Zespół Bartha

Zespół Bartha
Syndroma Barth
Ilustracja
(c) Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution License (http://creativecommons.org/​licenses/​by/​2.​0), which permits unrestricted use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original work is properly cited.

Charakterystyczne cechy twarzy chłopców z zespołem Bartha (wysokie płaskie czoło, okrągła twarz z pełnymi policzkami, odstające uszy i głęboko osadzone oczy)[1]
ICD-10

E78.7
Zaburzenia metabolizmu kwasów żółciowych i cholesterolu[2]

DiseasesDB

29297

OMIM

302060

MeSH

D056889

Zespół Bartha (łac. syndroma Barth, ang. Barth syndrome) – genetycznie uwarunkowane, dziedziczone recesywnie, sprzężone z płcią zaburzenie związane z mutacją genu tafazyny (TAZ), które charakteryzuje się: kardiomiopatią rozstrzeniową, miopatią mięśni szkieletowych, opóźnieniem wzrastania, neutropenią i acydurią 3-metyloglutakonową. Badanie biopsji mięśnia sercowego, mięśni szkieletowych czy wątroby wykazuje nieprawidłowości budowy i funkcji mitochondriów.

Synonimy

Inne nazwy stosowane na określenie zespołu Bartha:

  • kwasica 3-metyloglutakonowa typu II
  • acyduria 3-metyloglutakonowa typu II, ang. 3-methylglutaconic aciduria, type II
  • MGCA2
  • MGA, type II
  • MGA2
  • kardiomiopatia sprzężona z chromosomem X
  • zwłóknienie sprężyste wsierdzia typu 2 ang. endocardial fibroelastosis, type II
  • EFE2

Historia

Zespół został opisany po raz pierwszy w 1983 roku przez zespół pod kierownictwem holenderskiego neurologa dziecięcego Petera Bartha[3][4][5].

Etiologia

Choroba spowodowana jest uszkodzeniem genu TAZ (G4.5) znajdującego się na długim ramieniu chromosomu X w regionie q28, kodującego enzym tafazynę[6]. Opisano ponad 120 różnych mutacji tego genu[1]. Tafazyna jest nieswoistą transacylazą fosfolipidowo-lizofosfolipidową, która odpowiada za modyfikację struktury kardiolipiny, jedynego fosfolipidu syntetyzowanego w błonie[1] mitochondrium[6]. Kardiolipina oddziałuje z licznymi białkami związanymi z syntezą adenozyno-5′-trifosforanu (ATP)[6] oraz bierze udział w procesie apoptozy mitochondriów[1]. W wyniku mutacji dochodzi do upośledzenia włączania kwasu linolowego do kardiolipiny oraz zaburzeń czynności wewnętrznej i zewnętrznej błony mitochondriów[6].

Epidemiologia

Częstość występowania szacowana jest na 1 na 300 000–400 000 żywych urodzeń[1].

Obraz kliniczny

Zespół Bartha występuje wyłącznie u dzieci płci męskiej, natomiast kobiety są wyłącznie bezobjawowymi nosicielami[6]. Choroba występuje w różnym nasileniu u różnych pacjentów, nawet z tej samej rodziny. Nasilenie neutropenii, która występuje u 90% pacjentów, jest różne w czasie i neutropenia może pogarszać się i poprawiać cyklicznie, również nasilenie kardiomiopatii zmniejsza się, a w niektórych przypadkach, aż do ustąpienia[6], z wiekiem pacjenta[1].

Zmiany w układzie sercowo-naczyniowym zwykle występują już w okresie niemowlęcym, czasem bezpośrednio po porodzie (opisano również przypadki zaobserwowane prenatalnie), najczęściej pod postacią kardiomiopatii rozstrzeniowej, ale także jako niescalony mięsień lewej komory. Niezależnie od stopnia uszkodzenia lewej komory mogą występować komorowe zaburzenia rytmu, nagłe zatrzymanie krążenia oraz nagła śmierć sercowa, których ryzyko wzrasta z wiekiem pacjenta[6].

Twarz chłopców z zespołem Bartha jest charakterystyczna (wysokie płaskie czoło, okrągła twarz z pełnymi policzkami, odstające małżowiny uszne i głęboko osadzone oczy), jednakże z okresem pokwitania cechy te w znacznym stopniu zanikają[1]. Opóźnienie wzrostu zauważalne w dzieciństwie oraz opóźniony wiek kostny nie przekładają się na niedobór wzrostu w wieku dojrzałym[1].

