Zgrupowanie Warta

Zgrupowanie Warta – zgrupowanie oddziałów Armii Krajowej należących do Okręgu Lwowskiego AK, powstałe na początku września 1944, po wycofaniu się wojsk niemieckich na Rzeszowszczyźnie (pomiędzy Sanokiem a Lubaczowem).

Utworzenie Zgrupowania

Wobec ciągłego napływu zza Sanu zarówno całych oddziałów leśnych, jak i pojedynczych żołnierzy, oddziały Zgrupowania „Warta" uformowano w 4 bataliony, które szybko osiągnęły stan do 1600 żołnierzy. Wszyscy kwaterowali po wsiach polskich w czworoboku między Leżajskiem, Rzeszowem, Brzozowem a rzeką San, często zmieniając miejsce kwaterowania.

Struktura organizacyjna

Sztab

Dowódcą Zgrupowania Warta został ppłk Franciszek Rekucki "Topór" (wcześniej "Bak"), zastępcą ppłk Bolesław Tomaszewski ("Ostroga", "Bat", "Bolesław", "Warta").

Oficerami sztabu byli ponadto: kpt./mjr Edward Baszniak Robert, ppor. Władysław Śledziński Nemo, por. Bolesław Daniłłowicz Jur, kpt./mjr Witold Szredzki Sum (od kwietnia 1945).

Batalion „A"

Pod dowództwem por/kpt. Ludwika Kurtycza „Mazurkiewicza", poprzednio komendanta obwodu Mościska. Rozmieszczony był na terenie powiatu przemyskiego.

Składał się z:

• kompanii A-1 pod dowództwem ppor. Jana Jędrachowicza Promienia
• kompanii A-2 pod dowództwem por. Mariana Niżankowskiego Junoszy
• kompanii A-3 ppor. Chytrego (NN)

Batalion „B"

Pod dowództwem najpierw ppor. Tadeusza Żelechowskiego Ringa, następnie kpt Juliana Bistronia „Godziemby", komendanta Obwodu Lubaczów, a w końcu kpt. Edwarda Baszniaka Roberta. Rozmieszczony był na terenie powiatu lubaczowskiego.

Batalion B obsadził posterunki milicji na terenie powiatu lubaczowskiego. Posterunki miały podwójne dowództwo, obok oficjalnego wyznaczonego przez komendanta powiatowego MO, w Lubaczowie funkcję zakonspirowanego dowódcy pełnili kolejno: kpt. Julian Bistroń /Bystroń/ "Godziemba", ppor. Tadeusz Żelechowski „Ring" i kpt. Edward Baszniak „Orlicz".

Batalion składał się z:

• kompanii B-1 pod dowództwem sierż. Michała Franusa Sicińskiego
• kompanii B-2 pod dowództwem podoficera Tadeusza Tabaczka Chodzickiego
• kompanii B-3 pod dowództwem plut. Franciszka Franusa Oszczepskiego
• kompanii B-4 pod dowództwem sierż. Tadeusza Czubryta Zagończyka

Batalion "C"

Pod dowództwem kpt. Witolda Szredzkiego „Sulimy", później por./kpt. Jana Lewickiego Zawiszy. Rozmieszczony był na terenie powiatów łańcuckiego, przeworskiego i brzozowskiego.

W skład batalionu wchodziły:

• kompania C-1 pod dowództwem ppor./por. Józefa Dobrowolskiego Żuka
• kompania C-2 pod dowództwem por./kpt. Tomasza Matyszewskiego Ćwikły
• kompania C-3 pod dowództwem por./kpt. Włodzimierza Białka Zycha

Batalion „D"

Pod dowództwem rtm. Włodzimierza Białoszewicza „Dana". Rozmieszczony był na terenie powiatów rzeszowskiego i brzozowskiego.

W jego skład wchodziły:

• kompania D-1 pod dowództwem por./kpt. Kazimierza Justkowskiego Burzana
• kompania D-2 pod dowództwem por./kpt. Henryka Kozińskiego Floriana, następnie plut. Rudolfa Semkowicza Zaręby
• kompania D-3 pod dowództwem plut. Mieczysława Semkowicza Kruka
• kompania D-14 kpt. Dragana Sotiroviča "Draży"
• kompania D-26 por. Józefa Bissa "Wacława"

Działalność

Zgrupowanie „Warta" było w zasadzie przygotowane do ewentualnego pójścia na odsiecz Lwowa, gdyby miasto to ostatecznie zostało przyznane Polsce (ciągle łudzono się, że tak będzie), a Ukraińcy mimo wszystko próbowali je opanować (czyli powtórki z roku 1918).

Ochraniano też wsie polskie przed atakami UPA, staczając także utarczki z oddziałami sowieckimi i sotniami UPA. Do większych walk jednak nie doszło. Organizowano również pacyfikacje wsi ukraińskich (m.in. Grabówka, Lalin^[1], Witryłów, Końskie, Srogów)^[2].

Ugrupowanie działało do 15 sierpnia 1945, kiedy to zostało rozwiązane. Pod koniec sierpnia 1945 w jednym z domów w Gniewczynie Łańcuckiej ppłk Tomaszewski zakopał pod podłogą archiwum „Warty". Tam też zostało odnalezione przez Wojciecha Stojaka wraz ze współpracownikami na antenie programu "Klub Poszukiwaczy Skarbów" w marcu 1997 dzięki informacji członka Zgrupowania Stanisława Ciska.

Przypisy

Literatura

• Jerzy Węgierski – "Oddziały leśne "Warta" Obszaru Lwów na Rzeszowszczyźnie (wrzesień 1944-czerwiec1945)", w: Zeszyty Historyczne WiN-u nr 9, grudzień 1996

Linki zewnętrzne

• Żołnierze wyklęci na kresach południowo-wschodnich po 1944 r.

Związek Walki Zbrojnej – Armia Krajowa Komenda Główna Biuro Finansów i Kontroli Biuro Informacji i Propagandy Biuro Inspekcji Kedyw Oddział I Oddział II Oddział III Oddział IV Oddział V Wojskowa Służba Kobiet Szefostwo Biur Wojskowych Szefostwo Komunikacji Wojskowych Obszary Białostocki Lwowski Warszawski Zachodni Południowy Okręgi Białystok Kraków Lublin Lwów Łódź Nowogródek Polesie Pomorze Poznań Radom-Kielce Stanisławów Śląsk Tarnopol Warszawa Wilno Wołyń Korpusy Kielecki Warszawski Dywizje piechoty 2 DP 3 DP 5 DP 6 DP 7 DP 8 DP 9 DP 10 DP 11 DP 12 DP 21 DP 22 DP 24 DP 25 DP 26 DP 27 DP 28 DP 29 DP 30 DP 106 DP Brygady 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 12 13 23 24 36 Gozdawa Kielecka KBKZ Zagłębiowska Pułki piechoty 1 pspodh. 2 pp Leg. 3 pp Leg. 4 pp Leg. 5 pspodh. 6 psp 7 pp Leg. 8 pp Leg. 9 pp Leg. 10 pp 12 pp 13 pp 15 pp 15 pp 16 pp 17 pp 18 pp 19 pp 21 pp 22 pp 23 pp 24 pp 26 pp 27 pp 28 pp 30 pp 31 pp 32 pp 33 pp 34 pp 35 pp 36 pp 38 pp 39 pp 40 pp 41 pp 42 pp 43 pp 45 pp 48 pp 49 pp 50 pp 51 pp 52 pp 53 pp 72 pp 74 pp 77 pp 78 pp 82 pp 84 pp 112 pp 116 pp 120 pp Pułki kawalerii 1 pszw 7 puł 8 pal 8 puł 8 psk 10 pal 10 kpa 14 puł 19 puł 21 puł 23 puł 27 puł Akcje i operacje Akcja Antyk Akcja „Burza” Akcja Getto Akcja Góral Akcja w Lidzie Akcja N Akcja Nieszpory Akcja Pensjonat Akcja w Pińsku Akcja pod Arsenałem Akcja Taśma Akcja w Celestynowie Akcja Wilanów Akcja Wieniec Akcja Wiśnicz Operacja Hermann Operacja Memel Operacja Ostra Brama Powstanie iwienieckie Powstanie warszawskie Powstanie zamojskie Rozbicie więzienia w Kielcach Dywersja i sabotaż Akcja Bielany Akcja Bollwerk Akcja na tartak w Piaskach Królewskich Akcja Nieszpory Akcja Nowy Rok Akcja Wieniec Mały sabotaż Wysadzenie pociągu w Choszczówce (1943) Wysadzenie pociągu w Piasecznie (1943) Zatopienie statku Tannenberg Zamach bombowy na dworcu kolejowym Friedrichstraße w Berlinie Zamach bombowy na kolej S-Bahn w Berlinie Zamachy Akcja Braun Akcja Bürkl Akcja „C” Akcja Durrfeld Akcja Europejska Akcja Główki Akcja Komitet Ukraiński Akcja Koppe Akcja Kośba Akcja Kretschmann Akcja Krüger Akcja Kutschera Akcja Leitgeber Akcja Milke Akcja Panienka Akcja Rodewald Akcja Stamm Akcja Topiel Akcja Za Kotarą Likwidacja Heinricha Krafta Likwidacja Hugo Dietza Likwidacja Nadwywiadu Rządu Londyńskiego Zamach na Hansa Franka Zamach na Kurta Hoffmanna Zamach na Maksa Petersa Bitwy i potyczki Bitwa o Skalbmierz Bitwa o Surkonty Bitwa w Lasach Janowskich i Puszczy Solskiej (Bitwa na Porytowym Wzgórzu) Bitwa pod Jaksicami (1944) Bitwa pod Kałużówką Bitwa pod Lasowcami Bitwa pod Murowaną Oszmianką Bitwa pod Skorzowem Bitwa pod Wojdą Bój pod Pęcicami Potyczka pod Skroniowem Starcie pod Sucharami Starcie w Kamieniu Stołpeckim Wypad na Marianów Walki o Kowel i Włodzimierz Wołyński (1944) Wypad na Truskaw Wywiad Most I Most II Most III Operacja Synteza Organizacje AKO Cichociemni Polskie Państwo Podziemne Szare Szeregi ŚZŻ AK Grupy Szturmowe Republika Pińczowska Rzeczpospolita Iwonicka Rzeczpospolita Turgielska Odznaczenia Krzyż Armii Krajowej Krzyż Powstania Warszawskiego Warszawski Krzyż Powstańczy