Zespół Hornera
.svg) | Ten artykuł od 2011-02 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
| syndroma Horner | |
 Zespół Hornera jako następstwo rozwarstwienia tętnicy szyjnej | |
| ICD-10 | |
|---|---|
Zespół Hornera (in. zespół Claude’a Bernarda-Hornera) – choroba spowodowana przerwaniem współczulnego unerwienia oka pomiędzy ośrodkiem w pniu mózgu, a samym okiem. Do uszkodzenia może dojść na poziomie pierwszego neuronu drogi podwzgórzowo-rdzeniowej (np. przy uszkodzeniu rdzenia szyjnego), na poziomie drugiego neuronu przed zwojem (np. gdy pień współczulny jest uciskany przez guz płuca) lub po przełączeniu włókien w zwojach (np. na wysokości tętnicy szyjnej wewnętrznej, w guzach zatoki jamistej). U dzieci zespół Hornera może prowadzić do heterochromii[1]. Zespół został nazwany od szwajcarskiego okulisty Johanna Friedricha Hornera, który jako pierwszy opisał zespół w 1869[2][3].
Klasycznymi objawami zespołu Hornera związanymi z samym narządem wzroku są:
- ptosis – zwężenie szpary powiekowej po zajętej stronie, spowodowane porażeniem lub osłabieniem mięśni tarczkowych górnych i dolnych unerwionych współczulnie
- miosis – zwężenie źrenicy oka po stronie uszkodzenia, spowodowane działaniem mięśnia zwieracza źrenicy bez opozycji rozwieracza, czego skutkiem jest nierówność źrenic (anisocoria); źrenica nie rozszerza się w ciemności
- niedobarwliwa różnobarwność tęczówek (ta po stronie zespołu Hornera jest jaśniejsza, objaw może być obserwowany, jeśli zmiana jest wrodzona lub długotrwała)
- źrenica bardzo wolno się rozszerza.
W zespole Hornera klasycznie opisywany jest także enophthalmus, czyli zapadnięcie gałki ocznej do oczodołu, jednakże jest on tylko pozorny, gdyż u osób dotkniętych zespołem pomiar odległości między bocznym kątem oka, a wierzchołkiem rogówki mieści się w granicach normy. Złudzenie enophthalmusa wynika z zawęrzenia szpary powiekowej w wyniku porażenia mięśni tarczkowych górnych i dolnych[4].
Jednym z guzów uciskających nerw współczulny jest guz Pancoasta, dla którego zespół Hornera jest objawem charakterystycznym. Dochodzi wtedy do zaniku aktywności współczulnej w obszarze unerwianym przez pień współczulny i wystąpienia wymienionych wyżej objawów ocznych, a także dodatkowych:
- anhidrosis – upośledzenie wydzielania potu na części twarzy po zajętej stronie;
- vasodilatatio – rozkurcz mięśniówki naczyń skórnych skutkujący ich rozszerzeniem.
Inne objawy to pozorny wytrzeszcz, przejściowe obniżenie ciśnienia w gałce ocznej, zmiany w składzie łez.
Jako historyczną ciekawostkę, można wspomnieć o metodzie odróżniania lokalizacji uszkodzenia obwodowej od ośrodkowej, przez dooczne podanie, już niestosowanego nigdzie w medycynie, 1% roztworu chlorowodorku kokainy:
- kokaina działa na adrenergiczne zakończenia nerwowe, blokując wychwyt zwrotny adrenaliny, co powoduje rozszerzenie źrenicy, jeżeli uszkodzenie jest przedzwojowe;
- jeśli uszkodzony jest neuron zazwojowy, podanie kokainy nie powoduje prawie żadnego efektu, ponieważ brak jest zakończeń nerwowych, na które mogłaby ona działać.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Gesundheit B., Greenberg M. Medical mystery: brown eye and blue eye--the answer.. „The New England journal of medicine”. 22 (353), s. 2409–10, grudzień 2005. DOI: 10.1056/NEJM200512013532219. PMID: 16319395.
- ↑ Horner JF. Über eine Form von Ptosis. Klin Monatsbl Augenheilk 1869;7:193-8.
- ↑ Horner's syndrome w bazie Who Named It (ang.)
- ↑ Robert Daroff, Enophthalmos Is Not Present in Horner Syndrome, „PLoS Medicine”, 2 (4), 2005, e120, DOI: 10.1371/journal.pmed.0020120, ISSN 1549-1676, PMID: 15839747, PMCID: PMC1087222 [dostęp 2022-10-07] (ang.).
Linki zewnętrzne
Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.
Media użyte na tej stronie
The Star of Life, medical symbol used on some ambulances.
Star of Life was designed/created by a National Highway Traffic Safety Administration (US Gov) employee and is thus in the public domain.