Zespół Sotosa

Zespoły wrodzonych wad rozwojowych związane z wczesnym nadmiernym rozwojem
ICD-10

Q87.3

Zespół Sotosa, gigantyzm mózgowy (ang. Sotos syndrome, cerebral gigantism) – rzadki, genetycznie uwarunkowany zespół wad wrodzonych, charakteryzujący się przede wszystkim dużą masą urodzeniową i nadmiernym wzrostem w okresie pierwszych lat życia. Występuje zazwyczaj sporadycznie, jedynie wyjątkowo stwierdzano autosomalne dominujące dziedziczenie choroby. Chorobę opisał w 1964 roku Juan Fernandez Sotos i do dziś w piśmiennictwie przedstawiono kilkaset przypadków zespołu. W 2002 roku odkryto mutacje w genie NSD1 będące przyczyną zespołu Sotosa u zdecydowanej większości chorych. Obecnie badania skupiają się na wyjaśnieniu nieznanych patofizjologicznych mechanizmów powodujących objawy. Ostateczne rozpoznanie choroby może być postawione na podstawie testu genetycznego, ale w praktyce stawia się je na podstawie stwierdzenia kluczowych objawów zespołu. Leczenie zespołu Sotosa powinno być multidyscyplinarne, a pacjenci z rozpoznaną chorobą powinni pozostawać pod opieką odpowiedniej poradni. W związku z rzadkim rodzinnym występowaniem choroby i niskim ryzykiem powtórnego wystąpienia choroby w rodzinie (około 1%) poradnictwo genetyczne ma ograniczone znaczenie w przypadku zespołu Sotosa.

Historia

Zespół został opisany jako odrębna jednostka chorobowa w 1964 roku przez amerykańskiego pediatrę Juana Fernandeza Sotosa (ur. 1927) i wsp. w artykule w New England Journal of Medicine[1]. Termin zespołu Sotosa wszedł do użytku z końcem lat 60. XX wieku[2]. Przypadek pacjenta z zespołem Sotosa jednak najprawdopodobniej opisał już w 1931 roku Schlesinger[3] w artykule „Gigantism (acromegalic in type)” na łamach Proceedings of the Royal Society of Medicine[4]. Genetyczne podłoże zespołu Sotosa wyjaśnił zespół japońskich naukowców z Nagasaki pod kierunkiem Naohiro Kurotaki w 2002 roku[5] dzięki wcześniejszemu wykryciu u pacjenta z zespołem Sotosa translokacji t(5;8)(q35;q24.1)[6]. Miejscem przerwania chromosomu okazało się być locus genu NSD1.

Etiologia

Zespół Sotosa spowodowany jest mutacjami lub delecją genu NSD1 w locus 5q35. Gen NSD1 koduje białko regulatorowe o aktywności metylotransferazy histonów; dowiedziono, że zmniejszenie ilości białka wskutek haploinsuficjencji genu NSD1 jest związane z wystąpieniem objawów choroby[5]. U pacjentów z zespołem Sotosa stwierdzano mutacje typu nonsens, missens, delecje i mikrodelecje obejmujące prążek 5q35. Mutacje wewnątrzgenowe odpowiadają za 60 do 80% przypadków zespołu Sotosa w Europie i Stanach Zjednoczonych, podczas gdy mikrodelecje 5q35 jedynie za około 10%[7][8][9]. W Japonii przeważają mikrodelecje 5q35, stwierdzane w ponad połowie przypadków[10][11][12].

Patofizjologia

Mechanizmy patofizjologiczne odpowiedzialne za wystąpienie cech fenotypowych zespołu Sotosa nie są znane[13]. Sekrecja hormonu wzrostu u pacjentów z zespołem Sotosa jest prawidłowa; tak samo w normie jest poziom IGF-I i kwaśnej labilnej podjednostki IGF-I. U niektórych pacjentów osoczowe poziomy IGF-II, IGFBP-3 i IGFBP-4 były w dolnych granicach normy[14].

