Zespół kościoła św. Jana Chrzciciela w Prandocinie
![]() | |
kościół parafialny | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Miejscowość | 32-090 Słomniki Prandocin 54 |
Wyznanie | |
Kościół | |
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
![]() | |
Strona internetowa |
Zespół kościoła św. Jana Chrzciciela w Prandocinie – zespół zabytków znajdujący się w Prandocinie, w gminie Słomniki, w powiecie krakowskim, województwie małopolskim.
Zespół zabytków – w skład którego wchodzi: kościół z początku XII wieku, dzwonnica oraz plebania – wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[1].
Historia
Kościół w stylu romańskim wybudowany został w 1. ćwierci XII wieku i od początku otaczał go cmentarz[2]. Fundatorem świątyni był prawdopodobnie protoplasta rodu Odrowążów, komes Prandota Stary[3].
W 1222 roku biskup krakowski Iwo Odrowąż przekazał patronat nad prebendami opactwu cystersów w Mogile[2].
W 1235 roku podczas wyprawy księcia Konrada Mazowieckiego przeciwko księciu krakowskiemu Bolesławowi Wstydliwemu i jego opiekunowi księciu śląskiemu Henrykowi Brodatemu kościół zamieniono w warownię obsadzoną przez wojska księcia, a wokół świątyni usypano wały widoczne jeszcze w XIX wieku[4]. Tak pisze o tym Jan Długosz: ...zamienił na warownię kościół św. Andrzeja pod zamkiem krakowskim, który jako nie zamknięty w obrębie murów miasta Krakowa uchodził wtedy jeszcze za podmiejski, także kościół w Prandocinie, kolegiatę w Skalbmierzu i klasztor jędrzejowski, a te cztery miejsca po umieszczeniu tam silnej załogi zaopatrzył w broń i żywność. Pierwszy to z pośród książąt, który poważywszy się sprofanować święte budowle i oddać je na cele wojenne, przekazał ten haniebny zwyczaj jako gorszący przykład dla następców... (Jan Długosz, Roczniki, księga szósta AD 1235)[5].
Architektura
Budynek murowany z ciosów piaskowca, orientowany, jednonawowy, kryty stropem, pierwotnie posiadał dwie apsydy. Przy jednej ze ścian bocznych zachował się portal romański (częściowo zrekonstruowany). Pierwotnie wejście znajdowało się przez portal od południa[2]. W latach 1480–1490 w miejscu rozebranej apsydy ołtarzowej postawiono większe, gotyckie prezbiterium z cegły, zamknięte ścianą prostą dekorowaną zendrówką. Wieżę ośmioboczną nad apsydą zachodnią (zobacz) nadbudowano w związku z częściową inkastelacją budowli[3][5]. Wieża, w której są dwie empory podparte kolumnami, nakryta jest hełmem barokowym[4]. W XVIII wieku obniżono wieżę po zniszczeniu przez burzę[2]. W wieży zachowało się okienko strzelnicze.
Wystrój i wyposażenie
- późnomanierystyczny ołtarz główny(zobacz)[3];
- uskokowy portal zdobiony ornamentem plecionkowym, polichromowany (zobacz);
- fryz arkadkowy(zobacz);
- część obramienia okiennego z dekoracją plecionkową (zobacz);
- kolumna (zobacz) wspierająca niegdyś emporę stoi obok cmentarza;
- podczas prac odsłonięto fragmenty polichromii (zobacz).
Dzwonnica
Wolno stojąca dzwonnica drewniana pochodzi z XIX wieku.
Plebania
Budynek murowany, parterowy pochodzi z XX wieku.
Przypisy
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021 .
- ↑ a b c d Zygmunt Świechowski, Katalog Architektury Romańskiej w Polsce, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2009, s.384-389
- ↑ a b c Krasnowolski 2013 ↓, s. 236.
- ↑ a b Walaszczyk 1972 ↓, s. 51.
- ↑ a b Strona szkoły ↓.
Bibliografia
- Antoni Walaszczyk: Informator Turystyczny Powiatu Miechowskiego. Kraków: Wydawnictwo Artystyczno Graficzne, 1972.
- Bogusław Krasnowolski: Leksykon zabytków architektury Małopolski. Kraków: Arkady, 2013. ISBN 978-83-2134744-8.
- Strona parafii. diecezja.kielce.pl. [dostęp 2017-05-17].
- Strona szkoły. zsprandocin.pl. [dostęp 2017-05-17].
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
- N: 50.59 N
- S: 49.07 N
- W: 18.92 E
- E: 21.55 E
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Kraków County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 50.34 N
- S: 49.87 N
- W: 19.50 E
- E: 20.37 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Autor: Januszk57, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Prandocin, plebania, pocz. XX
Autor: Januszk57, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Prandocin, zespół kościoła par. pw. św. Jana Chrzciciela, XII, XIX, XX
Autor: Januszk57, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Prandocin, dzwonnica, XIX
Autor: Marteq6, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Prandocin, kościół par. pw. św. Jana Chrzciciela, XII, XIX