Zenon Wachlowski (prawnik)

Zenon Wachlowski
Data i miejsce urodzenia

3 października 1905
Lwów

Data i miejsce śmierci

1940
Kijów

doktor habilitowany nauk prawnych
Specjalność: prawo polityczne
Alma Mater

Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie

Doktorat

1930

Habilitacja

4 lipca 1935

Nauczyciel akademicki
Uczelnia

Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie

Zenon Wachlowski (ur. 3 października 1905 we Lwowie, zm. 1940 w Kijowie) – polski prawnik, specjalista prawa politycznego, docent Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Urodził się 3 października 1905 we Lwowie[1]. Był synem Zenona, ppłk. dr. lekarza Wojska Polskiego (ur. 1874) i Ludwiki z domu Turteltaub[2][3]. Podczas studiów był współzałożycielem polskiej korporacji akademickiej „Leopolia”[1] (sekretarz 1924/1925, prezes 1925/1926 wiceprezes w 1925 i prezes w roku akademickim 1926/1927 Towarzystwa Biblioteki Słuchaczy Prawa)[4]. W 1927 r. ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza (UJK) we Lwowie[5]. Był uczniem Stanisława Starzyńskiego[1] i Ludwika Ehrlicha[1][6]. W 1927 r. został asystentem wolontariuszem przy Katedrze Prawa Politycznego i Prawa Narodów prof. Ludwika Ehrlicha na Wydziale Prawa UJK[7][8]. W 1927 r. reaktywował czasopismo wydawane przez Towarzystwo Biblioteka Słuchaczów Prawa UJK „Prawnik”, ale wkrótce periodyk ponownie upadł. W 1930 r. na podstawie pracy pt. Suwerenność prawna i polityczna w historii i teorii angielskiej uzyskał na WP UJK we Lwowie stopień naukowy doktora praw[7]. W latach 1931–1933, dzięki stypendium Fundacji Rockefellera, Wachlowski odbył studia naukowe w Stanach Zjednoczonych. Po powrocie opublikował książkę pt. Rząd prezydencjalny w Stanach Zjednoczonych Ameryki (1933). Na jej podstawie mocą uchwały Rady Wydziału Prawa UJK z 4 lipca 1935 r. został habilitowany z prawa politycznego[1]. Habilitacja została zatwierdzona przez Ministerstwo WRiOP w październiku 1935 r. Odtąd posiadał zwyczajowy tytuł docenta prawa politycznego i prawa narodów[9]. W październiku 1936 otrzymał veniam legendi z zakresu prawa politycznego na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie[10]. Do 1939 pozostawał docentem i jednocześnie asystentem przy Zakładzie Prawa Politycznego i Prawa Narodów prof. Ludwika Ehrlicha[1][5]. Był wykładowcą w ramach Studium Dyplomatycznego Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie[11]. W latach 1928–1931 odbył aplikację w Prokuratorii Generalnej RP oddział we Lwowie, a następnie, co najmniej do 1937 r. pracował jako referendarz w oddziale lwowskim Prokuratorii Generalnej[1][3]

Od stycznia 1935 był prezesem Koła Przyjaciół Związku Strzeleckiego przy Zarządzie Z.S. we Lwowie (stowarzyszenia wspierającego Związek Strzelecki, wiceprezesem KPZS Juliusz Petry, a innym członkiem został Kazimierz Szpaczyński)[12]. Był także seniorem organizacji POlska Młodzież SPołeczno-Demokratyczna[13].

