Zespół Ellisa-van Crevelda

Dysplazja chondro-ektodermalna
ICD-10

Q77.6

5-letni chłopiec z rozpoznanym zespołem Ellisa-van Crevelda, charakterystyczna wąska klatka piersiowa i skrócenie kończyn[1]

Zespół Ellisa-van Crevelda (dysplazja chondroektodermalna, ang. Ellis-van Creveld syndrome, EVC, chondroectodermal dysplasia, mesoectodermal dysplasia) – rzadki, genetycznie uwarunkowany zespół wad wrodzonych o charakterze dysplazji ektodermalnej, dziedziczony w sposób autosomalnie recesywny. Chorobę jako pierwsi opisali Richard White Bernhard Ellis i Simon van Creveld w 1940 roku.

Epidemiologia

EVC jest bardzo rzadką chorobą, jak dotąd na całym świecie udokumentowano około 150 przypadków. Szacuje się, że częstość zespołu wynosi około 1:60 000 urodzeń[2]. Choroba znacznie częściej dotyka populację Amiszów; w tylko jednej rodzinie z Lancasteru opisano dotąd 52 przypadki choroby[3]. Częstość zespołu u Amiszów szacowana jest na 1:200, a nosicielstwo zmutowanego genu może dotyczyć 13% tej populacji[2]. W około 30% przypadków występuje pokrewieństwo rodziców[4]. Mężczyźni chorują tak samo często jak kobiety.

Etiologia

Diagram ilustrujący położenie EVC i EVC2 oraz sąsiednich genów na chromosomie 4; strzałki wskazują kierunek transkrypcji

Zespół Ellisa i van Crevelda może być spowodowany mutacjami w genie EVC w locus 4p16, albo przyległym do niego genie EVC2. Funkcje kodowanych przez te geny białek nie są dobrze poznane. Mutacje w genach EVC i EVC2 mogą wywoływać zespół Weyersa (OMIM#193530), który jest schorzeniem allelicznym o dziedziczeniu autosomalnym dominującym[5].

Mutacje EVC

Stwierdzone dotąd mutacje związane z fenotypem zespołu Ellisa-van Crevelda to:

  • c.IVS13DS, G-T, +5 – substytucja G>T w pozycji +5 intronu 13[5] (OMIM*604831.0001)
  • p.GLN879TER – mutacja nonsesnowna w eksonie 18[5] (OMIM*604831.0002)
  • p.ARG340TER – mutacja nonsensowna[5](OMIM*604831.0003)
  • c.734T DEL – delecja[5](OMIM*604831.0004)
  • p.ARG443GLN (p.R443Q) – zamiana reszty argininy na glutaminian (OMIM*604831.0005)
  • c.1-BP DEL, 2456G – delecja guaniny powodująca przesunięcie ramki odczytu (OMIM*604831.0007).

Mutacja genu mające związek z zespołem Weyersa to mutacja typu missens p.SER307PRO (seryna na prolinę; OMIM*604831.0006)[5].

Objawy i przebieg

Obustronna polidaktylia u pacjenta z zespołem Ellisa i van Crevelda[1]
Jama ustna pacjenta z zespołem Ellisas i van Crevelda – widać brak górnych siekaczy i nieprawidłowy kształt zębów siecznych w żuchwie[1]

Zespół ma bardzo zróżnicowany fenotyp i poszczególne objawy występują ze zmienną częstością[1].

Rozpoznanie w okresie prenatalnym jest możliwe od 18. tygodnia: obserwowano w tym czasie wąską klatkę piersiową płodu, skrócenie kości długich kończyn, heksadaktylię dłoni i stóp oraz wady serca[6]. Stwierdzono również zwiększoną przezierność fałdu karkowego w 13. tygodniu ciąży[7] i wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu (IUGR).

Po urodzeniu u dziecka stwierdza się niskorosłość, wady kośćca, wady zębów, patologiczne zmiany naczyniowe i deformacje układu moczowo-płciowego. Kliniczna tetrada objawów obejmuje chondrodystrofię, polidaktylię, dysplazję ektodermalną (do 93%) i wady serca (50-60%)[4].

