Ziemskie gałęzie
 | |||||||||
| Nazwa chińska | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
Ziemskie gałęzie – chiński system używany do pomiaru czasu. Powstał w oparciu o astronomiczne obserwacje ruchu Jowisza. Ponieważ cykl obiegu tej planety wokół Słońca wynosi w przybliżeniu 12 lat (dokładnie 11,86 roku), Chińczycy podzielili ekliptykę na 12 odcinków, a samego Jowisza nazywali Suìxīng (歳星) czyli Gwiazdą Roczną. Każdemu z 12 lat cyklu odpowiadał jeden symbol w systemie Ziemskich Gałęzi.
W podobny sposób dzielono rok – na 12 miesięcy. Wyróżniano również 12 kierunków oraz 12 godzin, odpowiadających dwu godzinom w systemie zachodnim. Dla ułatwienia zapamiętywania 12 Ziemskim Gałęziom przypisano 12 zwierząt chińskiego zodiaku. W przypadku godzin, każdy z symboli miał dwa znaczenia, np. 午 (Koń) może oznaczać cały okres od godz. 11 rano do 13, lub środek tego okresu, a więc samo południe.
Ziemskie Gałęzie są używane obecnie z systemem Niebiańskich Pni. Razem z nim składają się na tradycyjny kalendarz chiński oraz tzw. cykl sześćdziesięcioletni.
| Ziemska Gałąź | Chińska nazwa | Japońska nazwa (On i Kun) | Koreańska nazwa | Wietnamska nazwa | Chiński zodiak | Kierunek | Pora roku | Miesiąc księżycowy | Dwugodzina | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 子 | zǐ | shi ne | 자 (ja) | tý (Tí) | Szczur | 0° (północ) | zima | 11. miesiąc (Przesilenie zimowe) | 23 -1 (północ) |
| 2 | 丑 | chǒu | chū ushi | 축 (chuk) | sửu | Wół | 30° | 12. miesiąc | 1 -3 | |
| 3 | 寅 | yín | in tora | 인 (in) | dần | Tygrys | 60° | wiosna | 1. miesiąc | 3 – 5 |
| 4 | 卯 | mǎo | bō u | 묘 (myo) | mão (mẹo) | Królik | 90° (wschód) | 2. miesiąc (równonoc wiosenna) | 5 – 7 | |
| 5 | 辰 | chén | shin tatsu | 진 (jin) | thìn | Smok | 120° | 3. miesiąc | 7 – 9 | |
| 6 | 巳 | sì | shi mi | 사 (sa) | tỵ | Wąż | 150° | lato | 4. miesiąc | 9 – 11 |
| 7 | 午 | wǔ | go uma | 오 (o) | ngọ | Koń | 180° (południe) | 5. miesiąc (Przesilenie letnie) | 11 – 13 (południe) | |
| 8 | 未 | wèi | bi hitsuji | 미 (mi) | mùi | Owca | 210° | 6. miesiąc | 13 – 15 | |
| 9 | 申 | shēn | shin saru | 신 (shin) | thân | Małpa | 240° | jesień | 7. miesiąc | 15 – 17 |
| 10 | 酉 | yǒu | yū tori | 유 (yu) | dậu | Kogut | 270° (zachód) | 8. miesiąc (Równonoc jesienna) | 17 – 19 | |
| 11 | 戌 | xū | jutsu inu | 술 (sul) | tuất | Pies | 300° | 9. miesiąc | 19 – 21 | |
| 12 | 亥 | hài | gai i | 해 (hae) | hợi | Świnia | 330° | zima | 10. miesiąc | 21 -23 |
W niektórych kulturach przyjęto inne zwierzęta. W Wietnamie drugie zwierzę to bawół wodny, czwarte – kot (podobnie w Tajlandii), a ósme to koza. W Japonii 12. zwierzę to dzik.
Media użyte na tej stronie
Autor: Jakub Hałun, Licencja: CC BY-SA 4.0
Rzeźby z chińskim zodiakiem na sklepieniu bramy do świątyni Kushida w Fukuoce (odbicie lustrzane)