Zenobiusz Bednarski

Zenobiusz Michał Bednarski (ur. 1 stycznia 1923 w Pińczowie, zm. 29 września 2014 w Gdańsku) – polski lekarz ftyzjatra, historyk medycyny.

Życiorys

Był synem Michała (zm. 1934) i Antoniny z Zielińskich, bratem Henryka i Marty. W rodzinnym Pińczowie ukończył szkołę powszechną i rozpoczął naukę gimnazjalną w Gimnazjum im. Hugona Kołłątaja, którą po roku kontynuował w Gimnazjum i Liceum im. Grzegorza Piramowicza w Augustowie.

W chwili wybuchu II wojny światowej przebywał w Pińczowie; przez pewien czas uczęszczał na tajne komplety oraz pracował jako robotnik melioracyjny. W lipcu 1943 został skierowany na przymusowe roboty w kamieniołomach marmuru w Rykoszynie, gdzie po kilku tygodniach przeżył spalenie obozu przez oddział Armii Krajowej. W ramach robót wykonywał także prace przy wymianie szyn i rozjazdów oraz zakładaniu kolejowych linii telefonicznych w okolicach Kielc. W lipcu 1944 zbiegł z obozu kieleckiego, ale już jesienią tegoż roku ponownie trafił na roboty, tym razem przy kopaniu rowów strzeleckich, bunkrów i innych umocnień wojskowych w okolicy Pińczowa.

W lutym 1945 powrócił do przerwanej nauki i w czerwcu 1946 zdał maturę w Gimnazjum i Liceum im. Hugona Kołłątaja w Pińczowie. Rozpoczął wówczas studia na Wydziale Lekarskim Akademii Lekarskiej w Gdańsku, wkrótce przemianowanej na Akademię Medyczną. Dyplom lekarza uzyskał 5 kwietnia 1952. Po bezskutecznych staraniach o zatrudnienie w Klinice Chorób Zakaźnych macierzystej uczelni skierowany został do Państwowego Sanatorium Przeciwgruźliczego w Prabutach, gdzie był lekarzem od lipca 1952 do września 1953. Jesienią 1953 przeniósł się do Olsztyna; pracował początkowo w Ośrodku Zdrowia mieszczącym się w Starym Ratuszu, a od stycznia 1954 w Centralnej Wojewódzkiej Przychodni Przeciwgruźliczej. Z inicjatywy dyrektora tej placówki Czesława Zaworskiego rozpoczął szczepienia przeciwgruźlicze BCG noworodków metodą śródskórną dwupunktową, zastępując szczepienia doustne. Zebrane z tej akcji obserwacje przedstawił w publikacji Śródskórne szczepienia BCG noworodków metodą dwupunktową (z Cz. Zaworskim i A. Krzyszkowską). W 1956 uzyskał specjalizację I stopnia, a dwa lata później II stopnia w zakresie ftyzjatrii.

Od lipca 1957 był ordynatorem, a od stycznia 1959 ordynatorem II Oddziału w Państwowym Sanatorium Przeciwgruźliczym w Olsztynie (od 1970 pod nazwą Szpital Specjalistyczny Zespołu Gruźlicy i Chorób Płuc). W latach 1961–1969 kierował działem rehabilitacji Wojewódzkiej Przychodni Przeciwgruźliczej. W 1956 zorganizował i przez dziewięć lat kierował Półsanatorium Akademickim dla chorych na gruźlicę studentów Wyższej Szkoły Rolniczej. W olsztyńskim sanatorium przeciwgruźliczym Bednarski zainicjował badania bronchoskopowe (1957), cienkoigłową biopsję płuc (1970), wykonywanie odcisków z wycinków oskrzelowych i ich badanie cytologiczne (1977). Był wieloletnim koordynatorem badań nad metodami leczenia nowo wykrytej gruźlicy płuc w województwie olsztyńskim, współpracując z zespołem profesora Mariana Zierskiego w II Klinice Gruźlicy i Chorób Płuc Instytutu Gruźlicy, Ośrodek Badań w Łodzi, oraz z Zespołem Naukowo-Badawczym ds. Chemioterapii Gruźlicy. W zakresie chirurgicznego leczenia chorób płuc i nowotworów oskrzeli współpracował z profesorem Stanisławem Mlekodajem z gdańskiej Akademii Medycznej.

