Zjednoczenie Ludowe

Zjednoczenie Ludowe
Lider

Wacław Bliziński, Jan Dąbski, Jan Sadlak Aleksander Zawadzki

Data założenia

1917

Data rozwiązania

1918

Ideologia polityczna

solidaryzm społeczny, agraryzm

Zjednoczenie Ludowe – polskie stronnictwo ludowe działające wśród chłopów Królestwa Polskiego w latach 1917-1918

Działalność

Powstało 19 lutego 1917 roku w wyniku zjednoczenia wcześniej istniejących drobnych grup politycznych działających na wsi Kongresówki, które połączyła niechęć do Polskiego Stronnictwa Ludowego – "Wyzwolenie". Uzyskali oni poparcie duchowieństwa katolickiego i Ligi Państwowości Polskiej[1] a także funkcjonariuszy Departamentu Wojskowego NKN skupionych wokół działacza PSL – "Piast" z Galicji – Jana Dąbskiego. Deklarację zjednoczeniową podpisali: w imieniu Narodowego Związku Chłopskiego – Bronisław Jakubowski, Jan Mazur, Aleksander Olkiewicz, Józef Piasecki, Antoni Piątkowski, Polskiego Związku Ludowego – ks. Wacław Bliziński, Adam Cieśla, ks. Stanisław Dziennicki, Adam Lewicki, Mikołaj Łazęcki, Leon Siemieński, Wacław Wojtulanis oraz w imieniu Partii Ludowej – Zygmunt Chmielewski, Jan Sadlak, Paweł Czuba, Jan Czuba, Piotr Danysz[2]. Na czele Zjednoczenia Ludowego stała 15-osobowa Rada Naczelna z ks.Wacławem Blizińskim na czele[3] oraz Zarząd Główny w składzie: prezes – Jan Sadlak, wiceprezesi – ks. Stanisław Dziennicki (od grudnia 1917 Franciszek Starzyński i Leon Siemieński, sekretarze – Jan Mazur (od grudnia 1917 Henryk Wyrzykowski) i Antoni Piątkowski (od grudnia 1917 był skarbnikiem) oraz członkowie Józef Piasecki i Mikołaj Łazęcki – od grudnia 1917 zastąpili ich: Franciszek Wojda, Karol Miszewski, Aleksander Olkiewicz, Kazimierz Stawecki, Piotr Biernacki, Franciszek Kamiński. Istotną rolę w stronnictwie odgrywali, mimo że nie weszli do jego władz Aleksander Zawadzki i Jan Dąbski. Powstałe ugrupowanie 21 lutego uzyskało pasterskie błogosławieństwo ze strony arcybiskupa Aleksandra Kakowskiego[4]. Jego organami prasowymi były czasopisma "Gazeta Ludowa" i "Zorza".

Przyjęty na zjeździe w Warszawie 14 i 15 grudnia program stronnictwa[5] podkreślał jego związki z kościołem stwierdzając, że Kościół Rzymsko-katolicki jako religia panująca, winien być otoczony szczególniejszą opieką rządu i społeczeństwa oraz że należy wprowadzić powszechne, przymusowe i bezpłatne nauczanie w szkołach ludowych w duchu katolickim i narodowym. Domagając się utworzenia silnego Niepodległego Państwa Polskiego, uważano się pod względem ustrojowym powinna to być monarchia konstytucyjna z dziedziczną dynastią królewska a podstawę tego państwa powinien stanowić sejm wybrany na zasadach demokratycznych oraz silny rząd mianowany przez Króla w porozumieniu z przedstawicielstwem sejmowym a także silna armia, zorganizowana na podstawie powszechnej służby wojskowej[6]. Zgodnie z nim popierała Radę Regencyjną i Radę Stanu. Budziło to niezadowolenie bardziej postępowych jej członków, w rezultacie ze Zjednoczenia Ludowego w dniach 17-19 października grupa działaczy skupionych wokół Jana Dąbskiego, Jana Sadlaka i Henryka Wyrzykowskiego przeszła do Polskiego Stronnictwa Ludowego – "Piast" które w tym czasie zaczęło rozszerzać swoje wpływy na były zabór rosyjski[7]. Pozostali działacze, pod przywództwem ks. Wacława Blizińskiego przekształcili partię w jeszcze bardziej zachowawcze i klerykalne Polskie Zjednoczenie Ludowe[8].

Przypisy

  1. ↑ Istotną rolę w organizowaniu ZL odegrał działacz LPP a zarazem jeden z kierowników Wydziału Kółek Rolniczych przy Centralnym Towarzystwie Rolniczym Zygmunt Chmielewskim.
  2. ↑ Jan Molenda, Polskie Stronnictwo Ludowe w Królestwie Polskim 1915-1918, Warszawa 1965, s. 249
  3. ↑ Weszli do niej poza prezesem: Wacław Wojtulanis (Płock), Piotr Danysz, Adam Cieśla (Radomskie), Józefat Błyskosz (Podlasie), Józef Stelmasiak, Andrzej Wójcik, Paweł Czuba, Stanisław Suprym (Lubelskie), Adam Lewicki (Łukowskie), Romuald Wasilewski (Dobrzyńskie), Stanisław Czekanowski (Grójeckie), Stanisław Wojciechowski i Kazimierz Szczęsnowicz (Augustowskie), Wawrzyniec Sikora (Częstochowskie)
  4. ↑ Zjednoczenie Ludowe – Błogosławieństwo Arcypasterskie Biblioteka Polona – wersja elektroniczna
  5. ↑ Zjednoczenie Ludowe (druk) – Zgromadzenie Rady Naczelnej Zjednoczenia Ludowego w Warszawie dn. 14 i 15 grudnia 1915 – Biblioteka Polona – wersja elektroniczna
  6. ↑ Program Zjednoczenia Ludowego, Warszawa 1917 Biblioteka Polona – wersja elektroniczna zob. też jego popularne omówienie autorstwa Antoniego Piątkowskiego, Zjednoczenie Ludowe, Warszawa 1917 Biblioteka Polona – wersja elektroniczna
  7. ↑ Jerzy Holzer, Jan Molenda, Polska w pierwszej wojnie światowej, Warszawa 1967, s. 394
  8. ↑ Witold Stankiewicz, Dążenia zjednoczeniowe w ruchu ludowym (1918-1919), "Najnowsze Dzieje Polski 1914-1939", t. 5, 1962, s. 135

Bibliografia

  • Jan Molenda, Polskie Stronnictwo Ludowe w Królestwie Polskim 1915-1918, Warszawa 1965, s. 246-250

Źródła do historii ZL

Linki zewnętrzne