Wady kośćca

Dysplazja kostna polega na opóźnieniu kostnienia w pierwszorzędowych ośrodkach i przyspieszeniu kostnienia w centrach wtórnych[4]. Skutkami dysplazji kostnej są:

  • niski wzrost, spowodowany jest skróceniem kończyn szczególnie w ich dystalnych odcinkach (mikromelia ryzomeliczna)
  • wąska klatka piersiowa
  • opuszczone barki
  • kolana koślawe
  • lordoza lędźwiowego odcinka kręgosłupa
  • szerokie dłonie i stopy
  • polidaktylia dłoni, niemal zawsze obustronna, i niekiedy polidaktylia stóp
  • hipoplazja dystalnych paliczków – palce określane są jako "kiełbaskowate"
  • wady kości nadgarstka
  • wady rozwojowe miednicy
Wady w układzie krążenia

Występują u 50-60% pacjentów, są to przede wszystkim:

Wady zębów
  • wady zgryzu
  • zrosty dziąsłowo-wargowe
  • przerost dziąseł
  • przerost wędzidełka
  • dodatkowe wędzidełka
  • ząbkowanie krawędzi siekaczy
  • transpozycje zębów
  • diastemę
  • zęby o nieprawidłowym stożkowatym kształcie
  • hipoplazję szkliwa
  • hipodoncję.

Zęby mogą się przedwcześnie wyrzynać i przedwcześnie wypadać, częściej ulegają próchnicy[8].

Wady układu moczowo-płciowego
Inne wady
  • dysplazja ektodermalna paznokci palców dłoni i stóp (cienkie, wklęsłe płytki paznokciowe) oraz włosów (skąpe lub nieobecne owłosienie skóry głowy).

Różnicowanie

Diagnostyka różnicowa zespołu Ellisa-van Crevelda obejmuje inne choroby z grupy SRP (skrócenie żeber + polidaktylia):

Ponadto, bardzo podobnymi schorzeniami są zespół McKusicka-Kaufmana oraz wspomniany zespół Weyersa[1].

Leczenie i rokowanie

Leczenie jest objawowe i polega na chirurgicznych operacjach naprawczych wad wrodzonych. Wady serca wiążą się z dużą śmiertelnością, powodują zgon w niemowlęctwie połowy pacjentów z EVC. U pozostałych 50% oczekiwana długość życia jest podobna do reszty populacji[9].

Historia

Chorobę opisali jako pierwsi Richard W.B. Ellis z Edynburga i Simon van Creveld z Amsterdamu we wspólnej pracy z 1940 roku[10]. Obaj prowadzili pacjentów z tą chorobą, o czym się podobno przekonali, jadąc w tym samym przedziale pociągu na konferencję pediatrów w Wielkiej Brytanii, w późnych latach 30.[11]. Trzeci przypadek opisany w pracy Ellisa i van Crevelda został przedstawiony w podręczniku pediatrii w 1933 roku[12]. Dalsze badania nad chorobą prowadził Victor McKusick w latach 60.; opisał rodzinę Amiszów z Lancasteru w stanie Pensylwania, w której odnotowano największą liczbę przypadków EVC – w owym czasie prawie wszyscy pacjenci opisani w literaturze należeli do tej rodziny[13]. Gen odpowiedzialny za chorobę sklonował Ruiz-Perez i wsp. w 2000 roku[5].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Baujat G, Le Merrer M. Ellis-Van Creveld syndrome. „Orphanet Journal of Rare Diseases”. 2. 27, 2007. PMID: 17547743. 
  2. ↑ a b Ide SE, Ortiz de Luna RI, Francomano CA, Polymeropoulos MH. Exclusion of the MSX1 homeobox gene as the gene for the Ellis van Creveld syndrome in the Amish.. „Hum Genet”. 12;98. 5, s. 572-5, 1996. PMID: 8882877. 
  3. ↑ Mac Kusick VA. Ellis-van Crefeld syndrome and the Amish. „Nature Genet”. 24. 3, s. 203-204, 2000. PMID: 10700162. 
  4. ↑ a b c Harold Chen: Atlas of Genetic Diagnosis and Counselling. Totowa, NJ: Humana Press, 2006, s. 415-416. ISBN 1-59259-956-7.
  5. ↑ a b c d e f g Ruiz-Perez VL, Ide SE, Strom TM, Lorenz, B, Wilson, D, Woods, K, King L, Francomano C, Freisinger P, Spranger S, Marino B, Dallapiccola B, Wright M, Meitinger T, Polymeropoulos MH, Goodship J. Mutations in a new gene in Ellis-van Creveld syndrome and Weyers acrodental dysostosis. „Nature Genet”. 24, s. 283-286, 2000. DOI: 10.1038/73508. PMID: 10700184. 
  6. ↑ Horigome, H, Hamada, H, Sohda, S, Oyake, Y, Kurosaki, Y. Prenatal ultrasonic diagnosis of a case of Ellis-van Creveld syndrome with a single atrium. „Pediatr Radiol”. 27, s. 942-944, 1997. PMID: 9388288. 
  7. ↑ Venkat-Raman N, Sebire N, Murphy K. Increased first-trimester fetal nuchal translucenty thickness in association with chondroectodermal dysplasia (Ellis-van Creveld). „Ultrasound Obstet Gynecol”. 25, s. 412-414, 2005. PMID: 15717287. 
  8. ↑ Winter G, Geddes M. Oral manifestations of chondroectodermal dysplasia (Ellis-Van Creveld Syndrome). Report of a case. „Br Dent J”. 122, s. 103-107, 1967. PMID: 5226625. 
  9. ↑ Mody P, Garg P, Lall KB. Ellis Van Creveld syndrome. „Indian J Pediatr”. 65, s. 1046-8, 1998. 
  10. ↑ Ellis, RW, van Crefeld, S. A syndrome characterized by ectodermaldysplasia, polydactyly, chondrodysplasia and congenital morbus cardia. „Arch Dis Child”. 15. 65, 1940. 
  11. ↑ Ellis-van Creveld syndrome w bazie Who Named It (ang.)
  12. ↑ Emmett L Holt, Jr, Rustin McIntosh: Holt's Diseases of Infancy and Childhood: A Textbook for the Use of Students and Practitioners. Wyd. 10 ed. New York: Appleton and Co, 1933, s. 362.
  13. ↑ McKusick VA, Egeland JA, Eldridge R, Krusen DE. Dwarfism in the Amish. I. The Ellis-van Creveld syndrome. „Bull Johns Hopkins Hosp”. 115, s. 306-336, 1964. PMID: 14217223. 

