Zgrupowanie Bartkiewicz

Zgrupowanie Bartkiewicz
Historia
Państwo	Polskie Państwo Podziemne
Sformowanie	5 sierpnia 1944
Rozformowanie	1944
Tradycje
Rodowód	kompania sztabowa Obwodu I Śródmieście
Kontynuacja	36 Pułk Piechoty Legii Akademickiej AK
Dowódcy
Pierwszy	mjr Włodzimierz Zawadzki "Bartkiewicz"
Działania zbrojne
Powstanie warszawskie

Zgrupowanie Bartkiewicz – oddział Armii Krajowej walczący w okresie powstania warszawskiego od 5 sierpnia do 3 października 1944.

Zgrupowanie zostało zorganizowane 5 sierpnia 1944 z plutonów osłonowych dowódcy Obwodu I Śródmieście płk. Franciszka Pfeiffera „Radwana”, 100 kompanii sztabowej obwodu, oddziału NSZ, oddziału KPN oraz żołnierzy 101 kompanii WSOP, żołnierzy z innych oddziałów oraz ochotników^[1].

Od 20 września oddziały zgrupowania przekształciły się w II i III batalion 36 Pułku Piechoty Legii Akademickiej AK.

Zgrupowanie operowało w rejonie pomiędzy ulicami Świętokrzyską – Mazowiecką – placem Małachowskiego – Kredytową – Królewską – Marszałkowską.

30 września zgrupowanie liczyło 824 osoby, w tym 692 żołnierzy (78 oficerów, 108 podchorążych, 134 podoficerów, 372 szeregowych) oraz 132 łączniczki i sanitariuszki. Uzbrojenie stanowiło 7 lekkich karabinów maszynowych, 2 rkm, 40 pm, 7 pepesz, 94 kb, 125 pistoletów, 4 granatniki, 4 miotacze ognia, 6 karabinów ppanc, 2 piaty, 373 granaty i 425 butelek zapalających^[2].

Skład zgrupowania

Sztab

• Dowódca zgrupowania - mjr Włodzimierz Zawadzki "Bartkiewicz";
• Zastępcy - kpt. Andrzej Paulo de Silva "Szczęsny" (ranny 10 sierpnia), mjr Leon Nowakowski "Lig" (od 21 sierpnia do 4 września - zginął), mjr Stefan Sopoćko "Sęp" (do połowy września), kpt. Stanisław Taczanowski "Dowgierd" (od ok. 20 września);
• Kwatermistrz - kpt. Eugeniusz Zamulewicz "Babinicz";
• Oficer gospodarczy - ppor. Jan Martynkin "Bohun" (od 15 sierpnia do 23 września);
• Oficer obserwacyjny - ppor. Olgierd Szczeniowski "Ułan";
• Oficer obserwacyjny - ppor. ppor. Dalek Prosiński "Rawicz";
• Oficer służbowy - p.o. kpr. podch. pchor. Jerzy Ursyn Niemcewicz "Rawicz";
• Oficer broni - ppor. Zygmunt Kowalski (?) "Habdank";
• Adiutanci - por. Stanisław T. Lis Kozłowski "Mścigniewicz" (do drugiej połowy sierpnia), ppor. Andrzej Skarbek "Bolesław Ostatni", rtm. Józef Cybulski "Szczerbiński" (we wrześniu);
• Pluton łączności - dowódca ppor. Rudolf Nawrot-Krukowski "Góral";

Oddziały bojowe

• 1 kompania (pluton 1114) - dowódca ppor. Kazimierz Czyż "Andrzej Prawdzic";
  • 1 pluton - dowódca ppor. Zygmunt Leszcz "Leszczyna" (do 9 września), ppor. Zygmunt Hebdziński "Pszczyński";
  • 2 pluton - dowódca ppor. Kazimierz Wallman "Robert" (poległ 4 września), ppor. Kazimierz Szelągowski "Roman"; ppor. Marian Mazurkiewicz "Makarewicz" ^[3],(pod koniec września do kapitulacji)^[4],
  • 3 pluton - dowódca st. sierż. pchor./ppor. Zygmunt Niemiński "Wir", (1O września ciężko ranny), ppor./por. Henryk Zakrzewski "Natan Tadeusz";
  • 4 pluton - dowódca ppor. Wiesław Dmowski "Małynicz" (do 9 września), kpr. pchor. Jerzy Ursyn Niemcewicz "Rawicz" "Rawicz", (ciężko ranny), st. sierż. Stefan Kołaczyk "Dzik" (od 20 września).