Epidemiologia

Zespół Sotosa jest rzadki; jego częstość szacuje się na około 1:15 000 żywych urodzeń. Ryzyko urodzenia drugiego chorego dziecka jest równe ryzyku populacyjnemu[15]. Odnotowano kilkanaście[11][16][17] przypadków dziedziczenia autosomalnego dominującego, jednak w większości za wystąpienie objawów zespołu odpowiadają mutacje de novo. Nie stwierdzono ani jednego przypadku mozaicyzmu linii komórek germinalnych względem mutacji w genie NSD1[3].

Obraz kliniczny i przebieg

9-miesięczna dziewczynka z zespołem Sotosa spowodowanym subtelomerową delecją obejmującą gen NSD1 (kariotyp 46,XX.ish del(5)(q35))[18]

Trzy główne cechy charakteryzujące zespół Sotosa to: charakterystyczny zestaw cech dysmorficznych twarzy (ang. -niem. facial gestalt), opóźnienie umysłowe i nadmierny wzrost, objawiający się wysokim wzrostem i makrocefalią, już od chwili narodzin. Wszystkie trzy cechy występują u ponad 90% pacjentów[11]. U ponad 15% pacjentów spotyka się mniej częste cechy: wiek kostny zaawansowany względem wieku, nieprawidłowości stwierdzane w KT albo MRI czaszki, niechęć do ssania w niemowlęctwie, żółtaczkę noworodków, hipotonię mięśniową u noworodków, drgawki, skoliozę, wady serca, wady nerek, wiotkość stawów i płaskostopie. U matek 15% pacjentów stwierdzono wcześniej stan przedrzucawkowy[11].

Na Gestalt (charakterystyczna, rozpoznawana przez doświadczonego dysmorfologa konstelacja cech dysmorficznych twarzy) w zespole Sotosa składają się:

  • wysokie, szerokie czoło (głowa może przypominać „odwróconą gruszkę”[11])
  • makrocefalia (ciemieniowo-czołowy obwód głowy powyżej 97. centyla[19])
  • rzadkie włosy w okolicy czołowej i skroniowej
  • hiperteloryzm oczny
  • zaczerwienienie skóry policzków (ang. malar flushing)
  • antymongoloidalne ustawienie szpar powiekowych
  • zaostrzony podbródek.

Cechy dysmorficzne twarzy są w dzieciństwie wysoce charakterystyczne; w badaniu Cole’a i Hughesa fotografie pacjentów z rozpoznaniem zespołu Sotosa pokazano czterem doświadczonym genetykom klinicznym razem ze zdjęciami ich krewnych pierwszego stopnia; genetycy u 41 z 71 probandów (58%) stwierdzili typowy dla zespołu Gestalt, nie wskazując żadnego ze zdjęć krewnych pacjentów[19].

Nieprawidłowości stwierdzane w badaniu KT albo MRI głowy są mocno niespecyficzne i nie ma anomalii specyficznej dla pacjentów z zespołem Sotosa[20]. Najczęstszą anomalią jest protuberancja trójkąta komory bocznej (90%), następnie protuberancja rogów bocznych (75%) i poszerzenie światła komór (wentrikulomegalia, 75%). Nadnamiotowe przestrzenie płynowe były poszerzone w 70% przypadków, przestrzenie płynowe zbiorników dołu tylnego czaszki również. W tym samym badaniu bardzo często stwierdzano nieprawidłowości budowy ciała modzelowatego; rzadko diagnozowano natomiast heterotopie istoty szarej[20].

W okresie noworodkowym u około 70% dzieci rozwija się żółtaczka noworodków i (lub) pojawiają się trudności w karmieniu. Niechęć do ssania może wynikać z hipotonii mięśniowej noworodka, która u dzieci z pacjentem Sotosa występuje bardzo często[15]. Oba problemy są samoograniczające się i nie mają odległych następstw[11].

