Zespół Pieśni i Tańca Ziemi Cieszyńskiej im. J. Marcinkowej
 | |
| Rok założenia | |
|---|---|
| Pochodzenie | Cieszyn |
| Gatunek | folkloryzm |
| Strona internetowa | |
Zespół Pieśni i Tańca Ziemi Cieszyńskiej im. J. Marcinkowej – jeden ze znaczących amatorskich zespołów folklorystycznych Śląska Cieszyńskiego z siedzibą w Cieszynie przy ul. Stary Targ 4.
Historia zespołu
W marcu 1950 z inicjatywy Danuty Juraszek-Baranowskiej przy Spółdzielni Spożywców „Konsum Robotniczy” powstała grupa taneczna składająca się z 8 par. Po 3 latach przeobraziła się w ponadstuosobowy Zespół Pieśni i Tańca Ziemi Cieszyńskiej. Został wyodrębniony zespół taneczny, chór mieszany, orkiestra i zespół dziecięcy[1][2].
Współtwórczyni zespołu i jego współczesna patronka, Janina Marcinkowa[3], choreografka i etnografka związana z zespołem od jego początków, w oparciu o własne badania terenowe wypracowała oryginalny sposób adaptacji folkloru Śląska Cieszyńskiego i jego scenicznej prezentacji, zachowując to, co jest w folklorze regionu najbardziej charakterystyczne, a jednocześnie utrzymując stylistyczną jedność widowiska[1]. Również Jerzy Drozd[4], a później Władysław Rakowski[5], pedagodzy i dyrygenci, w oparciu o wiedzę muzykologiczną opracowali muzyczne programy zespołu. Ich prace kontynuuje Piotr Gruchel (kapela i chór)[6]. Zespół wykorzystywał także kompozycje Jana Gawlasa, Antoniego Poćwierza, Jana Sztwiertni, Mieczysława Krzyńskiego, Wojciecha Kilara, Jerzego Hadyny[7], Józefa Świdra i Władysława Wilczaka[1].
Znaczący wkład choreograficzny wnieśli: Tadeusz Bar, Urszula Wiśniowska, Grażyna Stawarska, Lidia Lankocz, Katarzyna Siwiec, Dorota Siedlecka-Dominiak. Zasłużoną długoletnią choreografką grupy dziecięcej była Anna Gociek. Z zespołem współpracowali: Maria Foltyn, Zofia Marcinek[8] i Anna Marcinek-Kępa choreografki, córki Janiny Marcinkowej[1][9].
Repertuar
Repertuar zespołu zawiera pieśni i tańce nie tylko z regionu cieszyńskiego i Beskidu Śląskiego, ale również: rzeszowskiego, żywieckiego, pszczyńskiego, sądeckiego, lubelskiego, łowickiego, Górnego Śląska oraz polskie tańce narodowe (mazur, polonez, krakowiak, kujawiak, oberek)[1].
W ciągu 70 lat zespół przygotował 60 programów, m.in. „Sałaszników” – opera ludowa Jana Sztwiertni, programy i pełonospektaklowe widowiska m.in. „Na sałaszu”, „Ondraszkowe ostatki”, „U nas hań – downi”, „Święto góralskie w Beskidach”, „Goiczek”, „W dawnym stylu”, „Jarmark w Łukowie”, „Oczepiny”, „Nad potokiem” i „Przy muzyce”[1].
Nagrania
Zespół wydał kilka płyt, m.in z okazji Złotych Godów oraz nagranie z koncertu 6 chórów pod batutą Władysława Rakowskiego – 230 chórzystów z towarzyszeniem 30-osobowej orkiestry zaśpiewało utwory kompozytorów cieszyńskich[10].
Zespół brał także udział w realizacji filmów fabularnych, dokumentalnych i instruktażowych[11][12].
Nagrody i wyróżnienia
Efektem ponad 70 lat pracy zespołu[13] są liczne odznaczenia, nagrody i wyróżnienia, m.in.:
- Złoty Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1985),
- „Złota Ciupaga” za 1 miejsce na Międzynarodowym Festiwalu Folkloru Ziem Górskich (1986, 1994),
- 3 miejsce w IV Ogólnopolskim Przeglądzie Tańców Narodowych w Lubaczowie (1999),
- Grand Prix w III Ogólnopolskim Festiwalu Zespołów Folklorystycznych w Stalowej Woli (2002),
- Grand Prix, w kategorii stylizowanej „Łowicki pasiak” w Łowiczu (2009),
- Grand Prix Polskiej Sekcji CIOFF 3. Ogólnopolskiego Festiwalu Zespołów Folklorystycznych im. Michała Kosińskiego w Stalowej Woli (2002)[1][12].
Koncerty
Zespół koncertuje w Polsce i w wielu krajach Europy. Dotąd wystąpił w następujących: Czechy, Słowacja, Niemcy, Ukraina. Finlandia, Szwecja, Belgia, Francja, Węgry, Bułgaria, Rumunia, Grecja, Turcja, Włochy[14].
Przypisy
- ↑ a b c d e f g Historia – Ziemia Cieszyńska [dostęp 2021-11-13] (pol.).
- ↑ Przetańczyli już 60 lat | Gazetacodzienna, gazetacodzienna.pl [dostęp 2021-11-13].
- ↑ Janina Marcinkowa – laureat Nagrody Kolberga 1989, www.nagrodakolberg.pl [dostęp 2021-11-13].
- ↑ Jerzy Drozd in memoriam – Instytut Muzyki w Cieszynie, www.old.instytutmuzyki.us.edu.pl [dostęp 2021-11-13].
- ↑ Kiedroń i Rakowski pierwszymi bohaterami cieszyńskiego szlaku tolerancji | Gazetacodzienna, gazetacodzienna.pl [dostęp 2021-11-13].
- ↑ Laureaci Nagrody Miasta Cieszyna – kultura, www.cieszyn.pl [dostęp 2021-11-13].
- ↑ Stanisław i Jerzy Hadyna w Alei Gwiazd Miłośników Cieszyńskiej Pieśniczki Ludowej, Zespół Pieśni i Tańca Śląsk im. Stanisława Hadyny [dostęp 2021-11-13] (pol.).
- ↑ Ludowy Zespół Artystyczny "Promni" | Życie i twórczość | Artysta, Culture.pl [dostęp 2021-11-13] (pol.).
- ↑ 65-lat Zespołu Pieśni i Tańca Ziemi Cieszyńskiej, gazetaolsztynska.pl [dostęp 2021-11-13].
- ↑ Zespół Pieśni I Tańca Ziemi Cieszyńskiej – Ziemia Cieszyńska Tańczy I Śpiewa (Vinyl). [dostęp 2021-11-13].
- ↑ Zespół Pieśni i Tańca Ziemi Cieszyńskiej im. Janiny Marcinkowej, Portal ZespolyLudowe.pl [dostęp 2021-11-13] (pol.).
- ↑ a b Zespół Pieśni i Tańca Ziemi Cieszyńskiej im. Janiny Marcinkowej – Silesia Kultura – Informator kulturalny. Śląsk bogaty w wydarzenia, imprezy, wystawy, www.silesiakultura.pl [dostęp 2021-11-13].
- ↑ Zespół Pieśni i Tańca Ziemi Cieszyńskiej im. Janiny Marcinkowej obchodzi 70-lecie, zwrot.cz, 14 stycznia 2020 [dostęp 2021-11-13] (pol.).
- ↑ Nabór do Zespołu Pieśni i Tańca Ziemi Cieszyńskiej, OX.pl [dostęp 2021-11-13] (pol.).