Zefiryn Ćwikliński

Zefiryn (Zefir) Alojzy Ćwikliński
Data i miejsce urodzenia

6 lutego 1871
Lwów

Data i miejsce śmierci

24 lipca 1930
Zakopane

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

Malarstwo

Zefiryn (Zefir) Alojzy Ćwikliński (ur. 6 lutego[a]1871 we Lwowie, zm. 24 lipca 1930 w Zakopanem) – polski malarz, znany przede wszystkim jako malarz Tatr.

Życiorys

Ukończył gimnazjum we Lwowie, następnie przez rok studiował filozofię na Uniwersytecie Franciszkańskim we Lwowie, później, po przeprowadzce do Krakowa – w latach 1887-1889 – kształcił się w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych u Floriana Cynka, Władysława Łuszczkiewicza, Feliksa Szynalewskiego i Izydora Jabłońskiego. W roku 1893 otrzymał stypendium i kontynuował studia w Akademii wiedeńskiej u malarza historycznego i portrecisty Christiana Griepenkerla. Zajmował się tam malarstwem historycznym, portretowym i rodzajowym. Z braku środków finansowych zmuszony był do powrotu do kraju[1]. Po powrocie do kraju był nauczycielem rysunków w Brodach i Jarosławiu. Wskutek zatargów politycznych z władzami szkolnymi zwolniony z pracy. W 1898 roku wyjechał do Włoch i Dalmacji, gdzie przez półtora roku studiował malarstwo krajobrazowe. W 1904 roku należał do „Grupy Sześciu” we Lwowie[2].

Twórczość

Początkowo tworzył obrazy symboliczne, sceny baśniowe i legendarne, pracował również jako ilustrator (zamieszczał ilustracje w lwowskim dwutygodniku „Faun”, ale również ilustrował książki[3]). Był wtedy pod silnym wpływem Władysława Podkowińskiego. Około 1897 roku zajął się również malarstwem pejzażowym, malując okolice Lwowa. Przyjeżdżał do majątku Stanisława Hofmokla, który we wsi Zarzecze kupił majątek ziemski i dwór od Kostheimów. Ćwiklińskiego urzekły tu krajobrazy i stara zarzecka kapliczka[4], „uważał bowiem Zarzecze za jeden z najpiękniejszych zakątków Polski”[5]. W roku 1908 zamieszkał na stałe w Zakopanem i odtąd malował głównie krajobrazy i motywy tatrzańskie, pokazywane na wystawach i popularyzowane poprzez licznie wydawane pocztówki. Te pocztówki, z reprodukcjami jego obrazów, gdzie często głównym motywem były pasące się na halach owce, ugruntowały sławę Ćwiklińskiego jako malarza Tatr.

Czarny Staw, 1920, prywatna kolekcja

Wśród jego prac można znaleźć takie tytuły jak:

  • Pejzaże śródziemnomorskie 5 obrazów współoprawionych, olej na tekturze, 31,7 × 54,5 cm
  • Cyprysy, olej na płótnie, 123 × 81 cm
  • Pejzaż, olej na tekturze, 8,5 × 11,5 cm
  • Portret góralki, olej na tekturze, 63 × 68 cm
  • Góralka, po 1910, olej na tekturze, 63 × 60 cm
  • Portret dziewczynki, akwarela na papierze, 22 × 16 cm
  • Kozi Wierch, 1911-1912, olej na płótnie, 90,5 × 116 cm
  • Pniak w lesie, 1913, olej na tekturze, 30,8 × 41,5 cm
  • Czarny Staw, 1920, własność prywatna
  • Krajobraz górski, 1922
  • Pejzaż górski z limbą, olej na płótnie
  • Pejzaż górski, olej na tekturze, 30 × 40 cm
  • Baca z owcami, 1923, olej na tekturze
  • Hala Kondratowa, olej na tekturze
  • Wypas owiec w górach, 1921, olej na tekturze
  • Wypas owiec w górach, 1924, olej na tekturze, 31 × 35 cm
  • Wypas owiec, 1924, pastel na tekturze, 49 × 68,5 cm
  • Pejzaż tatrzański, 1925, olej na sklejce
  • Kwitnąca jabłoń, 1926, olej na tekturze, 35,5 × 30 cm, własność prywatna
  • Łąka w górach, olej na tekturze, 21,5 × 38 cm, własność prywatna
  • Czarny Staw, 1926, olej na tekturze, 31,5 × 36 cm, własność prywatna
  • Limby nad Morskim Okiem, 1927, olej, tempera na tekturze, 30,8 × 35,5 cm
  • Owce na hali tatrzańskiej (fragment zachodniej części Doliny Stawów Gąsienicowych z widokiem na szczyty Kościelca), 1927, olej na tekturze, 30 x 35,2
  • Cielę przed szałasem w górach, 1929, olej na tekturze.

Jego ulubione techniki to akwarele, pastele na tekturze, olej na płótnie, sklejce lub tekturze, rysunek.

Sygnując swoje obrazy podpisywał je „Z. Ćwikliński” wraz z roczną datą często pozbawioną pierwszej jedynki.

Członkostwo w organizacjach

Ćwikliński należał do zakopiańskiego Związku Plastyków, działał również w Towarzystwie Biblioteki Publicznej.

Wybrane wystawy

  • Wystawy w krakowskim Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych (1892, 1893, 1894), a także we Lwowie.
  • Pierwsza wystawa tematyczna pejzażu tatrzańskiego w pensjonacie „Jutrzenka” w Zakopanem, grudzień 1909.
  • Nieustająca Wystawa Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, luty-marzec 1912, 48 krajobrazów tatrzańskich Ćwiklińskiego.
  • W Zakopanem w 1931 roku odbyła się jego pośmiertna wystawa.

Wystawiał we Lwowie, Warszawie, Krakowie i Łodzi[6], a także za granicą (Londyn, Kijów, Wiedeń, Budapeszt, Chicago). W roku 1930 na międzynarodowej wystawie alpinistycznej w Budapeszcie wyróżniono jego obraz pt. Limba.

Prace w muzeach

Obrazy Ćwiklińskiego wystawiane są m.in. w:

Poza tym prace tego malarza pojawiają na wielu aukcjach sztuki.

Życie prywatne

Ćwikliński po powrocie z Włoch i Dalmacji zamieszkał w Zubrzy pod Lwowem i w Dublanach.

W 1908 roku ożenił się z Janiną Aleksandrą Promińską i osiadł w Zakopanem[1]. Wynajmował pokój u Czechów (dom przy Pl. Niepodległości, gdzie dziś mieści się Muzeum Bronisława Czecha). Uczył malarstwa Bronisława Czecha[7], narciarza, trzykrotnego olimpijczyka. Od 1924 roku Bronisław Czech zaczął malować obrazki na szkle. Podejmował tematy religijne i legendarno-góralskie. Jego obrazki przedstawiały zbójników, kosiarzy, oraczy, tańczących górali, szałasy, ale najczęściej przewijającym się motywem były krokusy. Tematy te ujmował nieco inaczej, niż malarze na szkle. Kładzenie cieni, dążenie do poprawności proporcji rysunku, operowanie płaską plamą, zbliżały jego prace do obrazów Michała Stańki, którego dobrze znał. Malował dużo, a dochody uzyskane ze sprzedaży obrazków przez szereg lat stanowiły jego główne źródło utrzymania. Prace Bronisława Czecha można było nabywać w księgarni Gebethner i Wolff, mieszczącej się wówczas obok budynku poczty w Zakopanem.

Mimo znacznej popularności, Ćwikliński zmarł w nędzy. Jego grób (kwatera-pas-kolejność w pasie: XXII-CD-5) na Nowym Cmentarzu w Zakopanem jest zniszczony, nie ma na nim nawet tabliczki z nazwiskiem[1].

  • Czarny Staw

    Czarny Staw

  • Kozi Wierch

    Kozi Wierch

  • Łąka w górach

    Łąka w górach

  • Kwitnąca jabłoń

    Kwitnąca jabłoń

Uwagi

  1. ↑ W nekrologu w „Wierchach” z 1930 roku podano 2 lutego, a Słowniku Artystów Polskich – 21 lutego

Przypisy

  1. ↑ a b c d Maciej Pinkwart, Janusz Zdebski: Nowy Cmentarz w Zakopanem – Przewodnik biograficzny. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1988.
  2. ↑ Zefir (Zefiryn) Ćwikliński (1871 – 1930, Polska). [dostęp 2011-10-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-11-29)].
  3. ↑ np. Marjan Reiter, Czytania polskie. T. 1; z rys. Z. Ćwiklińskiego, Lwów, 1925.
  4. ↑ Plan Odnowy Miejscowości Zarzecze na lata 2008-2015. s. 6. [dostęp 2011-10-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-21)].
  5. ↑ H. Ostrowska-Grabska, Bric a brac 1848-1939, Wrocław 1978, s. 232,
  6. ↑ "Łódź w Ilustracji", 1 I 1927, nr 1, s. 7 (prace: „Owce” vel „Wypas owiec”, „Cmentarz żydowski”)
  7. ↑ Bronisław Czech – Patron Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie. [dostęp 2011-10-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-25)].

Bibliografia

  • Śp. Zefiryn Ćwikliński. „Wierchy”, t. 8, 1930, s. 173-174.
  • Biogram [w:] „Słownik Artystów Polskich”. ISPAN, Ossolineum 1971. s. 417-418 (opr. Hanna Bartnicka-Górska).
  • Z. W. Paryscy: Encyklopedia tatrzańska. SiT, Warszawa 1973. s. 83.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie