Zgoda w małżeństwie

Zgoda w małżeństwie

La Paix du ménage

Autor	Honoriusz Balzac
Typ utworu	opowiadanie
Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Francja
Język	francuski
Data wydania	1830
Pierwsze wydanie polskie
Przekład	Julian Rogoziński
poprzednia Podwójna rodzina następna Pani Firmiani

Zgoda w małżeństwie (oryg. fr. La Paix du ménage) – opowiadanie Honoriusza Balzaka wydane po raz pierwszy w 1830, w 1842 roku włączone do Komedii ludzkiej.

Czas powstania

Utwór powstał w lipcu 1829 roku^[1]. Ukazał się po raz pierwszy w kwietniu 1830 roku w drugim tomie Scen z życia prywatnego, a następnie ponownie u Mame et Delaunay-Vallée w 1832 roku. W listopadzie 1835 roku Balzac wydał go u Mme Béchet w Studiach obyczajowych XIX wieku i ponownie w październiku 1839 roku u Charpentiera. W 1842 roku zamieścił go w pierwszym tomie Komedii ludzkiej^[2]

Treść

Akcja tego opowiadania rozgrywa się w ciągu jednego wieczoru, na balu u hrabiego de Gondreville, w epoce Cesarstwa. Nieznajoma, dama w błękicie, przyciąga spojrzenia dwóch oficerów hrabiego de Montcornet i barona Marcjala de La Roche-Hugon. Obydwaj próbują zaprosić ją do tańca, co staje się przedmiotem zakładu. Marcjalowi udaje się uzyskać u księżnej de Lansac, autorki intrygi, informację o tym kim jest nieznajoma. Ostatecznie udaje mu się również z nią zatańczyć. Ona zaś odzyskuje diament i miłość męża^[3].

Osoby występujące w utworze

• hrabia de Gondreville – gospodarz balu nie znający pięknej nieznajomej. Jego historia została opowiedziana w Tajemniczej sprawie
• Madame de Grandlieu – nie pojawia się pod tym nazwiskiem w Komedii ludzkiej, po korekcie u Furne’a staje się panią Lansac. Stara ciotka hrabiny de Soulanges, wdowa.
• Baron Marcjal de La Roche-Hugon – młody Prowansalczyk, protegowany Napoleona.
• hrabia de Montcornet – pułkownik gwardii cesarskiej, jedna z najświetniejszych partii w armii, obiekt licznych westchnień. Jego historia została opowiedziana w Chłopach i Kuzynce Bietce.
• Mme de Vaudrémont – młoda, bogata wdowa. Interesuje się Martialem de La Roche-Hugon zdradzając w ten sposób swego kochanka hrabiego Soulanges.
• hrabia de Soulanges – młody mąż, kochanek Mme de Vaudrémont. Zraniony w swych uczuciach przez La Roche-Hugona, godzi się z żoną. Odgrywa ważną rolę w Chłopach.
• hrabina de Soulanges – piękna nieznajoma na balu, „kobieta w błękicie”. Od niespełna trzech lat mężatka, matka małego chłopca, zdradzana przez męża. Jest siostrzenicą księżnej de Grandlieu (de Lansac), słuchając jej rad, odzyskuje na balu od Marcjala diament, podarowany jej przez męża^[2].

Cechy utworu

Zgoda w małżeństwie jest najstarszym po Szuanach i Fizjologii małżeństwa tekstem, który Balzac zamieścił w Komedii ludzkiej. Ta opowieść światowa nie cieszyła się względami krytyki. Była uważana za utwór anegdotyczny, a nawet mierny. Krytycy wskazywali, że Balzac zaadaptował nowelę Dufresny’ego z początku XVIII wieku zatytułowaną L’Aventure du diamant. Sam temat należy do klasycznych w literaturze francuskiej i pojawia się już w Heptameronie Małgorzaty z Nawarry wraz z grą słowną wokół „di-amant”. Istotne znaczenie odgrywa w utworze również wpływ kontekstu historycznego Cesarstwa „błyszczącej epoki”, „czasu bólu i chwały” jak pisał Balzac do księżnej d’Abrantès^[2].

Balzac ukazuje w opowiadaniu jak obyczaje Cesarstwa świadczą o niepewności życia w państwie bez przyszłości, w reżymie wojennym kształtującym swoje jutro na polach bitew, gdzie fortuna jest niestała i trzeba ją zdobywać. Historia pierścionka małżeństwa Soulanges ukazuje tę moralność zdobywców, w istocie rozbójniczą, choć nie pozbawioną odwagi. Diamenty lśnią całym swym pięknem, ukazują się i giną, stanowią bowiem nie tylko łup, ale i ten rodzaj dóbr, które najłatwiej zabrać ze sobą w drogę^[2].

Przypisy

Bibliografia

• Florence Terrasse-Riou: La Paix du ménage (fr.). W: Balzac. La Comédie humaine. Edition critique en ligne. [on-line]. [dostęp 2012-01-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-04)].
• Honoriusz Balzac: Komedia ludzka. T. 3. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza Czytelnik, 1957.
• André Maurois: Prometeusz, czyli życie Balzaka. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza Czytelnik, 1970.