Zespół chronicznego zmęczenia

Zespół chronicznego zmęczenia
Encephalomyelitis myalgica benigna
ilustracja
ICD-10

G93.3

DiseasesDB

1645

MedlinePlus

001244

MeSH

D015673

Zespół chronicznego zmęczenia, ME/CFS (inne nazwy: syndrom chronicznego zmęczenia (CFS), encefalopatia mialgiczna (ME), encefalopatia bólowa, zespół przewlekłego zmęczenia (ZPZ), SEID) – choroba charakteryzująca się długotrwałym zmęczeniem i innymi specyficznymi objawami współwystępującymi, które znacznie ograniczają zdolność chorego do wykonywania codziennych czynności[1][2][3]. Istnieją różne kryteria diagnostyczne ME/CFS, ale ogólnie przyjęta definicja obejmuje trwające ponad 6 miesięcy zmęczenie, występowanie złego samopoczucia po wysiłku fizycznym czy psychicznym (PEM) i znaczny spadek podejmowanych aktywności w odniesieniu do stanu sprzed zachorowania[2]. Choroba może przybierać formy łagodne bądź też objawiać się w postaci głębokiej niepełnosprawności. Szacuje się, że 75% chorych nie jest zdolnych do podjęcia pracy zawodowej[4]. Badania jakości życia osób z ME/CFS pokazały, że choroba utrudnia funkcjonowanie bardziej niż depresja, schizofrenia, stwardnienie rozsiane czy rak płuc[5].

Epidemiologia

Choroba dotyka 0,2 do 0,4% populacji[5], jednak szacowana częstotliwość występowania jest ciągle przedmiotem dyskusji i różni się w zależności od zastosowanych kryteriów diagnostycznych (niektóre badania sugerują nawet 4-8%)[6]. Około 75 -85% chorych to kobiety[4]. Na ME/CFS chorują również dzieci[7].

Współchorobowość

ME/CFS może współwystępować z innymi jednostkami chorobowymi. Najczęściej są to[8]:

Etiologia

Nie jest znana etiologia choroby. W przeszłości podejrzewano związek choroby z obecnością wirusa XMRV (październik 2009), ale później teoria ta została odrzucona przez część ośrodków (wrzesień 2011)[9][niewiarygodne źródło?]. Mimo wątpliwości co do wirusowej etiologii choroby organizacja AABB zaleciła chorym nieoddawanie krwi (sierpień 2010), a Amerykański Czerwony Krzyż zdecydował się (grudzień 2010) nie przyjmować krwi od chorych w swoich placówkach[10].

Niewielka liczba badań sugeruje, że część pacjentów cierpiących na zespół chronicznego zmęczenia (lub mylących tę przypadłość z np. niedoborem magnezu) odnosi korzyści zdrowotne wynikające z przyjmowania dużych dawek magnezu[11][12][13], a także witamin z grupy B, witaminy C, cynku, egzogennych kwasów tłuszczowych[12] oraz witaminy D[12].

Analiza Cochrane Collaboration sugeruje korzystne działanie ćwiczeń fizycznych na zmniejszanie się objawów zespołu chronicznego zmęczenia[14].

Diagnostyka

Biomarker choroby nie został jeszcze odkryty, w związku z tym diagnoza opiera się na spełnieniu kryteriów diagnostycznych choroby i wykluczeniu innych chorób (fizycznych i psychicznych) o podobnych symptomach[15]. Najczęściej stosowane klinicznie i badawczo są kryteria Fukudy, lecz zakres kryteriów obejmuje także m.in.: Międzynarodowe Kryteria Konsensusu, Kanadyjskie Kryteria Konsensusu, Kryteria IOM i wiele innych.

Kryteria Fukudy[16][17]

  1. Możliwe do oceny klinicznej, niewyjaśnione, trwałe lub nawracające chroniczne zmęczenie, które jest doświadczeniem nowym i ma określony początek (nie trwało całe życie), nie jest spowodowane ciągłym wysiłkiem, nie jest znacząco złagodzone przez odpoczynek i skutkuje znacznym zmniejszeniem poprzednio podejmowanych aktywności na tle zawodowym, edukacyjnym, społecznym i prywatnym.
  2. Równoczesne występowanie co najmniej czterech z następujących objawów :
  • znaczne osłabienie pamięci krótkotrwałej lub koncentracji;
  • ból gardła;
  • wrażliwe na dotyk węzły chłonne szyi;
  • ból mięśni;
  • ból głowy, nie doświadczany wcześniej pod względem typu, formy i nasilenia;
  • sen nie przynoszący odpoczynku;
  • powysiłkowe złe samopoczucie, które utrzymuje się dłużej niż 24 godziny;
  • ból stawów, któremu nie towarzyszą obrzęk lub zaczerwienienia.

Wszystkie objawy muszą utrzymywać się lub nawracać przez co najmniej sześć następujących po sobie miesięcy i nie mogą poprzedzać zmęczenia.

