Zenit-2 (rakieta)

Zenit-2
J-1, SL-16, 11K77.05
Rodzina rakiet nośnych Zenit
Ilustracja
Rakieta Zenit-2 na stanowisku startowym w kosmodromie Bajkonur, 10 grudnia 2001
Producent

KB Jużnoje, Jużmasz (Ukraina), NPO Energomasz, NPO Elektropribor

Koszt wystrzelenia

45 mln USD (1994 r.)

Data pierwszego startu

13 kwietnia 1985

Data ostatniego startu

8 listopada 2011

Statystyki
Wszystkie starty

38

Udane starty

32 (84%)

Nieudane starty

6

Zdolność wynoszenia

13 500 kg na orbitę o wys. 200 km i nachyl. 51,4°; 5000 kg na orbitę polarną synchroniczną ze Słońcem, o wys. 800 km i nachyl. 98,6°

Siła ciągu przy starcie

7259 kN

Wymiary
Długość

57 m

Średnica

3,90 m

Masa całkowita

459 000 kg

Stopnie rakiety
Stopień 1.

1 × Zenit-1

Stopień 2.

1 × Zenit-2

Zenit-2 – dwuczłonowa rakieta nośna. Projektowana przez ZSRR, ale produkowana już przez Ukrainę.

Historia

Rakieta miała stanowić modułową konstrukcję mającą zastąpić radzieckie rakiety nośne, których konstrukcje oparte były na rakietach balistycznych (rodziny Cyklon i R-7). Po rozpadzie ZSRR, Rosja zaniechała prac przy rakiecie, angażując się w projekt Angara (wariant pierwszego członu rakiety został użyty jako rakieta dodatkowa w anulowanym projekcie rakiety Energia). Platforma startowa dla rakiety Zenit-2 zdążyła powstać jedynie w Bajkonurze. Platforma w Plesiecku nie została ukończona i planuje się zaadaptować ją na potrzeby rakiet Angara.

Prace projektowe nad Zenitem rozpoczęły się w marcu 1976 roku. Głównym projektantem został W.F. Utkin z biura konstrukcyjnego KB Jużnoje. Za silniki miało być odpowiedzialne biuro konstrukcyjne NPO Energomasz, pod kierownictwem W.P. Radowskiego. W.G. Sergiejew z NPO Elektropribor odpowiadał za układ kierowania.

Budowę platformy startowej rozpoczęto w 1978. Próby pierwszego członu zaczęły się w 1982, po długim i wyboistym procesie opracowywania silnika tego członu. W grudniu 1983 ukończono budowę stanowiska startowego, ale rakieta nadal nie była gotowa z powodu problemów z pierwszym stopniem. Członkiem komisji państwowej przyglądającej się próbom był były kosmonauta, Gierman Titow. 13 kwietnia 1985 rozpoczęto wykonywać próbne starty (jedenaście w ciągu dwóch lat) z ładunkami eksperymentalnymi. W 1987 komisja zaakceptowała rakietę do użytku wojskowego. Uznano, że system automatycznego sterowania pracuje dobrze, a rakieta będzie mogła wynosić wywiadowcze satelity serii Celina-2.

Rozpad Związku Radzieckiego przerwał jednak dalsze prace nad rakietą. Nie ukończono drugiego bajkonurskiego stanowiska startowego, stanowiska w Plesiecku (do startów na orbity polarne), ani nie skończono budowy trzeciego członu rakiety (trzystopniowa wersja Zenita, Zenit-3SL, powstała później, jako rakieta komercyjna).

Zenit-2M

Wariant M rakiety posiada nowszy system kontroli lotu (Biser-3, zamiast Biser-2) oraz ulepszony silnik pierwszego członu (RD-171M). Oba systemy były wcześniej używane w rakiecie Zenit-3SL.

