ZiŁ-485

ZiŁ-485

BAW w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie
Inne nazwy	BAW (БАВ)
Producent	ZiS/ZiŁ, BAZ
Okres produkcji	1952–1962
Miejsce produkcji	ZSRR, Moskwa ZSRR, Briańsk
Dane techniczne
Segment	amfibia 6×6
Silniki	R6, gaźnikowy, 5,56 l, moc 110 KM
Długość	9533 mm 9540 mm BAW-A[1]
Szerokość	2475 mm 2485 mm BAW-A[1]
Wysokość	2635 mm (z dachem) 2780 mm BAW-A[1]
Rozstaw osi	4228 mm (1 / 2 oś)[1]
Masa własna	BAW – 7050 kg BAW-A – 7400 kg
Liczba miejsc	28 miejsc
Ładowność	ląd – 2,5 t woda – 3,5 t[1]
Wyposażenie dodatkowe	system regulacji ciśnienia w ogumieniu
Dane dodatkowe
Pokrewne	GMC DUKW-353 ZiS-151

BAW od tyłu

BAW w służbie radzieckiej

ZiŁ-485 (początkowo ZiS-485) lub BAW (ros. БАВ - большой автомобиль водоплавающий - bolszoj awtomobil wodopławajuszczij) – ciężarowo-terenowy samochód pływający (amfibia) produkowany w latach 50. XX wieku w ZSRR w Moskiewskiej Fabryce Samochodów im. Stalina (ZiS, później ZiŁ).

Historia

Pojazd ten był wzorowany na amerykańskiej amfibii GMC DUKW-353, których 586 sztuk zostało dostarczonych w czasie wojny do ZSRR w ramach planu Lend-Lease. Skonstruowany został w 1949 w filii zakładów ZiS w Dniepropietrowsku i początkowo oznaczony był DAZ-485 (od Dniepropietrowskij Awtozawod)^[2]. Głównym konstruktorem zakładów był Witalij Graczow^[3]. Samochód oparty był na podzespołach mechanicznych ciężarówek terenowych ZiS-151 i GAZ-63^[2]. W związku z brakiem doświadczenia z konstrukcją amfibii, półsamonośne pływające nadwozie skopiowano co do formy z DUKW, aczkolwiek z ulepszeniami, z których najistotniejsze było wprowadzenie otwieranej burty z tyłu, ułatwiającej załadunek na większą o 1/3 skrzynię ładunkową (o powierzchni 10,44 m²)^[2]. Wciągarkę umieszczono pośrodku samochodu, między kabiną a skrzynią, przez co mogła być używana do wciągania ładunku lub wyprowadzona do przodu^[2]. Jesienią 1950 roku prowadzono próby porównawcze samochodu z DUKW. Samochód został uznany za udany i w kwietniu 1951 jego konstruktorzy otrzymali Nagrodę Stalinowską^[4]. W 1951 roku trwały przygotowania do produkcji, kiedy władze w maju zdecydowały zlikwidować Dniepropietrowskie Zakłady Samochodowe i umieścić tam produkcję rakiet^[4]. Rozwój i produkcja amfibii zostały przekazane do zakładów ZiS, pod oznaczeniem ZiS-485. W lipcu 1952 wyprodukowano tam pierwsze pojazdy^[5]. Od 1953 roku samochody weszły na uzbrojenie Armii Radzieckiej pod wojskowym oznaczeniem BAW^[5].