Miopatia jest częstym objawem i większość pacjentów ma opóźniony rozwój psychomotoryczny[1]. Osłabienie dotyczy przede wszystkim proksymalnych mięśni i nie pogarsza się wiekiem[1]. Może być obecny objaw Gowersa[1]. Rozwój umysłowy nie jest opóźniony, jednakże występują zaburzenia orientacji przestrzennej i umiejętności matematycznych[6].

Badania dodatkowe

Diagnostyka różnicowa

Podstawą rozpoznania jest stwierdzenie triady kliniczno-biochemicznej (kardiomiopatia rozstrzeniowa, neutropenia, acyduria 3-metyloglutakonowa)[6][7].

W przypadkach niepełnej penetracji wykluczenie zespołu Bartha jest możliwe na podstawie[6]:

  • analizy molekularnej DNA w kierunku mutacji w genie TAZ
  • oznaczenia profilu kardiolipiny metodą HPLC-MS

Zespół Bartha należy różnicować z następującymi rozpoznaniami:

  • wrodzona kardiomiopatia
  • kardiomiopatia w przebiegu chorób gruczołów wydzielania wewnętrznego
  • kardiomiopatia w wyniku niedoborów pokarmowych (niedobór selenu, witaminy B1, karnityny, witaminy D)
  • choroby mitochondrialne
  • cykliczna neutropenia
  • przewlekła wrodzona neutropenia
  • kardiomiopatia rozstrzeniowa z ataksją (kwasica 3-metyloglutakonowa typu V, DCMA)

Leczenie

Nie ma specyficznego leczenia zespołu Bartha (2015)[6][1]. Stosowanie kwasu pantotenowego i karnityny nie przynosi korzyści[6][1], a dodatkowo przy stosowaniu karnityny opisywano pojedyncze przypadki pogorszenia stanu pacjenta[1].

W leczeniu objawowym zalecane jest następujące postępowanie[6][1]:

Rokowanie

Rokowanie w przypadku braku leczenia jest bardzo złe, większość chorych umiera we wczesnym dzieciństwie, w przebiegu niewydolności serca lub zakażenia. W przypadku postawienia rozpoznania śmiertelność wynosi 10%. Najstarszy chory żyjący w 1997 roku miał ponad 50 lat[1]. Długość życia u nosicielek jest taka sama jak w populacji ogólnej[3].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Sarah L.N. Clarke, Ann Bowron, Iris L. Gonzalez, Sarah J. Groves i inni. Barth syndrome. „Orphanet Journal of Rare Diseases”, 2013. DOI: 10.1186/1750-1172-8-23. PMID: 23398819 (ang.). 
  2. ↑ ICD-10 E7871/E78.71 (Barth Syndrome Diagnosis) to ICD-9 General Equivalence Mapping (GEM) (ang.). Barth Syndrome Foundation, 2015-10-02. [dostęp 2016-04-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-03)].
  3. ↑ a b Barth syndrome, BTHS. [dostęp 2016-04-09].
  4. ↑ P.G. Barth, H.R. Scholte, J.A. Berden, J.M. Van der Klei-Van Moorsel i inni. An X-linked mitochondrial disease affecting cardiac muscle, skeletal muscle and neutrophil leucocytes. „J Neurol Sci”. 62 (1–3), s. 327–355, 1983. DOI: 10.1016/0022-510X(83)90209-5. PMID: 6142097 (ang.). 
  5. ↑ Scientific & Medical Advisory Board Members (ang.). Barth Syndrome Foundation. [dostęp 2016-04-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-24)].
  6. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Bożena Werner, Joanna Trubicka, Ewa Pronicka. Aspekty kliniczne i diagnostyczne zespołu Bartha (kardiomiopatia sprzężona z chromosomem X). „Kardiologia Polska”. 59 (11), s. 1177–1180, 2011. 
  7. ↑ Barth syndrome. orphanet. [dostęp 2016-04-09].

Linki zewnętrzne

Star of life.svg Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Media użyte na tej stronie

Star of life.svg

The Star of Life, medical symbol used on some ambulances.

Star of Life was designed/created by a National Highway Traffic Safety Administration (US Gov) employee and is thus in the public domain.
Barth syndrome consistent facial features of boys (Orphanet Journal of Rare Diseases Clarke et al).jpg
(c) Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution License (http://creativecommons.org/​licenses/​by/​2.​0), which permits unrestricted use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original work is properly cited.
Charakterystyczne cechy twarzy chłopców z zespołem Bartha (wysokie płaskie czoło, okrągła twarz z pełnymi policzkami, odstające uszy i głęboko osadzone oczy).