Chronologia startów

Zenit-2

  1. 13 kwietnia 1985, ? GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur, Kazachstan
    Ładunek: model satelity Celina-2; Uwagi: start udany – suborbitalny lot testowy
  2. 21 czerwca 1985, 08:29 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur (LC45), Kazachstan
    Ładunek: model satelity Celina-2; Uwagi: start udany – suborbitalny lot testowy, niektóre fragmenty rakiety osiągnęły orbitę
  3. 22 października 1985, 07:00 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur (LC45), Kazachstan
    Ładunek: Kosmos 1697; Uwagi: start udany
  4. 28 grudnia 1985, 09:16 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur (LC45), Kazachstan
    Ładunek: Kosmos 1714; Uwagi: start nieudany – satelita osiągnął nieużyteczną orbitę z powodu usterki w 2. członie rakiety
  5. 30 lipca 1986, 08:30 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur (LC45), Kazachstan
    Ładunek: Kosmos 1767; Uwagi: start udany
  6. 22 października 1986, 08:00 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur (LC45), Kazachstan
    Ładunek: Kosmos 1786, model satelity Oreł-2; Uwagi: start udany
  7. 14 lutego 1987, 08:30 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur (LC45), Kazachstan
    Ładunek: Kosmos 1820; Uwagi: start udany
  8. 18 marca 1987, 08:30 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur (LC45), Kazachstan
    Ładunek: Kosmos 1833; Uwagi: start udany
  9. 13 maja 1987, 05:40 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur (LC45), Kazachstan
    Ładunek: Kosmos 1844; Uwagi: start udany
  10. 1 sierpnia 1987, 03:59 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur (LC45), Kazachstan
    Ładunek: Kosmos 1871; Uwagi: start udany
  11. 28 sierpnia 1987, 08:20 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur (LC45), Kazachstan
    Ładunek: Kosmos 1873; Uwagi: start udany
  12. 15 maja 1988, 09:20 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur (LC45), Kazachstan
    Ładunek: Kosmos 1943; Uwagi: start udany
  13. 23 listopada 1988, 14:50 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur (LC45), Kazachstan
    Ładunek: Kosmos 1980; Uwagi: start udany
  14. 22 maja 1990, 14:50 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur (LC45), Kazachstan
    Ładunek: Kosmos 2082; Uwagi: start udany
  15. 4 października 1990, 14:50 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur (LC45), Kazachstan
    Ładunek: Celina-2; Uwagi: start nieudany – silnik 1. członu eksplodował 3 sekundy po starcie. Zniszczona została druga platforma startowa wyrzutni LC-45.
  16. 30 sierpnia 1991, 08:58 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur (LC45), Kazachstan
    Ładunek: Celina-2; Uwagi: start nieudany – eksplozja 2. członu z powodu przegrzania się silnika
  17. 5 lutego 1992, ? GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur (LC45), Kazachstan
    Ładunek: Celina-2; Uwagi: start nieudany – awaria 2. członu z powodu przegrzania się silnika
  18. 17 listopada 1992, 07:47 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur (LC45), Kazachstan
    Ładunek: Kosmos 2219; Uwagi: start udany
  19. 25 grudnia 1992, 05:56 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur (LC45), Kazachstan
    Ładunek: Kosmos 2227; Uwagi: start udany
  20. 26 marca 1993, 02:21 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur (LC45), Kazachstan
    Ładunek: Kosmos 2237; Uwagi: start udany
  21. 16 września 1993, 07:36 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur (LC45), Kazachstan
    Ładunek: Kosmos 2263; Uwagi: start udany
  22. 23 kwietnia 1994, 08:01 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur (LC45), Kazachstan
    Ładunek: Kosmos 2278; Uwagi: start udany
  23. 26 sierpnia 1994, 12:00 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur (LC45), Kazachstan
    Ładunek: Kosmos 2290; Uwagi: start udany
  24. 4 listopada 1994, 05:47 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur (LC45), Kazachstan
    Ładunek: Resurs-O1 3; Uwagi: start udany
  25. 24 listopada 1994, 09:15 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur (LC45), Kazachstan
    Ładunek: Kosmos 2297; Uwagi: start udany
  26. 31 października 1995, 20:19 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur (LC45), Kazachstan
    Ładunek: Kosmos 2322; Uwagi: start udany
  27. 4 września 1996, 09:01 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur (LC45), Kazachstan
    Ładunek: Kosmos 2333; Uwagi: start udany
  28. 20 maja 1997, 07:07 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur (LC45), Kazachstan
    Ładunek: Celina-2; Uwagi: start nieudany – awaria 1. członu rakiety w 48. sekundzie lotu
  29. 10 lipca 1998, 06:30 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur (LC45), Kazachstan
    Ładunek: Resurs-O1 4, Fasat-Bravo, TMSat 1, Gurwin Techsat 1B, WESTPAC, SAFIR-2; Uwagi: start udany
  30. 28 lipca 1998, 06:30 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur (LC45), Kazachstan
    Ładunek: Kosmos 2360; Uwagi: start udany
  31. 9 września 1998, 20:29 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur (LC45), Kazachstan
    Ładunek: Globalstar FM5, FM7, FM9, FM10, FM11, FM12, FM13, FM16, FM17, FM18, FM20, FM21; Uwagi: start nieudany – błąd oprogramowania spowodował zbyt wczesne wyłączenie się 2. członu
  32. 17 lipca 1999, 06:38 GMT; s/n 17L; miejsce startu: Bajkonur (LC45), Kazachstan
    Ładunek: Okean-O 1; Uwagi: start udany
  33. 3 lutego 2000, 09:26 GMT; s/n 45025801; miejsce startu: Bajkonur (LC45), Kazachstan
    Ładunek: Kosmos 2369; Uwagi: start udany
  34. 25 września 2000, 10:10 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur (LC45), Kazachstan
    Ładunek: Kosmos 2372; Uwagi: start udany
  35. 10 grudnia 2001, 17:18 GMT; s/n 19L; miejsce startu: Bajkonur (LC45), Kazachstan
    Ładunek: Meteor-3M N1, Kompas, Badr B, Maroc-Tubsat, Reflektor; Uwagi: start udany
  36. 10 czerwca 2004, 01:28 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur (LC45), Kazachstan
    Ładunek: Kosmos 2406; Uwagi: start udany

Zenit-2M

  1. 29 czerwca 2007, 10:00 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur (LC45), Kazachstan
    Ładunek: Kosmos 2406; Uwagi: start udany
  2. 8 listopada 2011, 20:16 UTC ; miejsce startu: Bajkonur (LC45), Kazachstan
    Ładunek: Fobos-Grunt i Yinghuo-1; Uwagi: Start częściowo udany – stopień Fregat nie wykonał komend zapłonu ucieczkowego. Obydwie sondy spłonęły 15 stycznia 2012 nad Nową Zelandią.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie