Zielonki (województwo małopolskie)
| Artykuł | 50°7′3″N 19°55′15″E |
|---|---|
| - błąd | 39 m |
| WD | 50°6'41"N, 19°55'17"E, 50°7'15.28"N, 19°55'17.62"E |
| - błąd | 1955 m |
| Odległość | 325 m |
| wieś | |
 Fort nr 45 Marszowiec | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość | ok. 224–300 m n.p.m. |
| Liczba ludności (31.12.2021) | 7020 (bez Osiedla Łokietka: 6040)[1] |
| Strefa numeracyjna | 12 |
| Kod pocztowy | 32-087[2] |
| Tablice rejestracyjne | KRA |
| SIMC | 0344389 |
Położenie na mapie gminy Zielonki _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Zielonki") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krakowskiego  | |
 50°07′03″N 19°55′15″E/50,117500 19,920833 | |
Zielonki – wieś w południowej Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Zielonki.
Miejscowość jest siedzibą gminy Zielonki, przebiega przez nią droga wojewódzka nr 794.
Integralna część miejscowości: Marszowiec[3].
W Zielonkach, od 1954 roku, ma siedzibę biblioteka publiczna. Od 2009 roku biblioteka jest samodzielną placówką kultury. Posiada trzy filie w Węgrzcach, Przybysławicach i Bibicach.
Położenie
Zielonki położone są w dolinie Prądnika oraz jego lewego dopływu – potoku Garliczka, przy drodze wojewódzkiej nr 794 (Kraków – Skała)[4][a]. Obszar ten według regionalizacji fizycznogeograficznej znajduje się na styku dwóch mezoregionów – północna i środkowa część miejscowości leży na Wyżynie Olkuskiej (341.32), należącej do makroregionu Wyżyna Krakowsko-Częstochowska (341.3), a część południowa na obszarze Pomostu Krakowskiego (512.33), należącego do makroregionu Brama Krakowska (512.3)[5][b].
Wieś, z wyjątkiem jej części południowej i południowo-zachodniej[c], znajduje się ponadto na terenie Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie[d] lub w otulinie tegoż parku[e][6].
Pod względem administracyjnym miejscowość Zielonki zlokalizowana jest w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w południowo-zachodniej części gminy Zielonki, około 6 km w linii prostej na północ od centrum Krakowa. Graniczy z następującymi jednostkami[4][7]:
- miejscowościami Trojanowice i Garlica Murowana (gmina Zielonki) od północy,
- miejscowością Bibice (gmina Zielonki) od wschodu,
- Dzielnicą IV Prądnik Biały miasta Kraków od południa,
- miejscowością Pękowice (gmina Wielka Wieś) od zachodu.
Biorąc pod uwagę powierzchnię wynoszącą 613,93 ha[8] Zielonki są drugą (po Bibicach) największą miejscowością gminy Zielonki, obejmującą 12,64% jej powierzchni[4][7][f].
Najwyżej położony obszar wsi znajduje się przy granicy z Bibicami, na terenie fortu Zielonki, na wysokości około 300 m n.p.m., a położony najniżej na krańcu południowo-wschodnim, przy granicy z Krakowem, w pobliżu doliny Prądnika, na wysokości około 224 m n.p.m.[4][7]
Pod względem historycznym, w drugiej połowie XVI wieku, wieś położona była w powiecie proszowickim województwa krakowskiego[9] i należała do wielkorządów krakowskich (wieś królewska)[10].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego.
Demografia
Liczba mieszkańców Zielonek w ciągu ostatnich osiemnastu lat podwoiła się, przekraczając poziom 7 tys. osób w roku 2021.
Źródła danych oraz rodzaje (nazwy) i terminy spisów, jeśli dostępne:
- 1787[11];
- 1789[11] – Lustracja dymów i podanie ludności;
- 1921[12] – Pierwszy Powszechny Spis Ludności – dane na 30. września;
- 1931[12] – Drugi Powszechny Spis Ludności – dane na 9. grudnia;
- 1988[13] – Narodowy Spis Powszechny 1988 – dane na 6. grudnia;
- 2002[13] – Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2002 – dane na 20. maja;
- 2003–2004[14] oraz 2009–2021[1] – dane własne Urzędu gminy Zielonki na 31. grudnia danego roku.
Zabytki
Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[15]:
Transport
Do Zielonek kursuje 6 linii autobusowych (w tym jedna nocna), należących do Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego w Krakowie.
Osoby związane z Zielonkami
- Katarzyna Gawłowa – polska artystka ludowa, malarka
- Christine Paul-Podlasky – urodzona w Londynie polska aktorka filmowa, teatralna i telewizyjna (od 1999 roku mieszka w Zielonkach)
Uwagi
- ↑ Garliczka wpada do Prądnika (Białuchy) w pobliżu centrum miejscowości.
- ↑ Granica między regionami na obszarze Zielonek przebiega w pobliżu budowanej obecnie Północnej obwodnicy Krakowa.
- ↑ Obszar położony na południe od ul. Długopolskiej.
- ↑ Obszar położony na północ od linii ulic: ks. Adama Zięby – Krakowskie Przedmieście – Galicyjska.
- ↑ Obszar położony pomiędzy ul. Długopolską, a linią ulic: ks. Adama Zięby – Krakowskie Przedmieście – Galicyjska.
- ↑ Miejscowość Zielonki obejmuje dwa sołectwa: Zielonki i Osiedle Łokietka.
Przypisy
- ↑ a b Strona gminy Zielonki – Ludność. [dostęp 2022-02-20].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1635 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b c d Wydawnictwo COMPASS: Mapa turystyczna gminy Zielonki. [dostęp 2021-12-05].
- ↑ Zielonki na mapie Geoserwisu GDOŚ >> Warstwa: Mezoregiony fizycznogeograficzne. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2021-12-05].
- ↑ Zielonki na mapie Geoserwisu GDOŚ >> Warstwa: Formy ochrony przyrody. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2021-12-05].
- ↑ a b c Geoportal krajowy. geoportal.gov.pl. [dostęp 2021-12-05].
- ↑ Strona gminy Zielonki: struktura powierzchni wg sołectw. [dostęp 2021-12-05].
- ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 1, Mapy, plany, Warszawa 2008, k. 1.
- ↑ Franciszek Leśniak, Wielkorządcy krakowscy XVI-XVIII wieku, Kraków 1996, s. 18-19.
- ↑ a b Wyżga 2009 ↓, s. 79.
- ↑ a b Wyżga 2009 ↓, s. 135.
- ↑ a b GUS Bank Danych Lokalnych - dane dla jednostek terytorialnych. [dostęp 2021-07-08].
- ↑ BIP gminy Zielonki - informacje o jednostkach pomocniczych. [dostęp 2021-07-07].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022.
Bibliografia
- Mateusz Wyżga: W tej pięknej ziemi. Gmina Zielonki od średniowiecza do czasów współczesnych. Zielonki: Urząd Gminy Zielonki, Wydawnictwo Attyka, 2009. ISBN 978-83-926248-7-5.
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
- N: 50.59 N
- S: 49.07 N
- W: 18.92 E
- E: 21.55 E
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Kraków County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 50.34 N
- S: 49.87 N
- W: 19.50 E
- E: 20.37 E
Autor: Luxetowiec, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Zielonki, fort nr 45 Marszowiec, 1881-1886 (w zespole Twierdzy Kraków)
