Zjednoczenie Lewicy Chłopskiej „Samopomoc”

Zjednoczenie Lewicy Chłopskiej „Samopomoc”
Państwo Polska
LiderFerdynand Tkaczow, Stanisław Wójtowicz, Aleksander Szymański
Data założeniastyczeń 1928
Ideologia politycznasocjalizm agrarny

Zjednoczenie Lewicy Chłopskiej „Samopomoc” − chłopska partia lewicowa z okresu międzywojennego.

Pierwotnie, dziewięć miesięcy po zdelegalizowaniu Niezależnej Partii Chłopskiej, w listopadzie 1927 powstało ugrupowanie pod nazwą „Lewica Chłopska”[1], z której w styczniu 1928 podczas konferencji przedstawicieli stronnictw bloku antyfaszystowskiego w Gdańsku powstało Zjednoczenie Lewicy Chłopskiej „Samopomoc”[2]. W lipcu odbył się pierwszy zjazd partii, na którym uchwalono statut i program oraz wybrano jej zarząd główny, w którym znaleźli się: Stanisław Wójtowicz- prezes, Antoni Bomba, Zygmunt Szymański, Wincenty Jamróz[3], i Stanisław Ziaja[4]. Pod koniec 1928 r. partia posiadała ponad 300 kół w terenie w których działało ponad 6 tysięcy członków[5]. Jako następczyni Niezależnej Partii Chłopskiej miała program zbliżony do poprzedniczki i do Komunistycznej Partii Polski, z którą współpracowała.

Głosiła hasła:

  • wywłaszczenia obszarników bez odszkodowania i nadania ziemi chłopom bezrolnym, małorolnym i średniorolnym.
  • przerzucenia ciężarów podatkowych i świadczeń w postaci podwód i szarwarków na obszarników i bogaczy
  • zniesienia podatków pośrednich[6].

Zapowiadała walkę:

Czołowymi działaczami partii byli: Aleksander Szymański[8], Ferdynand Tkaczow, Stanisław Wójtowicz, Jan Andrysiak[9], Stanisław Cias, Paweł Drążkiewicz, Michał Grzywacz[10], Józef Jamróz, Wincenty Jamróz, Władysław Kędys, Feliks Lubieniecki[11], Szczepan Majewski, Józef Mital Stanisław Podraza[12], Jan Sochaj, Jan Stępień, Stanisław Świątek[13], Antoni Walerczak, Stanisław Więcek, Wincenty Więcek[14] i Stanisław Żylski[15].

W 1929 roku partia miała około 10 tys. członków, skupionych w blisko 500 kołach. Działała głównie w Lubelskim, Kieleckim, Rzeszowskim, na Kurpiach i Podlasiu.

Startując pierwszy raz w wyborach do Sejmu w 1928 r. partia uzyskała jeden mandat. Posłem został wybrany Stanisław Wójtowicz[3]. W 1930 r. w kolejnych wyborach parlamentarnych wprowadziła do Sejmu także jednego posła, którym został Ferdynand Tkaczow. Po zgłoszeniu wniosku o pozbawienie go nietykalności poselskiej poseł w styczniu 1931 r. zrzekł się mandatu i nielegalnie opuścił Polskę[16][17]. W dniu 27 maja 1931 roku rozporządzeniem minister spraw wewnętrznych Felicjana Sławoja Składkowskiego partia została zdelegalizowana[18].

Organy prasowe: Samopomoc Chłopska i Życie Młodzieży jako dodatek do Samopomocy Chłopskiej ukazujący się co dwa tygodnie[19].

Czołowi działacze

Paweł Drążkiewicz ur. 1912. Działalność polityczną rozpoczął od wstąpienia do KZMP, następnie działał w KPP i w Niezależnej Partii Chłopskiej. W ZSCh Samopomoc pełnił funkcję skarbnika Zarządu Powiatowego w Kozienicach. W okresie okupacji prowadził działalność z ramienia Polskiej Partii Robotniczej. Po aresztowaniu przez Niemców został zamordowany, prawdopodobnie w 1943 r. [10].