Wady układu sercowo-naczyniowego dotyczą 15–30% pacjentów; mogą to być proste, nie wymagające leczenia wady, jak ubytek przegrody międzyprzedsionkowej (ASD) lub ciężkie, złożone wady wymagające interwencji chirurgicznej. Najczęstszą wadą układu moczowego jest refluks pęcherzowo-moczowodowy (VUR); inne malformacje układu moczowego opisane u pacjentów z zespołem Sotosa to dodatkowa nerka, agenezja nerki, zwężenie cewki moczowej i niedrożność miedniczkowo-moczowodowa (pelvic-ureteric junction obstruction).

U mniej niż 15% pacjentów z zespołem Sotosa stwierdzano szereg innych cech:

U niewielkiej części pacjentów stwierdzano zaburzenia behawioralne.

Odnotowano przypadki szeregu różnych typów nowotworów u pacjentów z zespołem Sotosa, jednak mimo starszych doniesień szacujących ryzyko nowotworu na 7%[22] nowsze badania pozwalają przypuszczać, że ryzyko jest rzędu 2,2[23] -3[11][15] -3,9%[24]. Opisano przypadki: raka hepatocelularnego[25], neuroblastoma[26], osteochondroma, potworniaka okolicy krzyżowo-guzicznej[27], naczyniaków jamistych, raka żołądka[28], guza Wilmsa. Badanie Tatton i wsp. na podstawie setek przypadków potwierdzonego molekularnie zespołu Sotosa nie wykazało statystycznie częstszego występowania guza Wilmsa u tych pacjentów, stąd skrining w tym kierunku nie jest wymagany jak w przypadku zespołu Beckwitha-Wiedemanna[15].

Różnicowanie

Znanych jest kilka zespołów wad wrodzonych, których fenotyp może przypominać zespół Sotosa. Należą do nich[3][15]:

  • zespół Weavera (OMIM#277590) – zespół wad wrodzonych o najbardziej[15] zbliżonym fenotypie; szczególnie w dzieciństwie dysmorfia twarzy jest podobna. Inne cechy wspólne tych dwóch chorób to wysoki wzrost, makrocefalia, zaawansowany wiek kostny, trudności w nauce, szerokie czoło, hiperteloryzm, charakterystyczny kształt podbródka, zmiany paliczków widoczne na zdjęciu rtg. Z wiekiem cechy zespołu Weavera stają się bardziej charakterystyczne i pozwalają na odróżnienie go od klasycznego fenotypu zespołu Sotosa; hiperteloryzm oczny staje się bardziej nasilony, a twarz jest bardziej okrągła. Decydujące znaczenie ma określenie mutacji w genie NSD1; jak dotąd nie odnotowano przypadku klasycznego zespołu Weavera z mutacjami w genie NSD1[15].
  • zespół Bannayana-Rileya-Ruvalcaby (OMIM#153480) – w około 60% przypadków zespołu Bannayana, Rileya i Ruvalcaby można stwierdzić mutacje genu PTEN[29]; szereg cech zespołu jest wspólnych, są to makrocefalia, upośledzenie umysłowe, niekiedy wysoki wzrost. Chłopcy z zespołem Bannayana, Rileya i Ruvalcaby mają zazwyczaj charakterystyczne plamy na trzonie prącia. Z wiekiem pojawiają się niespotykane u pacjentów z zespołem Sotosa mnogie tłuszczaki, naczyniaki i cechy zespołu Cowdena.
  • zespół Beckwitha-Wiedemanna (OMIM#130650) – wspólnymi cechami zespołów są wysoki wzrost i malformacje nerek; dysmorfia twarzy i opóźnienie umysłowe występują w zespole Sotosa i są bardzo rzadkie u pacjentów z zespołem Beckwitha i Wiedemanna; poza tym w zespole Beckwitha i Wiedemanna spotyka się charakterystyczne wady niespotykane lub rzadkie u pacjentów z zespołem Sotosa: przede wszystkim makroglosję, a także wady ucha zewnętrznego, wady powłok brzusznych, wisceromegalię, przerost połowiczy ciała i guzy pochodzenia zarodkowego. W rzadkich przypadkach[30] nieklasycznego fenotypu rozstrzygające znaczenie ma analiza molekularna mutacji NSD1 i prążka 11p15[15]
  • zespół Simpsona-Golabiego-Behmela (OMIM#312870) – na fenotyp tego rzadkiego zespołu mogą składać się wady i cechy dysmorficzne spotykane u pacjentów z zespołem Sotosa: przyspieszony wzrost w okresie postnatalnym, opóźnienie umysłowe, hiperteloryzm oczny, antymongoloidalne ustawienie szpar powiekowych, zmarszczki nakątne. Zespół spowodowany jest mutacjami w genie GPC3.
  • łagodna rodzinna makrocefalia (zespół Cole’a-Hughesa, OMIM#153470) jest cechą definiowaną jako makrocefalia u probanda z dodatnim wywiadem rodzinnym w kierunku makrocefalii i prawidłowym rozwojem umysłowym[31]. Nie ma cech stale towarzyszących tej postaci rodzinnej makrocefalii[15].
  • zespół łamliwego chromosomu X (OMIM#300624)
  • zespół Marfana (OMIM#154700) – wspólną cechą zespołów Marfana i Sotosa jest wysoki wzrost; dysmorfia twarzy w zespole Sotosa jest odmienna, nieobecne są typowe dla fenotypu marfanoidalnego zwichnięcie soczewki, arachnodaktylia czy wiotkość stawów. Zespół Marfana jest wywołany mutacją w genie FBN1 kodującym fibrylinę.
  • zespół Marshalla-Smitha (OMIM#602535) – bardzo rzadki zespół o nieznanej etiologii; charakteryzują go zaawansowany wiek kostny, zwiększona długość noworodka, niechęć do ssania, wydatne czoło, a także cechy niespotykane w zespole Sotosa: wytrzeszcz gałek ocznych, mikrognacja, przodopochylenie nozdrzy, szerokie proksymalne i środkowe paliczki.
  • zespół Nevo (OMIM#601451) – bardzo rzadki zespół wad wrodzonych, w którym stwierdza się nadmierny wzrost w okresie prenatalnym, zaawansowany wiek kostny, makrocefalię, obrzęk limfatyczny stóp, przykurcze stawowe i opóźnienie umysłowe; stwierdzono mutacje w genie kodującym hydroksylazę lizylową u pacjentów z zespołem Nevo, jest to więc być może wariant alleliczny typu VIA zespołu Ehlersa i Danlosa. Odnotowano przypadek nakładających się fenotypów zespołów Sotosa i Nevo, w którym stwierdzono delecję obejmującą 2,2 Mpz i całość genu NSD1[32].
  • zespół Perlmana (OMIM%267000)
  • zespół trisomii 15q26-qter
  • homocystynuria (OMIM+236200).
  • nerwiakowłókniakowatość typu 1 (choroba von Recklkinghausena, OMIM+162200).

Rozpoznanie

System punktowy oceny klinicznej pacjentów z zespołem Sotosa, według de Boer i wsp. (2004)[14]
KryteriumWynikPunkty
Cechy dysmorficzne twarzy5–6
2–4
≤1		5
3
0
WzrostSDS wzrostu – TH SDS >2
SDS wzrostu – TH SDS ≤2
SDS wzrostu – TH SDS ≤2		2
1
0
Obwód głowy≥2 SDS
<2 SDS		1
0
RozwójIQ<90 (opóźniony)
IQ≥90		1
0
Wiek kostnyZaawansowany do wieku
Dorosły
Prawidłowy dla wieku		2
1
0
Cechy dysmorficzne twarzy: wydatne czoło, wysoka linia włosów, dolichocefalia, wydatny podbródek, wysokie podniebienie, antymongoloidalne ustawienie szpar powiekowych; wzrost oceniany jest z uwzględnieniem wszystkich pomiarów przed osiągnięciem dorosłości; SDS – odchylenie standardowe; TH – docelowy wzrost.

