Ziemia Marii Byrd

Ziemia Marii Byrd
Marie Byrd Land
Ilustracja
Perry Range na Ziemi Marii Byrd
Terytorium

 Antarktyka

Wysokość

800–2000

Wydarzenia historyczne

Odkrycia i badania Antarktyki

Rodzaj obiektu

część Antarktydy Zachodniej

Położenie na mapie Antarktyki
Mapa konturowa Antarktyki, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Ziemia Marii Byrd”
Ziemia80°00′S 120°00′W/-80,000000 -120,000000

Ziemia Marii Byrd[1] (ang. Marie Byrd Land)[1] – obszar w Antarktydzie Zachodniej, rozciągający się na wschód od Lodowca Szelfowego Rossa i Morza Rossa i na południe od Oceanu Południowego aż do linii między czołem Lodowca Szelfowego Rossa a Wybrzeżem Eightsa na Ziemi Ellswortha. Największy obszar wulkanizmu podlodowcowego na Antarktydzie. W jego środkowej części znajduje się kryptodepresja Bentley Subglacial Trench (2555 m p.p.m.).

Nazwa

Nazwa obszaru upamiętnia żonę amerykańskiego badacza Antarktydy Richarda Byrda (1888–1957)[2], który badał jego północno-zachodnią część w 1929 roku[3].

Geografia

Ziemia Marii Byrd leży w Antarktydzie Zachodniej, rozciągając się na wschód od Lodowca Szelfowego Rossa i Morza Rossa i na południe od Oceanu Południowego aż do linii między czołem Lodowca Szelfowego Rossa a Wybrzeżem Eightsa na Ziemi Ellswortha[3].

Pokryty w całości lądolodem. Lądolód Antarktydy Zachodniej wznosi się na 800–2000 m n.p.m.[4] W jego części południowej leżą Góry Horlicka, a w północnej Saunders Mountain i pasma Executive Committee Range[5] i Flood Range[4]. Na północy znajduje się także kilka szczytów górskich sięgających ponad 3300 m n.p.m.[4]

Wulkany w paśmie Executive Committee Range
Mount Sidley

Ziemia Marii Byrd jest największym obszarem wulkanizmu podlodowcowego na Antarktydzie[6]. Leży tu 18 dużych i 30 mniejszych wulkanów, przeważnie pokrytych śniegiem i lądolodem[7]. Więcej wulkanów może znajdować się ukrytych pod lodem[7]. Najwyższym szczytem wulkanicznym jest Mount Sidley wznoszący się na wysokość 4181 m n.p.m.[7][a] Badania lodu radarem wykazały, że ok. 2300 lat temu doszło tu do najprawdopodobniej największej erupcji na terenie Antarktydy na przestrzeni ostatnich 100 tys. lat – wybuch miał rozerwać pokrywę lodową i wyrzucić chmurę popiołu, który osiadł na obszarze 20 tys. km²[8]. Przyjmuje się, że istnieje pięć aktywnych ośrodków wulkanicznych[6]:

  • Mount Takahe (3400 m n.p.m.[9])
  • Góra Berlina (3500 m n.p.m.) na zachodnim krańcu Flood Range[10]
  • Mount Waesche (3290 m n.p.m.[11])
  • być może Mount Kauffman (2365 m n.p.m.[12])
  • być może Mount Sidley

Wybrzeże Ziemi Marii Byrd jest w większości permanentnie skute lodem, a przez co niedostępne od strony morza[2]. Leżą tu m.in. wybrzeża: Wybrzeże Siple’a, Shirase Coast, Saunders Coast, Wybrzeże Rupperta i Wybrzeże Hobbsa[5]. Do Wybrzeża Hobbsa przylega Lodowiec Szelfowy Getza[5].

W części środkowej znajduje się Bentley Subglacial Trench[2] – najniżej położony punkt pod pokrywą lodową (kryptodepresja) – 2555 m p.p.m.[13] Obecność kryptodepresji przyczynia się do niestabilności lądolodu Antarktydy Zachodniej, który przy wystarczająco silnym ocieplaniu klimatu mógłby się szybko rozpaść[2].

W warstwach argilitowych niedaleko Mount Hartkopf znaleziono skamieniałości roślinne z okresu dewonu, m.in. Haplostigma irregularis i Drepanophycus schopfii[14].

Historia

Ziemia Marii Byrd to jedyny obszar bez roszczeń terytorialnych

Obszar odkryty i opisany w 1929 roku przez amerykańskiego polarnika Richarda Evelyna Byrda, nazwany na cześć jego żony Marii[3]. Przebadany i zmapowany w 1935 roku przez Paula A. Siple’a (1908–1968) podczas drugiej wyprawy antarktycznej Byrda[4]. Kolejne badania przeprowadzono podczas amerykańskich ekspedycji w latach 1939–1941 i 1946–1947[15].

W 1957 roku założono amerykańską stację badawczą Byrd[15]. Na Ziemi Marii Byrd znajduje się także sezonowa rosyjska stacja Russkaja, która w latach 1980–1990 była stacją całoroczną[16].

Polityka

W odróżnieniu od większości pozostałych obszarów Antarktydy, do Ziemi Marii Byrd nie rości sobie praw żadne państwo[4].

Uwagi

  1. ↑ United States Gazetteer podaje, że wysokość Mount Sidley to 4285 m n.p.m., zob. SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Mount Sidley ↓.

Przypisy

  1. ↑ a b KSNG 2006 ↓, s. 21.
  2. ↑ a b c d Riffenburgh 2007 ↓, s. 49.
  3. ↑ a b c SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer ↓.
  4. ↑ a b c d e Encyclopædia Britannica ↓.
  5. ↑ a b c Encyklopedia PWN ↓.
  6. ↑ a b Smellie i Edwards 2016 ↓, s. 22.
  7. ↑ a b c Liggett i inni 2015 ↓, s. 20.
  8. ↑ Liggett i inni 2015 ↓, s. 21.
  9. ↑ SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Mount Takahe ↓.
  10. ↑ SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Mount Berlin ↓.
  11. ↑ SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Mount Waesche ↓.
  12. ↑ SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Mount Kauffman ↓.
  13. ↑ KSNG 2006 ↓, s. 30.
  14. ↑ Stilwell i Long 2011 ↓, s. 80.
  15. ↑ a b Mills 2003 ↓, s. 406.
  16. ↑ Арктический и антарктический научно- исследовательский институт ↓.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Antarctica relief location map.jpg
Autor: Alexrk2, Licencja: CC BY-SA 3.0
Physical Location map Antarctica, Azimuthal equidistant projection
Flag of the Antarctic Treaty.svg
Autor: , Licencja: CC BY-SA 3.0
Flag of the Antarctic Treaty
Sidley oli 2014324 lrg.jpg
These images of Mount Sidley were acquired on November 20, 2014, by the Operational Land Imager (OLI) on Landsat 8. The volcano stands about 4,200 meters (13,800 feet) above sea level and 2,200 meters (7,200 feet) above ice level. The caldera wall, which is mostly shadowed in this image, is about 1,200 meters (3,900 feet) high. The caldera floor spans 5 kilometers (3 miles). Sidley is one of five volcanoes in the Executive Committee Range, which stretches about 80 kilometers (50 miles) from north to south.
Perry Range (30205831953).jpg
The Perry Range on the coast of Marie Byrd Land, W. Antarctica. Photo taken during Operation IceBridge's "Hull-Land 3" mission on Nov. 2, 2016. (NASA/Jeremy Harbeck)