Ziemia Wilkesa

Mapa Antarktydy z zaznaczoną Ziemią Wilkesa i domniemanym kraterem.

Ziemia Wilkesa (ang. Wilkes Land)^[1] – obszar we wschodniej Antarktydzie nad Oceanem Indyjskim, położony między Ziemią Adeli a Wybrzeżem Królowej Marii. Prawa do tego terytorium rości sobie Australia, uznając go za część Australijskiego Terytorium Antarktycznego. Roszczenia te są zawieszone zgodnie z Układem Antarktycznym.

Geografia regionalna

Ziemia Wilkesa stanowi wycinek lądu położony między przylądkami Cape Hordern – 100°31′E i Pourquoi Pas Point – 136°11′E, ciągnący się aż do bieguna południowego. Obejmuje obszar około 2,6 mln km², głównie lądolód o wysokości 1500-2000 m n.p.m.

Ziemia Wilkesa dzieli się na następujące obszary^[1]:

• Wybrzeże Knoxa – od 100°31′E do 109°16′E; znajduje się tam Lodowiec Szelfowy Shackletona
• Wybrzeże Budda – od 109°16′E do 115°33′E
• Sabrina Coast – od 115°33′E do 122°05′E
• Banzare Coast – od 122°05′E do 130°10′E; znajduje się tam Lodowiec Szelfowy Wojejkowa
• Wybrzeże Klary – od 130°10′E do 136°11′E

Historia badań

Nazwa Ziemi Wilkesa pochodzi od nazwiska amerykańskiego odkrywcy i kapitana marynarki Stanów Zjednoczonych Charlesa Wilkesa, który dowodził amerykańską wyprawą badawczą na południowym Pacyfiku w latach 1838-1842. Odkrył on nazwane jego imieniem wybrzeże o długości około 2400 km, co było kolejnym dowodem na to, że Antarktyda jest kontynentem.

Na Ziemi Wilkesa znajdują się dwie stale działające stacje naukowo-badawcze: australijska Casey na wybrzeżu oraz francusko-włoska Concordia w głębi lądu. Leży na niej także nieczynna polska stacja im. A.B. Dobrowolskiego.

Hipotetyczny krater

W 2006 r. dzięki pomiarom grawimetrycznym dokonanym przez amerykańskie sondy kosmiczne GRACE zidentyfikowano pod lądolodem strukturę, która może być kraterem uderzeniowym o średnicy ok. 500 km. Badacze przypuszczają, że powstał on ok. 250 milionów lat temu, na przełomie permu i triasu, a uderzenie, które spowodowało jego powstanie, było jedną z głównych przyczyn wymierania permskiego^[2].

Przypisy