Zanim zidentyfikowano w 2002 roku genetyczne podłoże choroby i opracowano testy genetyczne pozwalające na wykrycie defektu molekularnego u pacjentów z zespołem Sotosa, rekomendowanymi metodami diagnostyki zespołu były ocena wieku kostnego i (lub) obrazowanie ośrodkowego układu nerwowego[19][20]. Jednak wiek kostny jest prawidłowy lub opóźniony w około 20% przypadków zespołu i jest wysoce niespecyficzny; zaawansowany wiek kostny występuje w wielu jednostkach chorobowych[11][19][33]. Podobnie niespecyficzne są nieprawidłowości w badaniach obrazowych czaszki, występujące u około 80% pacjentów z rozpoznanym zespołem Sotosa[20]. Opracowano system punktowy oceny klinicznej pacjentów z zespołem Sotosa (zob. tabela)[14]. Metody diagnostyki molekularnej genu NSD1 są proste, bezpieczne i specyficzne, i w zdecydowanej większości przypadków pozwalają na potwierdzenie rozpoznania[11][15]. Metody diagnostyki molekularnej obejmują FISH lub, o ile jest dostępna, MLPA (Multiplex Ligation Dependent Probe Amplification), technikę pozwalającą na wykrycie mikrodelecji 5q35 i częściowych delecji genu NSD1. Sekwencjonowanie pozwala wykryć punktowe mutacje genu. Genetyczne potwierdzenie diagnozy może nie być konieczne w przypadkach klasycznego fenotypu zespołu Sotosa, rozpoznanych przez doświadczonych genetyków klinicznych. Tatton-Brown i wsp. rekomendują potwierdzenie metodami molekularnymi mutacji w genie NSD1 u wszystkich pacjentów u których podejrzewany jest zespół Sotosa, a następnie postępowanie według zaproponowanego algorytmu[15]. Zaproponowano również prowadzenie według tego samego algorytmu pacjentów spełniających wszystkie trzy główne kryteria zespołu, u których nie wykazano nieprawidłowości w locus genu NDS1. Autorzy rekomendacji podkreślają znaczenie potwierdzenia rozpoznania klinicznego przez doświadczonego dysmorfologa[15].

Leczenie

Leczenie dziecka z zespołem Sotosa powinno być kompleksowe[3]. W okresie noworodkowym polega głównie na leczeniu objawów żółtaczki (fototerapia), problemów z odżywianiem się i refluksu żołądkowo-przełykowego. Należy brać pod uwagę możliwość wystąpienia hipoglikemii u dziecka. W pierwszych latach życia zaleca się staranną opiekę pediatryczną mającą na celu wczesne wykrycie i leczenie możliwych komplikacji: drgawek lub skoliozy kręgosłupa. Odpowiednia opieka psychologiczna i edukacyjna połączona z terapią mowy i stymulacją ruchową odgrywa istotną rolę w rozwoju tych dzieci. Trudno oszacować ostateczny wzrost pacjentów, ale tempo wzrastania wydaje się normalizować po pokwitaniu[3].

Zaproponowano schemat badań zalecanych dzieciom z rozpoznanym zespołem Sotosa:

Proponowany schemat badań u dzieci z zespołem Sotosa: rodzaje badań i ich roczna częstość[34]
WiekBadanie fizykalneCBCUSG jamy brzusznejRTG klatki piersiowejα-FPβ-CGKatecholaminy w moczu
0-4 lata4321221
4-10 lat3321221

Przypisy

  1. ↑ Sotos JF, Dodge PR, Muirhead D, Crawford JD, Talbot NB. Cerebral gigantism in childhood: a syndrome of excessively rapid growth with acromegalic features and a nonprogressive neurologic disorder. „New England Journal of Medicine”. 271, s. 109–116, 1964. PMID: 14148233. 
  2. ↑ Abraham, JM, Snograss, G. Sotos’ syndrome or cerebral gigantism. „Archives of Disease in Childhood”. 44, s. 203–210, 1969. PMID: 5779431. 
  3. ↑ a b c d e Genevieve Baujat, Valerie Cormier-Daire. Sotos syndrome. „Orphanet Journal of Rare Diseases”. 2, s. 36, 2007. 
  4. ↑ Schlesinger B. Gigantism (acromegalic in type). „Proc R Soc Med”. 24, s. 1352–1353, 1931.  PDF.
  5. ↑ a b Kurotaki N, Imaizumi K, Harada N, Masuno M, Kondoh T, Nagai T, Ohashi H, Naritomi K, Tsukahara M, Makita Y, Sugimoto T, Sonoda T, Hasegawa T, Chinen Y, Tomita Ha HA, Kinoshita A, Mizuguchi T, Yoshiura Ki K, Ohta T, Kishino T, Fukushima Y, Niikawa N, Matsumoto N. Haploinsufficiency of NSD1 causes Sotos syndrome. „Nature Genetics”. 30, s. 365–366, 2002. PMID: 11896389. 
  6. ↑ Imaizumi K, Kimura J, Matsuo M, Kurosawa K, Masuno M, Niikawa N, Kuroki Y. Sotos syndrome associated with a de novo balanced reciprocal translocation t(5;8)(q35;q24.1). „Am J Med Genet”. 107, s. 58–60, 2002. PMID: 11807869. 
  7. ↑ Douglas J, Hanks S, Temple K, Davies S, Murray A, Upadhayaya M, Tomkins S, Hughes HE, Cole TRP, Rahman, N. NSD1 mutations are the major cause of Sotos syndrome and occur in some cases of Weaver syndrome but are rare in other overgrowth phenotypes. „Am J Hum Genet”. 72, s. 132–143, 2003. PMID: 12464997. 
  8. ↑ Cecconi M, Forzano F, Milani D, Cavani S, Baldo C, Selicorni A, Pantaleoni C, Silengo M, Ferrero GB, Scarano G, Della Monica M, Fischetto R, Grammatico P, Majore S, Zampino G, Memo L, Cordisco EL, Neri G, Pierluigi M, Bricarelli FD, Grasso M, Faravelli F. Mutation analysis of the NSD1 gene in a group of 59 patients with congenital overgrowth. „Am J Med Genet”. 134, s. 247–253, 2005. PMID: 15742365. 
  9. ↑ Visser R, Matsumoto N. Genetics of Sotos syndrome. „Curr Opin Pediatr”. 15. 6, s. 598–606, 2003. PMID: 14631206. 
  10. ↑ Nagai T, Matsumoto N, Kurotaki N, Harada N, Niikawa N, Ogata Imaizumi K, Kurosawa K, Kondoh T, Ohashi H, Tsukahara M, Makita Y, Sugimoto T, Sonoda T, Yokoyama T, Uetake K, Sakazume S, Fukushima Y, Naritomi K. Sotos syndrome and haploinsufficiency of NSD1: clinical features of intragenic mutations and submicroscopic deletions. „J Med Genet”. 40, s. 285–289, 2003. PMID: 12676901. 
