Ziemia Enderby

Ziemia Enderby
Enderby Land
Ilustracja
Ziemia Enderby – zdjęcie satelitarne (2011)
Terytorium

 Antarktyda

Miejscowości

brak

Wydarzenia historyczne

Odkrycia i badania Antarktyki

Położenie na mapie Antarktyki
Mapa konturowa Antarktyki, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Ziemia Enderby”
Ziemia67°15′S 58°00′E/-67,250000 58,000000
Douglas Mawson (1882–1958) na Proclamation Island (1930)

Ziemia Enderby[1] (ang. Enderby Land[1]) – region nad Morzem Kosmonautów w Antarktydzie Wschodniej położony między Ziemią Królowej Maud na zachodzie a Ziemią Kempa na wschodzie.

W jej zachodniej części znajduje się rosyjska stacja polarna Mołodiożnaja.

Roszczenia terytorialne do Ziemi Enderby wysuwa Australia.

Nazwa

Ziemia Enderby została nazwana na cześć właścicieli przedsiębiorstwa wielorybniczego Enderby Brothers z Londynu, którzy zachęcali kapitanów swoich statków do eksploracji Antarktydy[2][3].

Geografia

Ziemia Enderby leży nad Morzem Kosmonautów w Antarktydzie Wschodniej[4] między Wybrzeżem Księcia Olafa na Ziemi Królowej Maud na zachodzie a Zatoką Edwarda VIII i Wybrzeżem Kempa na wschodzie[5] (Ziemią Kempa[6]). Jest to druga najbardziej na północ wysunięta część Antarktydy po Półwyspie Antarktycznym[6].

Jej część środkową tworzy pokryty lodem płaskowyż, a wzdłuż wybrzeża ciągną się pasma górskie, m.in. Góry Napiera[5].

W jej zachodniej części znajduje się rosyjska stacja polarna Mołodiożnaja[7].

Historia

Wybrzeże Ziemi Enderby zostało odkryte w 1831 roku przez Johna Biscoe (1794–1843) – kapitana statku londyńskiej firmy wielorybniczej Enderby Brothers, który nazwał je na cześć swoich pracodawców[5].

Następnie przez ponad 100 lat region pozostawał poza zainteresowaniami Europejczyków[6]. W latach 1929–1930 stał się obiektem rywalizacji między wyprawą norweską pod dowództwem Hjalmara Riiser-Larsena (1890–1965) a ekspedycją australijską Douglasa Mawsona (1882–1958) w celu wysunięcia roszczeń terytorialnych i dostępu do wód przybrzeżnych celem wielorybnictwa[6]. Riiser-Larsen zauważył z powietrza Ziemię Enderby na początku grudnia 1929 roku i dwa tygodnie później wylądował na Cape Ann, gdzie zatknął flagę norweską[6]. Rząd Norwegii nie wysunął jednak roszczeń terytorialnych z uwagi na podpisane wcześniej porozumienie z Wielką Brytanią, w którym uznał brytyjskie roszczenia do Ziemi Enderby[6]. W styczniu 1930 roku Mawson zatknął flagę brytyjską na Proclamation Island, gdzie ogłosił przynależność wszystkich terenów na południe od 65°S między 47°E a 73°W do Wielkiej Brytanii[6]. Podczas spotkania między Riiser-Larsenem i Mawsonen ustalono, że granica między obszarami działalności norweskiej i brytyjskiej będzie przebiegać wzdłuż 45°E[6].

W lutym 1947 roku Ziemia Enderby została sfotografowana z powietrza podczas amerykańskiej Operacji Highjump przeprowadzanej w latach 1946–1947[6]. Pierwsze lądowe badania regionu przeprowadziła w latach 1959–1960 ekspedycja australijska[6]. Region został włączony do badań Australijskiego Terytorium Antarktycznego w latach 1961–1962[6].

W 1963 roku Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich wybudował tu stację badawczą Mołodiożnaja[6]. Kolejne badania regionu były prowadzone przez naukowców radzieckich i australijskich[6]. W latach 70. XX w. Australia przeprowadziła szereg badań topograficznych, geologicznych, geofizycznych i biologicznych[6].

Polityka

Roszczenia terytorialne do Ziemi Enderby wysuwa Australia[5]. Wraz z podpisaniem Układu Antarktycznego, roszczenia te zostały „zamrożone”[8][a].

Zobacz też

Uwagi

  1. Na mocy Artykułu 4 Układu Antarktycznego żadne z państw nie może zgłaszać w czasie obowiązywania traktatu roszczeń terytorialnych, a roszczenia, które zostały zgłoszone przed wejściem w życie traktatu, nie zostały nim ani anulowane, ani zanegowane; zob. Boczek 2005 ↓, s. 205.

Przypisy

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Flag of the Antarctic Treaty.svg
Autor: , Licencja: CC BY-SA 3.0
Flag of the Antarctic Treaty
Antarctica relief location map.jpg
Autor: Alexrk2, Licencja: CC BY-SA 3.0
Physical Location map Antarctica, Azimuthal equidistant projection
Enderby Land in Australian Antarctic Territory.svg
Autor: Spesh531, Licencja: CC BY-SA 4.0
Map showing the location of Enderby Land, a district of Australian Antarctic Territory, on a map of Antarctica.
Proclamation Island 1930.jpg
Douglas Mawson's team claim Proclamation Island for the Crown, January 1930.
Enderby Land, Antarctica.jpg

NASA image acquired November 3, 2011

The Moderate Resolution Imaging Spectroradiometer (MODIS) instrument on NASA's Aqua satellite captured this image of Enderby Land, Antarctica on November 3, 2011 at 11:20 UTC (7:20 a.m. EDT). The ice and snow appear bright white at the bottom of the image. Clouds grace the top of the image, and sea ice floats in William Scoresby Bay.

Enderby Land is an Antarctic land mass that extends from Shinnan Glacier to William Scoresby Bay. Discovered in 1831, it was named after the Enderby Brothers of London.

Operation Ice Bridge is exploring Antarctic ice, and more information can be found at www.nasa.gov/icebridge.

Image Credit: NASA Goddard MODIS Rapid Response Team

NASA image use policy.

NASA Goddard Space Flight Center enables NASA’s mission through four scientific endeavors: Earth Science, Heliophysics, Solar System Exploration, and Astrophysics. Goddard plays a leading role in NASA’s accomplishments by contributing compelling scientific knowledge to advance the Agency’s mission.