Przypisy

  1. ↑ C. Myers, D. Wilks, Comparison of Euroqol EQ-5D and SF-36 in patients with chronic fatigue syndrome, „Quality of Life Research”, 8 (1/2), 1999, s. 9–16, DOI: 10.1023/a:1026459027453, PMID: 10457734.
  2. ↑ a b R. Baker, E.J. Shaw, Diagnosis and management of chronic fatigue syndrome or myalgic encephalomyelitis (or encephalopathy): summary of NICE guidance, „The BMJ”, 335 (7617), 2007, s. 446–448, DOI: 10.1136/bmj.39302.509005.AE, PMID: 17762037, PMCID: PMC1962830.
  3. ↑ What is ME/CFS? | Myalgic Encephalomyelitis/Chronic Fatigue Syndrome (ME/CFS) | CDC, www.cdc.gov, 18 stycznia 2019 [dostęp 2019-03-25] (ang.).
  4. ↑ a b What is Myalgic Encephalomyelitis (ME)?, #MEAction [dostęp 2019-03-25] (ang.).
  5. ↑ a b Michael Falk Hvidberg i inni, The Health-Related Quality of Life for Patients with Myalgic Encephalomyelitis / Chronic Fatigue Syndrome (ME/CFS), „PLOS ONE”, 10 (7), 2015, DOI: 10.1371/journal.pone.0132421, PMID: 26147503, PMCID: PMC4492975.
  6. ↑ Kjetil Gundro Brurberg i inni, Case definitions for chronic fatigue syndrome/myalgic encephalomyelitis (CFS/ME): a systematic review, „BMJ open”, 4 (2), 2014, e003973, DOI: 10.1136/bmjopen-2013-003973, PMID: 24508851, PMCID: PMC3918975 (ang.).
  7. ↑ ME/CFS in Children | Myalgic Encephalomyelitis/Chronic Fatigue Syndrome (ME/CFS), www.cdc.gov, 18 stycznia 2019 [dostęp 2019-03-25] (ang.).
  8. ↑ B.M. Carruthers i inni, Myalgic encephalomyelitis: International Consensus Criteria, „Journal of Internal Medicine”, 270 (4), 2011, s. 327–338, DOI: 10.1111/j.1365-2796.2011.02428.x, PMID: 21777306, PMCID: PMC3427890 (ang.).
  9. ↑ Karen Kaplan: Wirus przewlekłego zmęczenia? (pol.). W: LA Times [on-line]. Onet Wiadomości. [dostęp 2011-09-28].
  10. ↑ Nina Bai. Zmęczenie dawców. „Świat Nauki”. 8 (240), s. 12, sierpień 2011. Prószyński Media. ISSN 0867-6380. 
  11. ↑ I COX, Red blood cell magnesium and chronic fatigue syndrome, „The Lancet”, 337 (8744), 1991, s. 757–760, DOI: 10.1016/0140-6736(91)91371-z.
  12. ↑ a b c Chronic fatigue syndrome, University of Maryland Medical Center [dostęp 2017-03-11] (ang.).
  13. ↑ Real Life: Magnesium cures chronic fatigue hell [dostęp 2017-03-11] (ang.).
  14. ↑ Lillebeth Larun i inni, Exercise therapy for chronic fatigue syndrome, „The Cochrane Database of Systematic Reviews”, 4, 2017, art. nr CD003200, DOI: 10.1002/14651858.CD003200.pub7, PMID: 28444695, PMCID: PMC6419524.
  15. ↑ Rut, Czym jest ME/CFS? – ME/CFS [dostęp 2019-03-25].
  16. ↑ Rut, Kryteria Fukudy – ME/CFS [dostęp 2019-03-25] (pol.).
  17. ↑ Fukuda (1994) Definition for Chronic Fatigue Syndrome (CFS), www.cfids-me.org [dostęp 2019-03-25].

Linki zewnętrzne

Star of life.svg Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Media użyte na tej stronie

REF new (questionmark).svg
Autor: Sławobóg, Licencja: LGPL
Icon for missing references
Star of life.svg

The Star of Life, medical symbol used on some ambulances.

Star of Life was designed/created by a National Highway Traffic Safety Administration (US Gov) employee and is thus in the public domain.
Statistical parametric maps of BPND of 11C-(R)-PK11195 in CFS.ME patients and healthy controls.gif
Autor:

Yasuhito Nakatomi, Kei Mizuno, Akira Ishii, Yasuhiro Wada, Masaaki Tanaka, Shusaku Tazawa, Kayo Onoe, Sanae Fukuda, Joji Kawabe, Kazuhiro Takahashi, Yosky Kataoka, Susumu Shiomi, Kouzi Yamaguti, Masaaki Inaba, Hirohiko Kuratsune and Yasuyoshi Watanabe

This research was originally published in JNM. Author(s). Title. J Nucl Med. 2014;vol:55-no.6 945-950. © SNMMI., Licencja: CC BY-SA 4.0
FIGURE 2.

Statistical parametric maps of BPND of 11C-(R)-PK11195 in CFS/ME patients and healthy controls. Anatomic locations were mapped on template brains. Peak coordinates (−6, −22, −4) correspond to intralaminar nucleus of left thalamus. BPND of this coordinate for each individual in CFS/ME and HC groups is plotted in bottom right panel. ***P < 0.0001 (Student t test). HC = healthy control.

The SPM analysis also revealed significantly higher 11C-(R)-PK11195 BPND in CFS/ME patients than in healthy controls in the left thalamus, midbrain, and pons (Fig. 2). The Montréal Neurologic Institute coordinates of peak 11C-(R)-PK11195 BPND (highest t score on SPM5) in the CFS/ME group corresponded to the intralaminar nucleus of the left thalamus (−6, −22, −4) and midbrain (−4, −30, −14). In the CFS/ME group, the peak value of 11C-(R)-PK11195 BPND in the left thalamic intralaminar nucleus (−6, −22, −4) was positively correlated with the cognitive impairment score (r = 0.86; P = 0.0028) and tended to be positively correlated with the VAS score for fatigue sensation (r = 0.63; P = 0.0683), and the peak value of 11C-(R)-PK11195 BPND in the midbrain (−4, −30, −14) was positively correlated with the cognitive impairment score (r = 0.72, P = 0.0293).