Zgrupowanie Chrobry II

Zgrupowanie Chrobry II
Odznaka Zgrupowania Chrobry II
Historia
Państwo	Polskie Państwo Podziemne
Sformowanie	1 sierpnia 1944
Rozformowanie	1944
Tradycje
Kontynuacja	15 Pułk Piechoty „Wilków” AK
Dowódcy
Pierwszy	mjr Zygmunt Brejnak „Zygmunt”
Działania zbrojne
powstanie warszawskie

Upamiętnienie przy ul. Towarowej

Tablica upamiętniająca żołnierzy NSZ i batalionu „Chrobry II” na budynku przy ul. Twardej 64

Tablica upamiętniająca żołnierzy 6 kompanii „Jeremi” – Zgrupowania „Chrobry II” na kościele Wszystkich Świętych

Zgrupowanie „Chrobry II” lub Grupa „Chrobry II” – zgrupowanie Armii Krajowej powstałe 1 sierpnia 1944 w Warszawie, z różnych oddziałów^[1], początkowo jako kilka kompanii i samodzielnych oddziałów, następnie jako dwa bataliony. Zgrupowanie walczyło w zachodniej części Śródmieścia-Północnego pomiędzy ul. Towarową od zachodu Al. Jerozolimskimi od południa, ul. Sosnową od wschodu i ul. Łucką i Ceglaną od północy. 20 września zgrupowanie weszło w skład 15 Pułku Piechoty „Wilków” AK jako 1 i 2 batalion.

Historia Zgrupowania

Oddziały zgrupowania zostały sformowane z inicjatywy mjr. Leona Nowakowskiego „Lig”, wcześniej dowódcy konspiracyjnego pułku NSZ im. gen. Wł. Sikorskiego. Z pierwszych 200 ochotników przy ul. Twardej 40 sformowano dwie kompanie:

• kompanię por. Jerzego Olszewskiego „Remigiusza”;
• kompanię por. Kazimierz Biskupskiego „Kazika”.

Oddziały bojowe otrzymały nazwę „Grupa Chrobry”. Do grupy przyłączyły się również pluton baterii artylerii ppor. Zbigniewa Bryma „Zdunina” z 7 pułku piechoty AK „Garłuch”, oddział ppor. Władysława Mizielskiego „Piotra” ze 102 kompanii saperów Okręgu oraz oddział socjalistów „Daniel” (osłona konspiracyjnej drukarni) dowodzony przez por. Wacława Zagórskiego „Lecha”. Zgłosił się również oddział Korpusu Bezpieczeństwa por. Witolda Taulińskiego „Dąbrowy”.

Od 4 sierpnia dowództwo objął mjr Zygmunt Brejnak „Zygmunt”. Organizowanie oddziałów odbywało się jednak bez bezpośredniego nadzoru władz powstańczych i dowództwa konspiracji i szybko okazało się, że w pobliżu walczy utworzony jeszcze w latach okupacji przez mjr. Gustawa Billewicza „Sosnę” batalion o kryptonimie „Chrobry”. Nowe oddziały przyjęły więc 5 sierpnia kryptonim: Grupa Operacyjna „Chrobry II” i zostały podporządkowane organizacyjnie dowódcy I Obwodu Śródmieście – Edwardowi Pfeifferowi. Od 10 sierpnia oddział nosił nazwę Grupa „Chrobry II”.

Od 7 sierpnia zgrupowanie podzielone było na trzy odcinki:

• I Podgrupa Wschód dowodzona przez kpt. Zbigniewa Glinickiego „Sęp” obsadzała ul. Marszałkowską od rogu Al. Jerozolimskich do Królewskiej i ul. Królewską do ul. Granicznej;
• II Podgrupa Północ dowodzona przez por. Wacława Zagórskiego „Lecha” obsadzała ul. Graniczną do ul. Grzybowskiej i ul. Grzybowska do ul. Żelaznej;
• III Podgrupa Zachód, dowodzona przez kpt. Tadeusza Przystojeckiego „Lech”, obsadzająca ul. Żelazną od ul. Grzybowskiej do Al. Jerozolimskich łącznie z Dworcem Pocztowym i Domem Turystycznym.

