Ziemia sieradzka

Ziemia sieradzka
Terra Siradiae
	Herb
Państwa	Polska
Stolica	Sieradz
Ważniejsze miasta	Piotrków Trybunalski, Radomsko

Ziemia sieradzka (łac. Terra Siradiae, dawniej także Warcja lub Wiercza^[1]) – region historyczny i geograficzny, a także jednostka terytorialna dawnej Polski. Leży między rzeką Wartą a Pilicą.

Historia

Ziemia sieradzka od czasów najdawniejszych była zamieszkiwana przez różne plemiona. W czasach przedpiastowskich mieszkali tu Wierzyczanie (lub też Wiercanie), będący najprawdopodobniej spokrewnieni z Wiślanami lub z południowymi Mazowszanami. Po upadku plemienia, jego ziemie stały się częścią składową państwa Polan, dla którego stanowiły ważny element w związku ze znajdującymi się tu szlakami handlowymi a także ze względu na tutejsze lasy.^[1]

W latach 1305/1306 Władysław I Łokietek, jeszcze przed śmiercią czeskiego Wacława III, opanował wraz z Małopolską, Kujawami i cząstką Wielkopolski także dzielnice łęczycką i sieradzką, które weszły w skład zasadniczego zrębu odbudowywanego Państwa Polskiego. Od tego czasu dzielnice te zaczęły zmieniać swój charakter, co przejawiało się również w sposobie ich określania. Zaczyna zanikać dotychczasowa nazwa „księstwa”, a w to miejsce zaczyna się używać terminu „ziemia”.^[1]

Początkowo terminów tych używano wymiennie. S. Zajączkowski przywołuje przykład przywilejów Łokietka z lat 1296 i 1308 dla klasztoru w Sulejowie, gdzie są wymienione wsie „in ducatu Syradie” (w Księstwie Sieradzkim). Jednakże w innych dokumentach, tak książęcych, jak i biskupich, z lat 1296, 1298, 1314 i 1331 występuje określenie „terra”. Staje się ono wkrótce częścią składowa tytulatury Łokietka, którego kancelaria jednak, nawet już po koronacji w 1320 r., w wydawanych dokumentach używała preambuły następującej treści: „Rex Poloniae, nec non terrarum Cracoviae, Sandomiriae, Lanciciae, Cujaviae, Siradiaeque dux”. Stopniowe zanikanie określenia „księstwo” i coraz częstsze pojawianie się terminu „ziemia” wskazują na coraz większą integrację państwa, które dawne udzielne księstwa zaczęło traktować jako części składowe swego terytorium. W XV w. dawne księstwa dzielnicowe, nad którymi w imieniu króla władał wojewoda, nazwano województwami, natomiast mniejsze nazywano w dalszym ciągu ziemiami, np. dotyczyło to ziemi wieluńskiej, która ok. 1420 r. weszła w zależność od wojewody sieradzkiego.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości ziemie te znalazły się na obszarze województwa łódzkiego i kieleckiego. 1 września 1939 roku, kiedy to rozpoczął się atak na Polskę przez III Rzesze, został zbombardowany nieodległy Wieluń oraz zajęty obszar pomiędzy granicą niemiecką, a rzeką Wartą. Ostatecznie ziemie te znalazły się częściowo w Generalnym Gubernatorstwie, a częściowo w zasięgu administracji III Rzeszy Niemieckiej.^[1]

Obecnie większość historycznej Ziemi Sieradzkiej wchodzi w skład województwa łódzkiego, a niewielka jej część do województwa wielkopolskiego i śląskiego.

Miasta

Lp.	Miasto	Populacja	Powierzchnia	Dawny powiat^[2]	Województwo
1.	Piotrków Trybunalski	72 250	67,24 km²	piotrkowski	łódzkie
2.	Radomsko	45 353	51,43 km²	radomszczański	łódzkie
3.	Sieradz	41 390	51,22 km²	sieradzki	łódzkie
4.	Tomaszów Mazowiecki^[a]	61 338	41,3 km²	piotrkowski	łódzkie
5.	Koniecpol	5 846	36,52 km²	radomszczański	śląskie
6.	Bełchatów	56 419	34,64 km²	piotrkowski	łódzkie
7.	Pabianice	63 945	32,99 km²	szadkowski	łódzkie
8.	Sulejów	6 130	26,26 km²	piotrkowski	łódzkie
9.	Zduńska Wola	41 288	24,58 km²	szadkowski	łódzkie
10.	Tuszyn	7 237	23,25 km²	piotrkowski	łódzkie
11.	Pajęczno	6 651	20,23 km²	radomszczański	łódzkie
12.	Szadek	1 898	17,93 km²	szadkowski	łódzkie
13.	Rzgów	3 382	16,80 km²	piotrkowski	łódzkie
14.	Turek	26 441	16,17 km²	sieradzki	wielkopolskie
15.	Łask	16 925	15,33 km²	szadkowski	łódzkie
16.	Wolbórz	2 301	15,18 km²	piotrkowski	łódzkie
17.	Złoczew	3 340	13,79 km²	sieradzki	łódzkie
18.	Uniejów	2 957	12,23 km²	szadkowski	łódzkie
19.	Kamieńsk	2 703	11,99 km²	radomszczański	łódzkie
20.	Warta	3 208	10,85 km²	sieradzki	łódzkie
21.	Zelów	7 459	10,75 km²	szadkowski	łódzkie
22.	Przedbórz^[b]	3 458	6,13 km²	radomszczański	łódzkie
23.	Lutomiersk	1 578	5,20 km²	szadkowski	łódzkie
24.	Dobra	1 352	1,84 km²	sieradzki	wielkopolskie
25.	Błaszki	2 047	1,62 km²	sieradzki	łódzkie

Galeria

Fara w Sieradzu
Klasztor w Sieradzu
Rynek w Sieradzu
Klasztor bernardynów w Warcie
Rynek w Warcie
Zamek Królewski w Piotrkowie Trybunalskim
Fara w Piotrkowie Trybunalskim
Rynek w Piotrkowie Trybunalskim
Wielka Synagoga w Piotrkowie Trybunalskim
Opactwo cystersów w Sulejowie
Romańska fasada w opactwie
Opactwo cystersów w Sulejowie
Zamek w Uniejowie
Kościół gotycki w Szadku

Zobacz też

Uwagi

↑ Do ziemi sieradzkiej należy część Tomaszowa Mazowieckiego położona na zachód od Pilicy i na południe od Wolbórki, zawierająca centrum miasta oraz dzielnicę Nagórzyce z przyległymi osiedlami^[2].
↑ Do ziemi sieradzkiej należy część Przedborza położona na zachód od Pilicy^[3].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Ziemia sieradzka – Wikipodróże, wolny przewodnik turystyczny, pl.wikivoyage.org [dostęp 2022-03-30] (pol.).
↑ ^a ^b Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku. Henryk Rutkowski (red.). T. 5: Województwo sieradzkie i województwo łęczyckie w drugiej połowie XVI wieku. Cz. 2: Komentarz, indeksy. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Historii PAN, 1998. ISBN 83-86301-75-9. [dostęp 2022-01-19]. (pol.).
↑ Paweł Grabalski: Zamek królewski w Przedborzu. przedborz.com.pl, 2011-08-30. [dostęp 2021-08-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-11)]. (pol.).

[3] Do ziemi sieradzkiej należy część Tomaszowa Mazowieckiego położona na zachód od Pilicy i na południe od Wolbórki, zawierająca centrum miasta oraz dzielnicę Nagórzyce z przyległymi osiedlami^[2].

[5] Do ziemi sieradzkiej należy część Przedborza położona na zachód od Pilicy^[3].

[:0-1] Ziemia sieradzka – Wikipodróże, wolny przewodnik turystyczny, pl.wikivoyage.org [dostęp 2022-03-30] (pol.).

[r1-2] Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku. Henryk Rutkowski (red.). T. 5: Województwo sieradzkie i województwo łęczyckie w drugiej połowie XVI wieku. Cz. 2: Komentarz, indeksy. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Historii PAN, 1998. ISBN 83-86301-75-9. [dostęp 2022-01-19]. (pol.).

[4] Paweł Grabalski: Zamek królewski w Przedborzu. przedborz.com.pl, 2011-08-30. [dostęp 2021-08-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-11)]. (pol.).

[1]

[2]

[a]

[b]

[3]

Północne	Kujawy ziemia dobrzyńska
Południowe	ziemia wieluńska ziemia sieradzka ziemia łęczycka

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne