Zekier
Zekier — pierścień łuczniczy noszony na kciuku, którego używa się przy napinaniu łuku refleksyjnego.
Napinanie cięciwy w łukach tego typu wymaga większej siły fizycznej, a także w konsekwencji ochrony opuszka kciuka, którym ją naciągano w przeciwieństwie do techniki stosowanej przez łuczników europejskich i bliskowschodnich[1]. Zekier rozpowszechnił się wśród ludów Azji, gdzie był stosowany szczególnie przez konnych łuczników, którym ułatwiał kontrolę nad strzałą w czasie jazdy.
Wykonywano je ze skóry, rogu, kości, kości słoniowej, kamienia bądź metali[2]. Zekiery noszono w skórzanych futerałach lub przywiązane do nadgarstka[3]. Świadectwa archeologiczne pokazują, że podstawowa postać pierścienia istniała jeszcze w czasach prehistorycznych i nie zmieniła się przez tysiące lat[4].
Jednym z najstarszych zachowanych pierścieni jest jadeitowy zekier znaleziony w grobie zmarłej ok. 1200 p.n.e. Fu Hao, żony króla Wu Ding z dynastii Shang[4]. Wyobrażenia pierścieni łuczniczych widoczne są na graffiti odnalezionych w mieście Dura Europos zamieszkałym w latach 300 p.n.e.–256 n.e[3]. W sarmackich grobach datowanych na lata 150–200 n.e. w miejscowości Pisariewka na Ukrainie znaleziono wykonany z brązu zekier z uchem do troczenia[5].
Istnieją dwa podstawowe typy zekierów:
- asymetryczne z językiem wybiegającym w kierunku czubka palca.
- cylindryczne – rozpowszechnione przez Mandżurów w czasach hegemonii dynastii Qing
Asymetryczny, rogowy zekier koreański, używany przez kobiety
Ozdobny, złoty zekier z założonego przez koczowniczą dynastię państwa Wielkich Mogołów
Mandżurski zekier cylindryczny
Etymologia
Nazwa polska wywodzi się z osmańskiego słowa zihgir pokrewnego perskiemu zehgir[6].
Zekierem nazywano też ozdobną agrafę służącą do przypinania do kołpaka kity z piór.
Przypisy
- ↑ Swoboda 2015 ↓, s. 47.
- ↑ Swoboda 2015 ↓, s. 48–51.
- ↑ a b Symonenko 2015 ↓, s. 349.
- ↑ a b Bede Dwyer: Early Archers' Rings. 1997. [dostęp 2021-10-03].
- ↑ Symonenko 2015 ↓, s. 117,349.
- ↑ Swoboda 2015 ↓, s. 38.
Bibliografia
- Adam Swoboda: Sztuka posługiwania się krótkim łukiem refleksyjnym za pomocą pierścienia łuczniczego. 2015. ISBN 978-83-933621-2-7.
- Włodzimierz Kwaśniewicz, Leksykon broni białej i miotającej, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2003, s. 293.
- Jerzy Werner, Polska broń. Łuk i kusza, Ossolineum 1974.
- Oleksandr Symonenko, Сарматские всадники Северного Причерноморья, wyd. 2, Kijów: Instytut Archeologii Ukraińskiej Akademii Nauk, 2015 [dostęp 2021-10-03] (ros.).
Media użyte na tej stronie
Autor: Šolon, Licencja: CC BY-SA 3.0
Fergetun, Manchu traditional thumb ring for archery
(c) Bundesarchiv, Bild 135-S-18-07-16 / Schäfer, Ernst / CC-BY-SA 3.0
Autor: Wikipedia Loves Art participant "va_va_val", Licencja: CC BY-SA 2.5
Archer's thumb ring
India or Pakistan
17th century
Gold, chased and engraved, and set with rubies and emeralds; the inside enamelled in opaque turquoise, pale green, white and black
Museum no. IM. 207-1920
The high quality of this thumb ring strongly suggest that it was a courtly piece. Similar rings are seen in portraits of the emperor and his sons in Mughal paintings of about 1620-30. It is one of a small group of objects using the same technique of setting rubies and emeralds (and in some of the group, minute diamonds) in dense patterns against a ground of chased gold, all dating to about the same period.
The thumb ring is enamelled on the inside, as is often the case with Mughal jewellery. Here, however, the motifs and colours of the enamel are strikingly European and this may suggest that the enamelling was done by a European craftsman at the Mughal court, of whom there were a small number at this time.
This photo of item # 207-1920 IM 207-1920 at the Victoria and Albert Museum was contributed under the team name "va_va_val" as part of the Wikipedia Loves Art project in February 2009.
Victoria and Albert Museum