Od 5 września zgrupowanie zostało podporządkowane dowództwu odcinka północno-zachodniego którego dowódcą był ppłk Franciszek Rataj „Paweł”, a zastępcą mjr Stanisław Steczkowski „Zagończyk”.

Żołnierze tego zgrupowania pochodzili z różnych formacji: AK, NSZ (wszystkich odłamów: NSZ-AK, NSZ-ZJ i Armii Podziemnej Ruchu Miecz i Pług^[2]), PPS-WRN^[3], a nawet AL. Zgrupowanie walczyło w rejonie Śródmieścia. 3 sierpnia kompania baonu Chrobry II dowodzona przez por. Zbigniewa Bryma zdobyła Dworzec Pocztowy mieszczący się na skrzyżowaniu ulicy Żelaznej i Alei Jerozolimskich; 10 sierpnia opanowała Browar Haberbuscha.

Najwyższa liczebność zgrupowania Chrobry II wynosiła ponad 3200 osób (w tym ok. 3000 żołnierzy)^[4]. W walkach powstania poległo 400 z nich. W baonie walczyli m.in. Zbigniew Brym, Tadeusz Siemiątkowski, Mirosław Biernacki, rtm. Witold Pilecki i Calel Perechodnik.

Skład Zgrupowania Chrobry II

• Dowódca Zgrupowania – mjr Zygmunt Brejnak „Zygmunt”;
• zastępca dowódcy – mjr Leon Nowakowski „Lig”; od 19 sierpnia kpt. Andrzej Kownacki „Jerzewski”;
• szef sztabu kpt. Jan Jaroszek „Proboszcz” (zginął 15 sierpnia); mjr Leon Nowakowski „Lig” (od 17 sierpnia do 19 sierpnia).

Od 11 sierpnia w wyniku reorganizacji wyodrębniono dwa bataliony:

• I Batalion „Lecha Żelaznego” – dowódca kpt. Tadeusz Przystojecki „Lech”, „Lech Żelazny”;
  • 1 kompania „Warszawianka” – dowódca kpt. Piotr Zacharewicz „Zawadzki”;
  • 2 kompania – dowódca por. Edward Mańk „Ned”; od 23 sierpnia ppor./por. Mikołaj Kobyliński „Kos”
  • 3 kompania – dowódca por. Zbigniew Brym „Zdunin”.
• II Batalion „Lecha Grzybowskiego” dowódca – por./kpt. Wacław Zagórski „Lech”, „Lech Grzybowski”;
  • 4 kompania – dowódca ppor./por. Aleksander Sałaciński „Aleksander” (na bazie oddziału „Daniel”) Numerację otrzymała 16 sierpnia.
  • 5 kompania – dowódca ppor. Janusz Domański „Janusz” do 31 sierpnia; por. Czesław Stulkiewicz „Wir” (od 12 września);
  • 6 kompania – dowódca ppor. Leonard Kancelarczyk „Jeremi”.

Tworzony był zalążkowy III batalion, którego trzon stanowiła kompania ppor. Leonarda Kancelarczyka „Jeremi”. Nie został on jednak zorganizowany. Od 10 sierpnia organizowano kompanię rezerwową pod dowództwem por. Kazimierza Piotrowskiego „Czarnecki”, oraz zaczątki kompanii wartowniczej, której dowódcą był por. Ryszard Kupczyk „Ryś”. Po 20 sierpnia kompania wartownicza weszła w skład kompanii rezerwowej.

Przypisy

Bibliografia

• Utracka K., Zgrupowanie AK „Chrobry II”, Warszawa 2004, ​ISBN 83-11-09516-7​.