Po wybuchu II wojny światowej, kampanii wrześniowej i agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 oraz kapitulacji Lwowa był prowadzącym tajnego spotkania Związku Demokratycznego Docentów i Asystentów UJK w październiku 1939, zorganizowanego na Katedrze Prawa Międzynarodowego UJK, podczas którego przedstawił potrzebę inicjowania ruchu konspiracyjnego[8][14][15][16]. W późniejszym czasie pozostawał głównym działaczem tego związku (wraz z nim m.in. inni pracownicy naukowi lwowskiego Wydziału Prawa: Kazimierz Grzybowski i Władysław Mikuszewski)[17]. Z polecenia władz b. Związku Demokratycznego oraz pracowników naukowych Wydziału Prawa UJK wygłosił tamże bałwochwalczy wykład dotyczący konstytucji ZSRR z 1936 (miało to na celu zorientowanie się o sytuacji i położeniu wobec sowieckich okupantów)[13]. Po przemianowaniu uczelni na Lwowski Państwowy Uniwersytet im. Iwana Franki został drugim zastępcą prezesa Związku Zawodowego Pracowników Uniwersytetu (tzw. „Profspilka”, do którego przynależność była obowiązkowa, prezesem był prof. Stanisław Kulczyński)[18]. Na początku marca 1940[3][8] został aresztowany przez funkcjonariuszy NKWD w związku z antysowiecką działalnością konspiracyjną[19]. Był przetrzymywany we lwowskim więzieniu na Zamarstynowie[3][8]. Ślad po nim zaginął 22 marca 1940[20] (według innego źródła, został aresztowany przez NKWD w kwietniu 1940, a dzień po nim również dr Z. Wachlowski[21]). Na wiosnę 1940 został przewieziony do Kijowa i zamordowany przez NKWD w ramach zbrodni katyńskiej[8][22]. Jego nazwisko znalazło się na tzw. Ukraińskiej Liście Katyńskiej[2] opublikowanej w 1994 (został wymieniony na liście wywózkowej 71/2-58 oznaczony numerem 413; dosłownie wymieniony jako Zenon Wachlewski)[23]. Ofiary tej części zbrodni katyńskiej zostały pochowane na otwartym w 2012 Polskim Cmentarzu Wojennym w Kijowie-Bykowni.

Zenon Wachlowski był żonaty z Ireną Łomnicką (kuzynka Jerzego Lerskiego)[13].

Władysław Mikuszewski także został ofiarą zbrodni katyńskiej na obszarze obecnej Ukrainy[23].

Publikacje

  • Rys organizacji policji w Polsce przedrozbiorowej (1925)[24][25]
  • Dylacje procesowe w sądownictwie ziemi ruskiej XV i XVI wieku (1926)[26]
  • Rząd prezydencjalny w Stanach Zjednoczonych Ameryki (1935)[27]
    • Presidential Government in the United States of America: English Resumé[28]
  • Points de discussion au sujet de l'application de la méthode des cas (case method) dans l'enseignement du droit des gens (1935)[29]
  • Konstytucja Rzeczypospolitej z 3 Maja 1791 r. a Konstytucja z 23 kwietnia 1935 r. (1938, współautor: Lesław Adam)[24][30]
  • Suwerenność prawna i polityczna w historii teorii angielskiej (1938)[31]
  • Stronnictwa polityczne w państwie współczesnym (1939[24], reprint w 2011)[24][32]

