Zespół fabryki Peterseima w Krakowie
 nr rej. A-962 z 17.11.1993[1] | |
 Zespół fabryki Peterseima | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | ul. Żółkiewskiego 17-21 / al. Powstania Warszawskiego 15 |
| Rozpoczęcie budowy | 1899[2] |
| Pierwszy właściciel | Cesarsko-Królewska Uprzywilejowana Fabryka Maszyn i Odlewarnia Marcina Peterseima |
| Kolejni właściciele | Spółdzielnia Pracy Erdal, irlandzka spółka Green Lawn[3] |
| Obecny właściciel | IMS Budownictwo[4] |
Położenie na mapie Krakowa  | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
 50°03′34,5″N 19°57′30,0″E/50,059583 19,958333 | |
Zespół fabryki Peterseima w Krakowie – zabytkowy kompleks fabryczny z przełomu XIX i XX wieku w Krakowie, w dzielnicy II Grzegórzki pomiędzy aleją Powstania Warszawskiego a ulicą Żółkiewskiego.
Budynki fabryczne powstały w 1899 roku na potrzeby działającej w Krakowie od 1860 roku Cesarsko-Królewskiej Uprzywilejowanej Fabryki Maszyn i Odlewarni Marcina Peterseima, produkującej maszyny rolnicze[2]. W tym okresie Grzegórzki (w 1910 roku włączone do Krakowa) stanowiły jeden z ważniejszych obszarów przemysłowych miasta[5] (działały tu m.in. zakłady budowy maszyn Zieleniewskiego, zakłady gumowe Semperit, fabryka czekolady Suchard). Przed I wojną światową zakłady Peterseima zatrudniały 200 robotników i należały do znaczniejszych fabryk w mieście[2].
W 1918 roku zakłady zostały przejęte przez Fabrykę Maszyn Rolniczych "Odlew", w której udziały miał także syn Marcina Peterseima, Rudolf. Produkcja maszyn rolniczych prowadzona była do 1930 roku. Już w 1928 roku w budynkach fabrycznych rozpoczęła produkcję fabryka pasty do obuwia Erdal[2]. Jako Spółdzielnia Pracy Erdal działała do 2006 roku, kiedy to przeniosła się poza miasto, a kompleks zabudowań fabrycznych sprzedała irlandzkiemu inwestorowi, który planował ich przebudowę na lofty. Nie udało się wówczas zrealizować pomysłu zlokalizowania w nich muzeum sztuki współczesnej, które ostatecznie jako MOCAK powstało na terenie dawnej fabryki Schindlera na Zabłociu[6]. Inwestycja mieszkaniowa również nie doszła do skutku, a budynki od tego momentu podnajmowane są różnym podmiotom gospodarczym[3]. W 2015 roku nowy właściciel terenu poinformował o planach adaptacji budynków pofabrycznych na hotel, luksusowe sklepy lub salon samochodowy[4].
Zespół budynków fabrycznych od 1993 roku wpisany jest do rejestru zabytków[1] (z błędnym zapisem jako "zespół fabryki Petersena"). Wpisem objęte są: dwie hale fabryczne, kompleks hal z kotłownią i kominem, budynek administracyjny oraz ogrodzenie. We wpisie czas powstania obiektów został określony na lata 1889-1905.
Galeria zdjęć
Hala fabryczna I
Hala fabryczna II
Hala z kotłownią i kominem
Budynek administracyjny
Ogrodzenie
Okno w hali fabrycznej I
Komin
Przypisy
- ↑ a b Zestawienie zabytków nieruchomych województwa małopolskiego (pol.). Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2013. [dostęp 2015-11-27].
- ↑ a b c d Encyklopedia Krakowa. Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, s. 1135. ISBN 83-01-13325-2.
- ↑ a b Andrzej Banaś: Co z fabryką Peterseima? Zabytkowy budynek niszczeje (pol.). krakow.naszemiasto.pl, 2009-07-31. [dostęp 2015-11-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-14)].
- ↑ a b Co powstanie w dawnej fabryce przy Rondzie Grzegórzeckim (pol.). Wyborcza.pl, 2015-08-26. [dostęp 2015-11-27].
- ↑ Tajemnicza uliczka na Grzegórzkach - ulica Żółkiewskiego (pol.). Radio Kraków, 2014-11-03. [dostęp 2015-11-27].
- ↑ Anna Agaciak: Ważą się losy zabytkowej fabryki Peterseima przy ul. Żółkiewskiego (pol.). krakow.naszemiasto.pl, 2007-11-09. [dostęp 2015-11-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-10)].
Media użyte na tej stronie
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa lokacyjna miasta Kraków. Punkty graniczne mapy:
- N: 50.15 N
- S: 49.95 N
- W: 19.76 E
- E: 20.26 E
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
- N: 50.59 N
- S: 49.07 N
- W: 18.92 E
- E: 21.55 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Autor: Januszk57, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Kraków, hala fabryczna I, 1889-1905
Autor: Januszk57, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Kraków, hala fabryczna I, 1889-1905
Autor: Januszk57, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Kraków, budynek administracyjny, 1889-1905
Autor: Januszk57, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Kraków, kompleks hal z kotłownią i kominem, 1900-1920
Autor: Januszk57, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Kraków, kompleks hal z kotłownią i kominem, 1900-1920
Autor: bartek444, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Była fabryka Peterseima. Kraków, al. Powstania Warszawskiego 15.
Autor: Januszk57, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Kraków, hala fabryczna II, 1889-1905
Autor: Januszk57, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Kraków, ul. Żółkiewskiego 17-21 ogrodzenie