• 2 kompania (kompania sztabowa) - dowódca ppor. Jan Martinkin "Bohun" (do 16 sierpnia), ppor. Edward Zürn "Jacek" (poległ 23 sierpnia), por. Witold Gorayski "Sopiński", (poległ 26 sierpnia), ppor. Tadeusz Korejwo "Maxim" (poległ 28 sierpnia), por. Jerzy Bazylewski "Skała".
  • 1 pluton (pluton 116) - dowódca kpr. pchor. Władysław Twardo "Kandys" (do 31 sierpnia), ppor. Witold de Laurans "Tygrys", (3 - 18 września), ppor. Ludwik Kotnarowski "Kurzawa" (od 19 września);
  • 2 pluton (pluton 101 - Bojowe Szkoły Szarych Szeregów) - dowódca plut. pchor. hm. Kazimierz Pawlicki "Lubicz" (poległ 4 września), ppor./por. Witold Zieliński "Mars" (20 września - 26 września ranny), kpr. pchor. N.N. "Szczerba";
  • 3 pluton (utworzony 6 września z żandarmerii) - dowódca ppor. Kazimierz Kaniok "Stetko".

• 3 kompania (pluton 1150) - dowódca kpt. Andrzej Paulo da Silva "Szczęsny" (1 - 10 sierpnia), por./kpt. Józef Celica "Lechicz";
  • 1 pluton "Perkun" - dowódca ppor. Ferdynand Ziembicki "Fred";
  • 2 pluton "Kutno" - dowódca por. Władysław Dannosz "Kutno Władysław" (do 10 sierpnia), por. Stefan Kuntze "Kuna Stefan" (18 sierpnia ranny), por. Czesław Dzięgielewski "Damian" (od 19 sierpnia);
  • 3 pluton - dowódca plut. pchor. Teodor Jakubowski "Todek".

• 4 kompania (z Oddziału osłonowego Delegatury Rządu i Oddziału ochrony sztabu) - dowódca kpt./mjr Bolesław Kontrym "Żmudzin".
  • 1 pluton "Podkowa" - dowódca por. Władysław Sowiński "Sokalski"
  • 2 pluton (1147 Pluton ochrony sztabu) - dowódca por. rez. Kazimierz Pogorzelski "Rygiel" (poległ 2 sierpnia), ppor./por. Leopold Kummant "Ryski" (ranny 4 sierpnia), ppor. Dariusz Prosiński "Rawicz" (5 - 7 sierpnia), kpt. Wacław Wójcik "Nowy", ppor./kpt. Józef Zatryb "Krzysztof" (13 - 14 sierpnia), ppor./por. Władysław Siła-Nowicki "Bogdaniec", "Lis", "Stefan" (ranny 18 sierpnia), kpr. pchor. Franciszek de Pourbaix "Piwnicki" i kpr. pchor. Wojciech Rostafiński "Wojciechowski" (18 - 22 sierpnia i 1 września - 5 października), ppor. Józef Rybicki "Andrzej" (22 - 30 sierpnia, ranny).
  • 3 pluton (NSZ) - dowódca kpt. Roman Kołecki "Andrzej Wysocki" (do 5 sierpnia), por. Walerian Ryszard Żeleźniewicz "Żubr", (ciężko ranny 19 sierpnia), por. Bogdan Lewicki "Strzelec" (poległ 20 września), Por. "Lechita" NN (21 - 26 września), ppor. Jerzy Kamiński "Światowid Byczyński" (od 26 września).

W trakcie powstania, po upadku Starego Miasta w skład zgrupowania weszły w składzie dwóch kompanii, oddziały Batalionu "Gustaw" oraz Batalionu "Wigry" jako:

• Kompania zbiorcza - dowódca por. Wojciech Pszczółkowski "Kostek" (w skład której wchodziły szczątkowe kompanie: "Harcerska", "Grażyna", Oddział Specjalny "Gustaw" i "Harnaś", Oddział Specjalny "Juliusz", kompania "Anna");
• Wydzielony Oddział Bojowy "Wigry" (trzy plutony) - dowódcy: kpt. Leoncjusz Wancerski "Zaremba" (8 - 22 września), por. Jan Golański "Roman" (22 września 5 października).

Przypisy

Bibliografia

• MaciejM. Kledzik MaciejM., Zgrupowanie AK majora Bartkiewicza, Warszawa: Środowisko Zgrupowania mjr. „Bartkiewicza” przy Światowym Związku Żołnierzy AK [Armii Krajowej], 2002, ISBN 83-918112-0-4, OCLC 830465288 .
• Rozwadowski P. (pod red.), Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego, T. I, Warszawa 2005. ​ISBN 83-11-09261-3​.