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g Adam Redzik, Stanisław Starzyński (1853-1935) a rozwój polskiej nauki prawa konstytucyjnego, Warszawa-Kraków: Instytut Allerhanda, Wydawnictwo Wysoki Zamek 2012, s. 214-218; ISBN 978-83-931373-2-9
  2. ↑ a b Zenon Wachlowski. katyn.korporant.pl. [dostęp 2015-01-16].
  3. ↑ a b c d Maria Magdalena Blombergowa. Uczeni polscy rozstrzelani w Katyniu, Charkowie i Twerze. „Analecta”, s. 59, R. 9 Z. 2 (18) / 2000. 
  4. ↑ K! Leopolia. archiwumkorporacyjne.pl. [dostęp 2015-01-16].
  5. ↑ a b A. Redzik, Zenon Wachlowski, [w:] Konstytucjonaliści polscy 1918-2011. Sylwetki uczonych, red. Andrzej Szmyt,Paweł Sarnecki, Ryszard Mojak, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe 2012, s. 380–386. ISBN 978-83-7666-149-0
  6. ↑ Jan Draus: Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie 1918-1946. Portret kresowej uczelni. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2007, s. 35. ISBN 978-83-7188-964-6.
  7. ↑ a b Adam Redzik, Stanisław Starzyński (1853-1935) a rozwój polskiej nauki prawa konstytucyjnego,Warszawa-Kraków: Instytut Allerhanda, Wydawnictwo Wysoki Zamek 2012, s. 215-216.
  8. ↑ a b c d e Jan Draus: Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie 1918-1946. Portret kresowej uczelni. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2007, s. 103. ISBN 978-83-7188-964-6.
  9. ↑ Adam Redzik: Wydział Prawa Uniwersytetu Lwowskiego w okresie Drugiej Rzeczypospolitej i w czasie II wojny światowej – wybrane zagadnienia. T. X: Prace Komisji Historii Nauki PAU. Polska Akademia Umiejętności, 2010, s. 138.
  10. ↑ Nowi profesorowie na Uniwersytecie lwowskim. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 245 z 24 października 1936. 
  11. ↑ Adam Redzik: Lwowska Szkoła Dyplomatyczna (1930–1939). cracovia-leopolis.pl. [dostęp 2015-01-16].
  12. ↑ Kronika miejska. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 2 z 4 stycznia 1935. 
  13. ↑ a b c Jerzy „Jur” Lerski. Turysta generała Sikorskiego. „Biuletyn”. Nr 39-40, s. 100, Grudzień 1980. Koło Lwowian w Londynie. 
  14. ↑ Jan Korytnicki: O kolaboracji polskich socjalistów po II wojnie światowej. 2009, s. 6-7.
  15. ↑ Kazimierz Żygulski: Sowiecka okupacja Lwowa. lwow.home.pl. [dostęp 2015-01-16].
  16. ↑ Adam Redzik, Wydział Prawa Uniwersytetu Lwowskiego w latach 1939-1946, Lublin 2006.
  17. ↑ Jan Draus: Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie 1918-1946. Portret kresowej uczelni. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2007, s. 96, 98. ISBN 978-83-7188-964-6.
  18. ↑ Jan Draus: Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie 1918-1946. Portret kresowej uczelni. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2007, s. 87. ISBN 978-83-7188-964-6.
  19. ↑ Sławomir Kalbarczyk. Czystka na uczelniach. Zagłada polskiego środowiska naukowego we Lwowie po '44. „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”, s. 69, Nr 3 (124) z marca 2011. Instytut Pamięci Narodowej. ISSN 1641-9561. 
  20. ↑ Zenon Wachlowski. zaginieni1939-45.pl. [dostęp 2015-01-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (19 lutego 2015)].
  21. ↑ Komunikaty i apele. Apel w sprawie poszukiwań. „Biuletyn”. Nr 46, s. 93, Grudzień 1983. Koło Lwowian w Londynie. 
  22. ↑ Adam Redzik: Wydział Prawa Uniwersytetu Lwowskiego w okresie Drugiej Rzeczypospolitej i w czasie II wojny światowej – wybrane zagadnienia. T. X: Prace Komisji Historii Nauki PAU. Polska Akademia Umiejętności, 2010, s. 144.
  23. ↑ a b Ukraińska Lista Katyńska. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 1994. s. 102. [dostęp 2014-10-27].
  24. ↑ a b c d Wachlowski, Zenon (1905-1940). Biblioteka Narodowa. [dostęp 2015-01-22].
  25. ↑ Rys organizacji policji w Polsce przedrozbiorowej. google.pl. [dostęp 2015-01-16].
  26. ↑ Dylacje procesowe w sądownictwie ziemi ruskiej XV i XVI wieku. google.pl. [dostęp 2015-01-16].
  27. ↑ Rząd prezydencjalny w Stanach Zjednoczonych Ameryki. google.pl. [dostęp 2015-01-16].
  28. ↑ Presidential Government in the United States of America: English Resumé. google.pl. [dostęp 2015-01-16].
  29. ↑ Points de discussion au sujet de l'application de la méthode des cas (case method) dans l'enseignement du droit des gens. worldcat.org. [dostęp 2015-01-16].
  30. ↑ Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 3 maja 1791 r. a Konstytucja z 23 kwietnia 1935 r. google.pl. [dostęp 2015-01-16].
  31. ↑ Suwerenność prawna i polityczna w historii teorii angielskiej. google.pl. [dostęp 2015-01-16].
  32. ↑ Stronnictwa polityczne w państwie współczesnym. google.pl. [dostęp 2015-01-16].

Bibliografia

Linki zewnętrzne