W 1957 powstał ulepszony model ZiŁ-485A (BAW-A), oparty na podzespołach zunifikowanych ze zmodernizowanym transporterem opancerzonym BTR-152W1 i ciężarówką ZiŁ-157^[6]. Otrzymał m.in. szersze mosty napędowe i nowe opony o rozmiarach 12,00-18" zamiast 11,00-18" (z wewnętrznym systemem centralnej regulacji ciśnienia zamiast zewnętrznych przewodów), co wraz ze zwiększeniem prześwitu o 27 mm polepszyło zdolność przekraczania terenu^[6]. Minimalnie zwiększyły się wymiary pojazdu^[6]. Do produkcji został wprowadzony we wrześniu 1958 roku^[6]. Produkcja w zakładach ZiŁ trwała do końca grudnia 1959 roku; łącznie w zakładach ZiS/ZiŁ wyprodukowano 2005 amfibii BAW/BAW-A^[6]. Od stycznia 1960 produkcję przeniesiono do nowo powstałych zakładów BAZ w Briańsku, jednakże w tym czasie wojsko uznało parametry terenowe BAW za już niewystarczające i do końca 1962 zbudowano tam jedynie 24 pojazdy^[6]. W 1960 w zakładach ZiŁ powstał prototyp zmodernizowanej wersji ZiŁ-485B, z nową skrzynią biegów, sprzęgłem jednotarczowym i innymi ulepszonymi podzespołami, lecz nie wszedł do produkcji^[6].

Służba

Samochody BAW weszły na uzbrojenie Armii Radzieckiej, a także były eksportowane do państw Układu Warszawskiego i innych zaprzyjaźnionych. W latach 50. pojazdy te weszły na wyposażenie wojsk inżynieryjnych Wojska Polskiego. Po wycofaniu ze służby w Wojsku Polskim pewną liczbę pojazdów otrzymały jednostki straży pożarnej.

Samochody ZiŁ-485 były produkowane w małych liczbach także dla gospodarki narodowej ZSRR, między innymi powstał na jego bazie samochód UROM-2 dla rybołówstwa^[6].

Opis

Ciężarowo-terenowy samochód pływający BAW był przeznaczony do przepraw przez przeszkody wodne i przewozu 28 żołnierzy z pełnym ekwipunkiem lub sprzętu, np. 1 armaty kalibru 85 mm czy 1 haubicy kalibru 122 mm.

Na stalowej ramie został zamocowany hermetyczny stalowy korpus z otwieraną tylną burtą. Pod maską zamontowano silnik ZiŁ-485 o mocy 110 KM, analogiczny jak w BTR-152, wykorzystano też części z samochodu ZiS-151 (m.in. zawieszenie i rozrząd). Pojazd wyposażony został w system centralnej regulacji ciśnienia w ogumieniu.

Dane taktyczno-techniczne

• masa pojazdu: BAW: 7050 kg, BAW-A: 7400 kg
• ładowność na lądzie: 2,5 t
• ładowność na wodzie: 3,5 t
• silnik: 6-cylindrowy ZiŁ-485 o mocy 110 KM, pojemność skokowa 5555 cm³
• prędkość maksymalna:
  • na lądzie: 60 km/h
  • na wodzie: 8–9 km/h
• zasięg:
  • na lądzie: 510 km
  • na wodzie: 6 godzin
• wymiary: 9540 × 2485 × 2600 mm.

Egzemplarze muzealne

Zachowane samochody ZiŁ-485 można obejrzeć w następujących placówkach muzealnych:

• Polska
  • Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie
  • Skansen Bojowy 1 Armii Wojska Polskiego w Mniszewie – egzemplarz mocno zdekompletowany
  • Muzeum Techniki Wojskowej w Zabrzu – egzemplarz sprawny, na chodzie.
  • Muzeum im. Orła Białego w Skarżysko-Kamiennej
  • Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie
  • Centralne Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach
• Ukraina
  • Muzeum Wielkiej Wojny Ojczyźnianej w Kijowie

Przypisy

Bibliografia

• Jewgienij Proczko. «Bolszoj awtomobil wodopławajuszczij». „Tiechnika i Woorużenije”. 03/2009, s. 15-22, 2009 (ros.). 
• Jewgienij Proczko. «Bolszoj awtomobil wodopławajuszczij». „Tiechnika i Woorużenije”. 04/2009, s. 16-26, 2009 (ros.).