy. Dziób mocny, czerwony. Pod okiem czarna, pionowa kreska. Osobniki podgatunku T. guttata guttata mają bardziej intensywnie szarą głowę i jaśniejsze podgardle.

Ekologia i zachowanie

Zeberki są towarzyskie, żyją często w dużych stadach liczących 10–100 osobników. W okresie lęgowym pary odłączają się od stada i zakładają gniazda, ale nadal w koloniach – na jednym drzewie może się gnieździć kilka par.

Zeberki zamieszkują suche tereny trawiaste i inne tereny otwarte z niewielką liczbą drzew. Potrzebują do życia bliskości wody, ponieważ żywią się nasionami i muszą pić. Dzięki rozpowszechnieniu hodowli dużych zwierząt gospodarskich, którym dostarczana jest woda pitna, zeberki mogły w przeciągu XX wieku rozszerzyć swój zasięg występowania.

Lęgi

Rozród zwykle odbywa się w porze deszczowej, ale może to być również inna pora roku po opadach deszczu. Na południu zasięgu występowania lęgi są bardziej regularne, zależne od pory deszczowej, temperatury, dostępności pokarmu, długości przerwy między lęgami.

Zeberki zwykle zakładają gniazda na drzewach lub w krzewach. Samica składa najczęściej 3–4 jaja, ale może złożyć też tylko 2 albo aż 8. Wysiadywanie zaczyna się po zniesieniu 3. jaja, wysiadują oba ptaki na zmianę. Po 12–14 dniach wykluwają się pierwsze młode. Około 17. dnia od wylęgu pierwsze młode zaczynają opuszczać gniazdo, a masowy wylot ma miejsce zazwyczaj około 21. dnia od wylęgu. Młode w wieku 8 tygodni zaczynają swoje pierwsze pierzenie, a w 12–14. tygodniu uzyskują upierzenie dorosłego ptaka.

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2016 roku uznaje oba podgatunki zeberki zwyczajnej za osobne gatunki i zalicza je do kategorii „najmniejszej troski” (LC, least concern). Trend liczebności populacji obu tych taksonów uznaje się za stabilny[3][8].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Taeniopygia guttata, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. ↑ a b Payne, R: Timor Zebra Finch (Taeniopygia guttata). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-10-04].
  3. ↑ a b Taeniopygia guttata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
  4. ↑ a b c Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Estrildidae Bonaparte, 1850 – astryldowate – Waxbills (wersja: 2020-03-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-12-03].
  5. ↑ Aneks: gatunki stwierdzone w Polsce do 01.07.2018, lecz nie zaliczone do awifauny krajowej. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. [dostęp 2019-10-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-19)].
  6. ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Waxbills, parrotfinches, munias, whydahs, Olive Warbler, accentors, pipits. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-12-03]. (ang.).
  7. ↑ Timor Zebra Finch (Taeniopygia guttata guttata). [w:] eFinch.com [on-line]. [dostęp 2013-01-30]. (ang.).
  8. ↑ BirdLife International, Taeniopygia castanotis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] [dostęp 2020-12-03] (ang.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Status iucn3.1 LC pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Taeniopygia guttata -Karratha, Pilbara, Western Australia, Australia -male-8 (2).jpg
Autor: Jim Bendon from Karratha, Australia, Licencja: CC BY-SA 2.0
A male Zebra Finch in Karratha, Pilbara, Western Australia, Australia.
Taeniopygia guttata song - pone.0025506.s001.oga
Autor: Blättler F, Hahnloser R, Licencja: CC BY 2.5
Original Recording of a zebra finch song.
Zebrafinchchicks.jpg
(c) Martin Pot (Martybugs at en.wikipedia), CC BY-SA 3.0
Zebra Finch chicks