  11. ↑ a b c d e f g h i Tatton-Brown K, Douglas J, Coleman K, Baujat G, Cole TR, Das S, Horn D, Hughes HE, Temple IK, Faravelli F, Waggoner D, Turkmen S, Cormier-Daire V, Irrthum A, Rahman N; Childhood Overgrowth Collaboration. Genotype–phenotype associations in Sotossyndrome: an analysis of 266 individuals with NSD1 aberrations. „Am J Hum Genet”. 77, s. 193–204, 2005. PMID: 15942875. 
  12. ↑ Kurotaki N, Harada N, Shimokawa O, Miyake N, Kawame H, Uetake K, Makita Y, Kondoh T, Ogata T, Hasegawa T, Nagai T, Ozaki T, Touyama M, Shenhav R, Ohashi H, Medne L, Shiihara T, Ohtsu S, Kato Z, Okamoto N, Nishimoto J, Lev D, Miyoshi Y, Ishikiriyama S, Sonoda T, Sakazume S, Fukushima Y, Kurosawa K, Cheng JF, Yoshiura K, Ohta T, Kishino T, Niikawa N, Matsumoto N. Fifty microdeletions among 112 cases of Sotos syndrome: low copy repeats possibly mediate the common deletion. „Hum Mutat”. 22, s. 378–387, 2003. PMID: 14517949. 
  13. ↑ Root, AW, Diamond, FB. The Sotos Syndrome – NSD1 Haploinsufficiency, Cerebral Gigantism Update. „Growth, Genetics & Hormones”. 22. 3, 2006. 
  14. ↑ a b c de Boer L, Hoogerbrugge CM, van Doorn J, van Buul-Offers SC, Karperien M, Wit JM. Plasma insulin-like growth factors (IGFs), IGF-Binding proteins (IGFBPs), acid-labile subunit (ALS) and IGFBP-3 proteolysis in individuals with clinical characteristics of Sotos syndrome. „J Pediatr Endocrinol Metab”. 17. 4, s. 615–627, 2004. PMID: 15198293. 
  15. ↑ a b c d e f g h i j k l Tatton-Brown, K, Rahman, N. Sotos syndrome. „European Journal of Human Genetics”. 15, s. 264–271, 2007. PMID: 16969376. 
  16. ↑ Höglund P, Kurotaki N, Kytola S, Miyake N, Somer M, Matsumoto N. Familial Sotos syndrome is caused by a novel 1 bp deletion of the NSD1 gene. „J Med Genet”. 40, s. 51–54, 2003. PMID: 12525543. 
  17. ↑ Tei S, Tsuneishi S, Matsuo M. The first Japanese familial Sotos syndrome with a novel mutation of the NSD1 gene. „Kobe J Med Sci”. 52, s. 1–8, 2006. PMID: 16547423. 
  18. ↑ Sogaard M, Tümer Z, Hjalgrim H, Hahnemann J, Friis B, Ledaal P, Pedersen VF, Baekgaard P, Tommerup N, Cingöz S, Duno M, Brondum-Nielsen K. Subtelomeric study of 132 patients with mental retardation reveals 9 chromosomal anomalies and contributes to the delineation of submicroscopic deletions of 1pter, 2qter, 4pter, 5qter and 9qter. „BMC Medical Genetics”. 6. 21, 2005. PMID: 15904506. 
  19. ↑ a b c d Cole TR, Hughes H. Sotos syndrome: a study of the diagnostic criteria and natural history. „J Med Genet”. 31, s. 20–32, 1994. PMID: 7512144. 
  20. ↑ a b c d Schaefer GB, Bodensteiner JB, Buehler BA, Lin A, Cole TR. The neuroimaging findings in Sotos syndrome. „Am J Med Genet”. 68, s. 462–465, 1997. PMID: 9021022. 
  21. ↑ S. Danda, M.C. Mathew, S.M Bain, S Palnok. Camptodactyly in Sotos syndrome. „Indian Journal of Human Genetics”. 13, 2007. DOI: 10.4103/0971-6866.34711. PMID: 21957350. 
  22. ↑ Wit JM, Beemer FA, Barth, PG Oorthuys JW, Dijkstra PF, Van den Brande JL, Leschot NJ. Cerebral gigantism (Sotos syndrome): compiled data on 22 cases. „Eur J Pediatr”. 144, s. 131–140, 1985. PMID: 4043122. 