Związek Walki Zbrojnej – Armia Krajowa Komenda Główna Biuro Finansów i Kontroli Biuro Informacji i Propagandy Biuro Inspekcji Kedyw Oddział I Oddział II Oddział III Oddział IV Oddział V Wojskowa Służba Kobiet Szefostwo Biur Wojskowych Szefostwo Komunikacji Wojskowych Obszary Białostocki Lwowski Warszawski Zachodni Południowy Okręgi Białystok Kraków Lublin Lwów Łódź Nowogródek Polesie Pomorze Poznań Radom-Kielce Stanisławów Śląsk Tarnopol Warszawa Wilno Wołyń Korpusy Kielecki Warszawski Dywizje piechoty 2 DP 3 DP 5 DP 6 DP 7 DP 8 DP 9 DP 10 DP 11 DP 12 DP 21 DP 22 DP 24 DP 25 DP 26 DP 27 DP 28 DP 29 DP 30 DP 106 DP Brygady 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 12 13 23 24 36 Gozdawa Kielecka KBKZ Zagłębiowska Pułki piechoty 1 pspodh. 2 pp Leg. 3 pp Leg. 4 pp Leg. 5 pspodh. 6 psp 7 pp Leg. 8 pp Leg. 9 pp Leg. 10 pp 12 pp 13 pp 15 pp 15 pp 16 pp 17 pp 18 pp 19 pp 21 pp 22 pp 23 pp 24 pp 26 pp 27 pp 28 pp 30 pp 31 pp 32 pp 33 pp 34 pp 35 pp 36 pp 38 pp 39 pp 40 pp 41 pp 42 pp 43 pp 45 pp 48 pp 49 pp 50 pp 51 pp 52 pp 53 pp 72 pp 74 pp 77 pp 78 pp 82 pp 84 pp 112 pp 116 pp 120 pp Pułki kawalerii 1 pszw 7 puł 8 pal 8 puł 8 psk 10 pal 10 kpa 14 puł 19 puł 21 puł 23 puł 27 puł Akcje i operacje Akcja Antyk Akcja „Burza” Akcja Getto Akcja Góral Akcja w Lidzie Akcja N Akcja Nieszpory Akcja Pensjonat Akcja w Pińsku Akcja pod Arsenałem Akcja Taśma Akcja w Celestynowie Akcja Wilanów Akcja Wieniec Akcja Wiśnicz Operacja Hermann Operacja Memel Operacja Ostra Brama Powstanie iwienieckie Powstanie warszawskie Powstanie zamojskie Rozbicie więzienia w Kielcach Dywersja i sabotaż Akcja Bielany Akcja Bollwerk Akcja na tartak w Piaskach Królewskich Akcja Nieszpory Akcja Nowy Rok Akcja Wieniec Mały sabotaż Wysadzenie pociągu w Choszczówce (1943) Wysadzenie pociągu w Piasecznie (1943) Zatopienie statku Tannenberg Zamach bombowy na dworcu kolejowym Friedrichstraße w Berlinie Zamach bombowy na kolej S-Bahn w Berlinie Zamachy Akcja Braun Akcja Bürkl Akcja „C” Akcja Durrfeld Akcja Europejska Akcja Główki Akcja Komitet Ukraiński Akcja Koppe Akcja Kośba Akcja Kretschmann Akcja Krüger Akcja Kutschera Akcja Leitgeber Akcja Milke Akcja Panienka Akcja Rodewald Akcja Stamm Akcja Topiel Akcja Za Kotarą Likwidacja Heinricha Krafta Likwidacja Hugo Dietza Likwidacja Nadwywiadu Rządu Londyńskiego Zamach na Hansa Franka Zamach na Kurta Hoffmanna Zamach na Maksa Petersa Bitwy i potyczki Bitwa o Skalbmierz Bitwa o Surkonty Bitwa w Lasach Janowskich i Puszczy Solskiej (Bitwa na Porytowym Wzgórzu) Bitwa pod Jaksicami (1944) Bitwa pod Kałużówką Bitwa pod Lasowcami Bitwa pod Murowaną Oszmianką Bitwa pod Skorzowem Bitwa pod Wojdą Bój pod Pęcicami Potyczka pod Skroniowem Starcie pod Sucharami Starcie w Kamieniu Stołpeckim Wypad na Marianów Walki o Kowel i Włodzimierz Wołyński (1944) Wypad na Truskaw Wywiad Most I Most II Most III Operacja Synteza Organizacje AKO Cichociemni Polskie Państwo Podziemne Szare Szeregi ŚZŻ AK Grupy Szturmowe Republika Pińczowska Rzeczpospolita Iwonicka Rzeczpospolita Turgielska Odznaczenia Krzyż Armii Krajowej Krzyż Powstania Warszawskiego Warszawski Krzyż Powstańczy