Związek Walki Zbrojnej – Armia Krajowa

Komenda Główna	Biuro Finansów i Kontroli Biuro Informacji i Propagandy Biuro Inspekcji Kedyw Oddział I Oddział II Oddział III Oddział IV Oddział V Wojskowa Służba Kobiet Szefostwo Biur Wojskowych Szefostwo Komunikacji Wojskowych
Obszary	Białostocki Lwowski Warszawski Zachodni Południowy
Okręgi	Białystok Kraków Lublin Lwów Łódź Nowogródek Polesie Pomorze Poznań Radom-Kielce Stanisławów Śląsk Tarnopol Warszawa Wilno Wołyń
Korpusy	Kielecki Warszawski
Dywizje piechoty	2 DP 3 DP 5 DP 6 DP 7 DP 8 DP 9 DP 10 DP 11 DP 12 DP 21 DP 22 DP 24 DP 25 DP 26 DP 27 DP 28 DP 29 DP 30 DP 106 DP
Brygady	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 12 13 23 24 36 Gozdawa Kielecka KBKZ Zagłębiowska
Pułki piechoty	1 pspodh. 2 pp Leg. 3 pp Leg. 4 pp Leg. 5 pspodh. 6 psp 7 pp Leg. 8 pp Leg. 9 pp Leg. 10 pp 12 pp 13 pp 15 pp 15 pp 16 pp 17 pp 18 pp 19 pp 21 pp 22 pp 23 pp 24 pp 26 pp 27 pp 28 pp 30 pp 31 pp 32 pp 33 pp 34 pp 35 pp 36 pp 38 pp 39 pp 40 pp 41 pp 42 pp 43 pp 45 pp 48 pp 49 pp 50 pp 51 pp 52 pp 53 pp 72 pp 74 pp 77 pp 78 pp 82 pp 84 pp 112 pp 116 pp 120 pp
Pułki kawalerii	1 pszw 7 puł 8 pal 8 puł 8 psk 10 pal 10 kpa 14 puł 19 puł 21 puł 23 puł 27 puł
Akcje i operacje	Akcja Antyk Akcja „Burza” Akcja Getto Akcja Góral Akcja w Lidzie Akcja N Akcja Nieszpory Akcja Pensjonat Akcja w Pińsku Akcja pod Arsenałem Akcja Taśma Akcja w Celestynowie Akcja Wilanów Akcja Wieniec Akcja Wiśnicz Operacja Hermann Operacja Memel Operacja Ostra Brama Powstanie iwienieckie Powstanie warszawskie Powstanie zamojskie Rozbicie więzienia w Kielcach
Dywersja i sabotaż	Akcja Bielany Akcja Bollwerk Akcja na tartak w Piaskach Królewskich Akcja Nieszpory Akcja Nowy Rok Akcja Wieniec Mały sabotaż Wysadzenie pociągu w Choszczówce (1943) Wysadzenie pociągu w Piasecznie (1943) Zatopienie statku Tannenberg Zamach bombowy na dworcu kolejowym Friedrichstraße w Berlinie Zamach bombowy na kolej S-Bahn w Berlinie
Zamachy	Akcja Braun Akcja Bürkl Akcja „C” Akcja Durrfeld Akcja Europejska Akcja Główki Akcja Komitet Ukraiński Akcja Koppe Akcja Kośba Akcja Kretschmann Akcja Krüger Akcja „Kutschera” Akcja Leitgeber Akcja Milke Akcja Panienka Akcja Rodewald Akcja Stamm Akcja Topiel Akcja Za Kotarą Likwidacja Heinricha Krafta Likwidacja Hugo Dietza Likwidacja Nadwywiadu Rządu Londyńskiego Zamach na Hansa Franka Zamach na Kurta Hoffmanna Zamach na Maksa Petersa
Bitwy i potyczki	Bitwa o Skalbmierz Bitwa o Surkonty Bitwa w Lasach Janowskich i Puszczy Solskiej (Bitwa na Porytowym Wzgórzu) Bitwa pod Jaksicami (1944) Bitwa pod Kałużówką Bitwa pod Lasowcami Bitwa pod Murowaną Oszmianką Bitwa pod Skorzowem Bitwa pod Wojdą Bój pod Pęcicami Potyczka pod Skroniowem Starcie pod Sucharami Starcie w Kamieniu Stołpeckim Wypad na Marianów Walki o Kowel i Włodzimierz Wołyński (1944) Wypad na Truskaw
Wywiad	Most I Most II Most III Operacja Synteza
Organizacje	AKO Cichociemni Polskie Państwo Podziemne Szare Szeregi ŚZŻ AK Grupy Szturmowe Republika Pińczowska Rzeczpospolita Iwonicka Rzeczpospolita Turgielska
Odznaczenia	Krzyż Armii Krajowej Odznaka „Krzyż Powstania Warszawskiego” Warszawski Krzyż Powstańczy