  23. ↑ Hersh JH, Cole TRP, Bloom A, Bertolone SJ, Hughes HE. Risk of malignancy in Sotos syndrome. „J Pediatr”. 120. 4 Pt 1, s. 572–574, 1992. PMID: 1552397. 
  24. ↑ Cohen MM. Tumors and nontumors in Sotos syndrome. „Am J Med Genet”. 84, s. 173–175, 1999. PMID: 10323746. 
  25. ↑ Sugarman GI, Heuser ET, Reed WB. A case of cerebral gigantism and hepatocarcinoma. „Am J Dis Child”. 131. 6, s. 631–633, 1977. PMID: 194475. 
  26. ↑ Nance MA, Neglia JP, Talwar D, Berry SA. Neuroblastoma in a patient with Sotos’ syndrome. „J Med Genet”. 27, s. 130–132, 1990. PMID: 2319581. 
  27. ↑ Leonard NJ, Cole T, Bhargava R, Honoré LH, Watt J. Sacrococcygeal teratoma in two cases of Sotos syndrome (Letter). „Am J Med Genet”. 95, s. 182–184, 2000. PMID: 11078573. 
  28. ↑ Le Marec B, Pasquier L, Dugast C, Gosselin M, Odent S. Gastric carcinoma in Sotos syndrome (cerebral gigantism). „Ann Genet”. 42. 2, s. 113–116, 1999. PMID: 10434127. 
  29. ↑ Marsh DJ, Kum JB, Lunetta KL, Bennett MJ, Gorlin RJ, Ahmed SF, Bodurtha J, Crowe C, Curtis MA, Dasouki M, Dunn T, Feit H, Geraghty MT, Graham JM Jr, Hodgson SV, Hunter A, Korf BR, Manchester D, Miesfeldt S, Murday VA, Nathanson KL, Parisi M, Pober B, Romano C, Eng C. PTEN mutation spectrum and genotype-phenotype correlations in Bannayan–Riley–Ruvalcaba syndrome suggest a single entity with Cowden syndrome. „Hum Mol Genet”. 8. 8, s. 1461–1472, 1999. PMID: 10400993. 
  30. ↑ Baujat G, Rio M, Rossignol S et al. Paradoxical NSD1 mutations in Beckwith–Wiedemann syndrome and 11p15 anomalies in Sotos syndrome. „Am J Hum Genet”. 74. 4, s. 715–720, 2004. PMID: 14997421. 
  31. ↑ Cole TR, Hughes HE. Autosomal dominant macrocephaly: benign familial macrocephaly or a new syndrome?. „Am J Med Genet”. 41, s. 115–124, 1991. PMID: 1719811. 
  32. ↑ Kanemoto, N, Kanemoto, K, Nishimura, G, Kamoda, T, Visser, R, Shimokawa, O, Matsumoto, N. Nevo syndrome with an NSD1 deletion: a variant of Sotos syndrome?. „Am J Med Genet”. 140A, s. 70–73, 2006. PMID: 16329110. 
  33. ↑ Tatton-Brown K, Rahman N. Clinical features of NSD1-positive Sotos syndrome. „Clin Dysmorphol”. 13, s. 199–204, 2004. PMID: 15365454. 
  34. ↑ Bouthelier RG, Lapunzina P. Follow-up and Risk of Tumors in Overgrowth Syndromes. „J Pediatr Endocrinol Metab”. 18(suppl), s. 1227–1235, 2005. 

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Star of life.svg Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Media użyte na tej stronie

Star of life.svg

The Star of Life, medical symbol used on some ambulances.

Star of Life was designed/created by a National Highway Traffic Safety Administration (US Gov) employee and is thus in the public domain.
Patient (girl) with Sotos syndrome (9 months old).jpg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.0
Patient (girl) with Sotos syndrome (9 months old)