Stopień doktora nauk medycznych uzyskał 15 maja 1975 na Akademii Medycznej w Gdańsku, przedstawiając rozprawę Polacy na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Dorpackiego w latach 1802–1889 (promotor profesor Tadeusz Bilikiewicz). W czerwcu 1991 przeszedł na emeryturę, pracował na pół etatu jeszcze do czerwca 1996. W latach 1992–2002 redagował „Biuletyn Lekarski”, organ Okręgowej Warmińsko-Mazurskiej Izby Lekarskiej w Olsztynie, a od 1993 był sekretarzem redakcji „Rocznika Medycznego”, periodyku naukowego środowiska lekarskiego Warmii i Mazur.

Zmarł 29 września 2014 w Gdańsku. Został pochowany 3 października 2014 na Cmentarzu katolickim w Sopocie (sektor B2-3-13)^[1].

Grób Zenobiusza Bednarskiego na Cmentarzu katolickim w Sopocie

Życie prywatne

Był żonaty z Lidią Jadwigą Wilamowską (ur. 1928), nauczycielką geografii w liceum w Olsztynie, z którą miał trzy córki: Ewę (ur. 1954), absolwentkę Wydziału Ochrony Wód i Rybactwa Śródlądowego Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie, Hannę (ur. 1955), lekarza pediatrę i Iwonę (ur. 1959), doktora nauk medycznych, anestezjologa.

Publikacje

Do 1995 ogłosił 204 publikacje, część poświęconych gruźlicy i chorobom płuc, część z historii medycyny.

Wśród prac medycznych można wymienić m.in. Zapalenie płuc wywołane przez pałeczki Klebsiella pneumoniae powikłane wysiękowym zapaleniem osierdzia (1977) i Ciała obce w drzewie tchawiczo-oskrzelowym ludzi dorosłych (1990), obie wyróżnione przez Oddział Olsztyński Polskiego Towarzystwa Lekarskiego.

Z historii medycyny Bednarski ogłosił m.in. opracowanie Bibliografia prac lekarzy Warmii i Mazur za lata 1975–1992 (1992), słowniki biograficzne Lekarze Warmii i Mazur 1945–1995 (1997) i Lekarze Warmii i Mazur 1945–1999 (1999), a także kilka rozpraw dotyczących związków Polaków z uniwersytetem w Dorpacie - Egzamin wstępny na uniwersytet w Dorpacie przed 120 laty na podstawie listów Stanisława Janikowskiego, Historia powstania, sylwetki założycieli i członków zarządu Towarzystwa byłych Wychowanków Cesarskiego Uniwersytetu Juriewskiego (dawnego Dorpackiego) w Warszawie, Polacy na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Dorpackiego w latach 1802–1889 (rozprawa doktorska, wydana przez Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie w 2002), Polacy na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Dorpacko-Jurjewskiego w latach 1889–1918 i Estońskiego Uniwersytetu Narodowego w latach 1919–1940 (2005). Wspólnie z córkami Iwoną i Hanną wydał opracowanie Polscy medycy, dentyści, farmaceuci, pielęgniarki i położne na uniwersytetach bejruckich w latach 1941–1952 (Olsztyn 2010).

Ponadto na łamach „Rocznika Medycznego” Bednarski ogłosił wspomnienia Moje życie po otrzymaniu nakazu pracy (1996, tom IV).

Ordery i odznaczenia^[2]

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (26 marca 1986)
• Srebrny Krzyż Zasługi (26 czerwca 1969)
• Medal 40-lecia Polski Ludowej (22 lipca 1984)
• Odznaka honorowa „Za wzorową pracę w służbie zdrowia” (1974)
• Odznaka honorowa „Zasłużony dla Warmii i Mazur” (1977)
• Odznaka Polskiego Towarzystwa Ftyzjopneumologicznego II stopnia (1979)
• Odznaka „Zasłużony Lekarz Warmii i Mazur” (2005)^[3]

Przypisy

Bibliografia

• Zenobiusz M. Bednarski, Lekarze Warmii i Mazur 1945–1995. Słownik biograficzny, Polskie Towarzystwo Lekarskie, Oddział w Olsztynie, Okręgowa Warmińsko-Mazurska Izba Lekarska, Olsztyn 1997.