Bibliografia

Opisy przypadków
  • Chakraborty PP, Bandyopadhyay D, Mandal SK, Subhasis RC. A rare variant of Ellis van Creveld syndrome. „Singapore Med J”. 07;48. 7, s. 684-6, 2007. PMID: 17609834. 
  • Shilpy S, Nikhil M, Samir D. Ellis Van Creveld syndrome. „J Indian Soc Pedod Prev Dent”. 10;25 Suppl, s. 5-7, 2007. PMID: 17921643. 
  • Kurian K, Shanmugam S, Harsh Vardah T, Gupta S. Chondroectodermal dysplasia (Ellis van Creveld syndrome): a report of three cases with review of literature. „Indian J Dent Res”. 03;18. 1, s. 31-4, 2007. PMID: 17347543. 
  • Sajeev CG, Roy TN, Venugopal K. Images in cardiology: Common atrium in a child with Ellis-Van Creveld syndrome. „Heart”. 07;88. 2, s. 142, 2002. PMID: 12117837. 
  • Varela M, Ramos C. Chondroectodermal dysplasia (Ellis-van Creveld syndrome): a case report. „Eur J Orthod”. 01;18. 4, s. 313-8, 1997. PMID: 8921652. 

Linki zewnętrzne

Star of life.svg Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Media użyte na tej stronie

Star of life.svg

The Star of Life, medical symbol used on some ambulances.

Star of Life was designed/created by a National Highway Traffic Safety Administration (US Gov) employee and is thus in the public domain.
Mouth ECS.jpg
Autor: Baujat G, Le Merrer M., Licencja: CC BY 2.0
Anterior view of the mouth of EVC patient showing absence of upper incisors and conical lower incisors
Polydactyly ECS.jpg
Autor: Baujat G, Le Merrer M., Licencja: CC BY 2.0
Bilateral polydactyly with short fingers in Ellis-van Creveld syndrome patient
Ellis-vancreveld.jpg
Autor: see above, Licencja: CC BY 2.0
Patient with Ellis-Van Creveld syndrome at the age of 5 years showing long narrow chest and shortness of the limbs
EVC.PNG
Diagram illustrating what is known about the gene and its neighbors on chromosome 4p16