Józef Jamróz urodził się w 1914 r. w Kielcach, ojcem jego był działacz ruchu ludowego Wincenty Jamróz. Działalność polityczną rozpoczął w okresie studiów na Uniwersytecie Warszawskim od wstąpienia do Stowarzyszenia Akademickiej Niezależnej Młodzieży Ludowej „Orka”. Następnie działał w Zjednoczeniu Lewicy Chłopskiej „Samopomoc”, zostając członkiem zarządu głównego. Pełnił funkcje skarbnika krajowego i kierownika wydziału młodzieżowego[20]. Założył wiele kół młodzieżowych i starszych na terenie Kielecczyzny. Był też mężem zaufania w czasie dodatkowych wyborów sejmowych[11].

Władysław Kędys ur. 1895 we wsi Łopaty w powiecie pińczowskim. Działalność polityczną rozpoczął od wstąpienia do PSL Wyzwolenie, następnie działał w Stronnictwie Chłopskim i w Niezależnej Partii Chłopskiej a od 1928 r. w ZSCh Samopomoc. W 1930 r. został zatrzymany za prowadzoną działalność polityczna i skazany na 3 miesiące aresztu. W czasie delegalizacji ZLCh Samopomoc został ponownie aresztowany i osadzony w więzieniu[11].

Feliks Lubieniecki rodził się 13 maja 1889 r. w Maleńcu. Pracę zawodową rozpoczął jako instruktor rolny w Rudzie Malenieckiej a działalność polityczną od wstąpienia do PSL Wyzwolenie. Następnie działał w Niezależnej Partii Chłopskiej w której został członkiem KC. W 1927 r. za prowadzoną działalność został osadzony w więzieniu w Radomiu. Po wyjściu z więzienia wstąpił do Zjednoczenia Lewicy Chłopskiej Samopomoc, tworząc wiele kół „Samopomocy” w terenie. Organizował także wiece przedwyborcze do sejmu i senatu RP. Zginął w 1943 r. w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu[21].

Przypisy

  1. Tomasz Wiśniewski: Z działalności rewolucyjnej Partii Chłopskiej na Rzeszowszczyźnie (lata 1924-1931). Rzeszów: Wydawnictwo Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Rzeszowie, 1963, s. 15.
  2. Stanisław Giza. Kalendarz wydarzeń historii ruchu ludowego 1895-1965. Warszawa 1967, s. 95.
  3. a b Fajkowski 1971 ↓, s. 127.
  4. a b Zieliński 1985 ↓, s. 219.
  5. Fajkowski 1971 ↓, s. 126.
  6. Grzywna 1984 ↓, s. 54-57.
  7. Grzywna 1984 ↓, s. 32.
  8. Praca zbiorowa 1989 ↓, s. 395.
  9. Grzywna 1984 ↓, s. 74.
  10. a b Grzywna 1984 ↓, s. 150.
  11. a b c Grzywna 1984 ↓, s. 151.
  12. Grzywna 1984 ↓, s. 152.
  13. Grzywna 1984 ↓, s. 153.
  14. Grzywna 1984 ↓, s. 154.
  15. Grzywna 1984 ↓, s. 155.
  16. Praca zbiorowa 1989 ↓, s. 407.
  17. Antoni Czubiński: Najnowsze dzieje Polski 1914-1983. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 214. ISBN 83-01-06137-5.
  18. Stanisław Giza. Kalendarz wydarzeń historii ruchu ludowego 1895-1965. Warszawa 1967, s. 113.
  19. Grzywna 1984 ↓, s. 56-57.
  20. Praca zbiorowa 1970 ↓, s. 73.
  21. Grzywna 1984 ↓, s. 153, 154.

Bibliografia

  • Aleksander Kochański, Tadeusz Rawski, Zbigniew Szczygielski: 100 lat polskiego ruchu robotniczego kronika wydarzeń. Warszawa: Książka i Wiedza, 1978.
  • Józef Grzywna: Zjednoczenie Lewicy Chłopskiej Samopomoc w woj. kieleckim w latach 1928-1931. Warszawa - Kraków: 1984.
  • Henryk Zieliński: Historia Polski 1914-1939. Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, 1985.
  • Praca zbiorowa: Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1989.
  • Józef Fajkowski: Krótki zarys historii ruchu ludowego. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1971.
  • Praca zbiorowa: Z dziejów ziemi kieleckiej 1918-1944. Warszawa: Książka i Wiedza, 1970.

Media użyte na tej stronie