Zenon Nowak

Zenon Nowak
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

27 stycznia 1905
Pabianice, Królestwo Polskie

Data i miejsce śmierci

21 sierpnia 1980
Warszawa, Polska

Wiceprezes Rady Ministrów
Okres

od 21 listopada 1952[1]
do 22 grudnia 1968

Przynależność polityczna

Polska Zjednoczona Partia Robotnicza

Prezes Najwyższej Izby Kontroli
Okres

od 28 czerwca 1969
do 22 czerwca 1971

Poprzednik

Konstanty Dąbrowski

Następca

Mieczysław Moczar

Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy I klasy Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Order Rewolucji Październikowej
Zenon Nowak po aresztowaniu przez Policję Państwową za działalność komunistyczną 1931
Uroczystości z okazji 25-lecia wyzwolenia Kołobrzegu, 16 marca 1970, od prawej: Piotr Jaroszewicz, gen. Stanisław Popławski, Zenon Nowak i gen. Józef Urbanowicz
Grób Zenona Nowaka

Zenon Nowak (ur. 27 stycznia 1905 w Pabianicach, zm. 21 sierpnia 1980 w Warszawie) – polski polityk komunistyczny, poseł na Sejm PRL I, III, IV i V kadencji, członek Biura Politycznego KC PZPR (1954–1956), wiceprezes Rady Ministrów (1952–1968, od 1954 do 1956 jako I zastępca Prezesa Rady Ministrów), w latach 1969–1971 prezes Najwyższej Izby Kontroli. Budowniczy Polski Ludowej.

Życiorys

Urodził się w rodzinie robotniczej. W latach 1917–1920 był górnikiem w kopalni w Westfalii, po powrocie do kraju pracował jako robotnik rolny, tkacz w Pabianicach i górnik na Śląsku. Uzyskał wykształcenie wyższe w Międzynarodowej Szkole Leninowskiej w Moskwie. Podczas okupacji sowieckiej komendant oddziału Gwardii Robotniczej w Brześciu w okresie 1939–1940. W latach 1942–1945 pracował w niemieckim obozie pracy w Sudetach, następnie do 1947 służył w Armii Radzieckiej i powrócił do kraju.

W 1924 wstąpił do Komunistycznej Partii Polski, od 1932 do 1938 członek jej Komitetu Centralnego, od 1925 w Komunistycznym Związku Młodzieży Polski. W 1947 został członkiem Polskiej Partii Robotniczej, a w 1948 przystąpił z nią do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W 1948 II sekretarz Komitetu Wojewódzkiego PPR w Poznaniu i I sekretarz KW w Katowicach oraz kierownik wydziału personalnego i członek biura organizacyjnego Komitetu Centralnego PPR. W Komitecie Centralnym PZPR kierownik wydziału kadr (1948–1950), członek (1948–1954) biura organizacyjnego i członek jego sekretariatu (od 1950 do 1954). W latach 1948–1980 członek KC PZPR, w okresie 1950–1954 jego sekretarz i zastępca członka Biura Politycznego KC. Członek BP KC PZPR od 1954 do 1956, w latach 1968–1971 przewodniczący Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej.

Od 1952 do 1968 wiceprezes Rady Ministrów (od 1952 do 1954 jako I zastępca Prezesa Rady Ministrów). W latach 1969–1971 prezes Najwyższej Izby Kontroli. Od 1971 do 1978 ambasador PRL w ZSRR. Pełnił mandat poselski na Sejm PRL I, III, IV i V kadencji, w latach 1978–1980 członek prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu. Zenon Nowak na VII Plenum KC PZPR w 1956 wystąpił z zarzutem, że we władzach krajowych za dużo jest osób pochodzenia żydowskiego. Uważany za wpływową postać wśród „natolińczyków”[2].

Od jego nazwiska wzięło się popularne powiedzenie: „Tak czy owak – Zenon Nowak”[3], nawiązujące do wyjątkowo skutecznego opierania się roszadom personalnym w kierownictwie partii i państwa. Kiedy na VIII Plenum w październiku 1956 frakcja „puławian” rozprawiała się z „natolińczykami”, Nowak został wprawdzie usunięty z Biura Politycznego i utracił stanowisko I wicepremiera, ale rangę wicepremiera zachował.

Został pochowany 27 sierpnia 1980 na Cmentarzu Wojskowym na Warszawskich Powązkach (kwatera A30-półkole-4)[4]. W pogrzebie uczestniczyli m.in. członkowie władz PZPR: Władysław Kruczek, Emil Wojtaszek, Henryk Kisiel i Jerzy Muszyński. W imieniu Komitetu Centralnego PZPR Zenona Nowaka pożegnał członek Biura Politycznego KC PZPR, przewodniczący Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej Władysław Kruczek.

Życie prywatne

Mieszkał w Warszawie. Żonaty z Ireną z domu Kornijenko (1924–2011)[4].

Najwyższe odznaczenia

Przypisy

  1. Od 18 marca 1954 do 24 października 1956 I zastępca Prezesa Rady Ministrów.
  2. Październik i „Mała stabilizacja”. W: Jerzy Eisler: Zarys dziejów politycznych Polski 1944–1989. Warszawa: POW „BGW”, 1992, s. 62. ISBN 83-7066-208-0.
  3. Stefan Janusiewicz, Tak czy owak Zenon Nowak, „Gazeta Wyborcza”, 3 stycznia 2003.
  4. a b Wyszukiwarka grobów w Warszawie.
  5. Wręczenie odznaczeń w Belwederze. „Nowiny”, s. 1, Nr 170 z 20 lipca 1964. 
  6. Odznaczenie Z. Nowaka Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. „Nowiny”, s. 2, Nr 30 z 5 lutego 1975. 
  7. Wręczenie Orderu Rewolucji Październikowej ambasadorowi PRL w ZSRR. „Nowiny”, s. 1, Nr 36 z 12 lutego 1975. 
  8. Dziennik Popularny”, s. 2, Nr 182 (9650), Łódź, 25 sierpnia 1980.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Zenon Nowak.jpg
Autor: Conform legislaţiei în vigoare şi regulamentelor Arhivelor Naţionale ale României, în cazul în care utilizaţi această fotografie, indiferent de scopul ori natura lucrării, sunteţi obligat să menţionaţi sursa – „Fototeca online a comunismului românesc”, precum şi cota arhivistică., Licencja: Attribution
Zenon Nowak, polityk w okresie PRL.
Zenon Nowak PP.jpg
Zenon Nowak (1905-1980) - Polish Communist politician
Zenon Nowak grób.JPG
Autor: Shalom, Licencja: CC BY 3.0
Grób Zenona Nowaka, polityka w okresie PRL.
POL Order Budowniczych Polski Ludowej (1960) BAR.svg
Baretka Orderu Budowniczych Polski Ludowej (wzór z rozetką).
POL Order Sztandaru Pracy 1 klasy BAR.svg
Baretka: Order Sztandaru Pracy I klasy
PL Bolesław Bierut (1892-1956).jpg
Bolesław Bierut, właśc. Bolesław Biernacki, ps. Janowski, Iwaniuk, Tomasz, Bieńkowski, Rutkowski, (ur. 18 kwietnia 1892 w Rurach Jezuickich, dziś dzielnica Lublina - zm. 12 marca 1956 w Moskwie) – polski działacz komunistyczny, przewodniczący Krajowej Rady Narodowej od 1944, pierwszy przywódca Polski Ludowej, prezydent RP od 1947, Przewodniczący KC PZPR od 1948, premier PRL od 1952.
Cyrankiewicz.jpg
Józef Cyrankiewicz, Prime Minister of Poland (People's Republic of Poland) 1947-1970
25-lecie wyzwolenia Kołobrzegu.jpg
Uroczystości z okazji 25-lecia wyzwolenia Kołobrzegu
Logo Najwyższej Izby Kontroli.svg
Logo Najwyższej Izby Kontroli