Zjednoczone Stronnictwo Ludowe
 | |
| Państwo |  PRL |
|---|---|
| Skrót | ZSL |
| Prezes | Władysław Kowalski (pierwszy) Dominik Ludwiczak (ostatni) |
| Data założenia | 27 listopada 1949 |
| Data rozwiązania | 26–27 listopada 1989 |
| Adres siedziby | ul. Grzybowska 4, 00–131 Warszawa |
| Ideologia polityczna | agraryzm |
| Liczba członków | ok. 300 tys. (1989) |
| Barwy | zieleń |
Zjednoczone Stronnictwo Ludowe (ZSL) – partia polityczna w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, powstała 27 listopada 1949 z przymusowego połączenia prokomunistycznego „lubelskiego” Stronnictwa Ludowego[1][2] z resztkami rozbitego przez Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego (podporządkowanego Polskiej Partii Robotniczej) „mikołajczykowskiego” Polskiego Stronnictwa Ludowego. Partia satelicka wobec Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w formule „transmisji partii do mas”. Po 40 latach działalności przekształcona decyzją swych władz w Polskie Stronnictwo Ludowe „Odrodzenie”.
Działalność
Zjednoczone Stronnictwo Ludowe jako partia satelicka Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej realizowała jej politykę wobec wsi i akceptowała dominację polityczną PZPR – kolektywizację wsi, jak również sojusz ze ZSRR. Rola ZSL częściowo zmieniła się po wydarzeniach w październiku 1956. Na fali tych wydarzeń do partii powróciło ok. 100 tys. dawnych działaczy ludowych, utworzono także Związek Młodzieży Wiejskiej[3]. Mimo przyjęcia deklaracji regulującej zasady współpracy Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego w styczniu 1957, główne decyzje dotyczące polityki rolnej kraju podejmowały władze PZPR. Partia w konsekwencji podporządkowania PZPR otrzymywała określoną liczbę miejsc w Sejmie oraz stanowisk w Radzie Państwa, rządzie PRL, jak również administracji terenowej. Na tej zasadzie uczestniczyła w fasadowych organizacjach podporządkowanych PZPR jak Front Jedności Narodu czy Patriotyczny Ruch Odrodzenia Narodowego. Zjednoczonemu Stronnictwu Ludowemu przypadało (poza II kadencją, w latach 1952–1957, kiedy posłowie nie byli zrzeszeni w klubach) stanowisko marszałka Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Przesilenia we władzach PZPR, wykorzystywano do stopniowego wybijania się na niezależność. W latach 70. z inicjatywy ludowców ze Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego zniesiono obowiązkowe dostawy żywności i wprowadzono powszechne ubezpieczenie zdrowotne, emerytalne i rentowe rolników[3].
Po wydarzeniach z 1980 i powstaniu Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” polityka prowadzona przez partię uległa częściowej zmianie. Kierownictwo zaczęło upominać się o prawa ekonomiczne i socjalne mieszkańców wsi. Podczas VIII Kongresu przedstawiono stanowisko Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego w sprawie koniecznych przemian politycznych i społecznych. Delegaci domagali się rehabilitacji Stanisława Mikołajczyka oraz powrotu do koncepcji mikołajczykowskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego i zagwarantowania trwałości gospodarstw.
W 1983 zagwarantowano konstytucyjnie prawo do nienaruszalności indywidualnych gospodarstw rolnych. Oznaczało to podważenie fundamentów doktryny marksistowskiej o wyższości gospodarki uspołecznionej nad indywidualną i ostateczne odejście od idei kolektywizacji[3]. W 1988 w opozycji do Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego powstał Ogólnopolski Społeczny Komitet Odrodzenia Ruchu Ludowego, a w sierpniu 1989 powołano Polskie Stronnictwo Ludowe (wilanowskie), nawiązujące do tradycji chłopskiej partii założonej przez Stanisława Mikołajczyka.
Zjednoczone Stronnictwo Ludowe brało udział w obradach Okrągłego Stołu. Po decyzji politycznej Romana Malinowskiego w sierpniu 1989 ZSL weszło w koalicję parlamentarną z Obywatelskim Klubem Parlamentarnym, w konsekwencji czego przedstawiciele stronnictwa weszli w skład rządu Tadeusza Mazowieckiego, powołanego przez Sejm 12 września 1989.
W dniach 26–27 listopada 1989 ogłoszono rozwiązanie Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i powołanie Polskiego Stronnictwa Ludowego „Odrodzenie”. Po połączeniu w maju 1990 PSL „Odrodzenie” z PSL wilanowskim powstało jednolite Polskie Stronnictwo Ludowe.
Działacze
Prezesi Naczelnego Komitetu ZSL
- od 30 listopada 1949 do 20 października 1956: Władysław Kowalski
- od 20 października 1956 do 28 maja 1962: Stefan Ignar
- od 28 maja 1962 do 10 lutego 1971: Czesław Wycech
- od 10 lutego 1971 do 7 maja 1981: Stanisław Gucwa
- od 7 maja do 6 listopada 1981: Stefan Ignar
- od 6 listopada 1981 do 11 września 1989: Roman Malinowski
- od 11 września do 26 listopada 1989: Dominik Ludwiczak
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Józef Szaflik: Dzieje partii i stronnictw chłopskich w Europie: W podzielonej Europie, Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, 2007, s. 272.
- ↑ Janusz Zemke: ZSL w systemie politycznym Polski Ludowej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 32.
- ↑ a b c Historia Polskiego Stronnictwa Ludowego. Strona Polskiego Stronnictwa Ludowego. [dostęp 2019-10-21].
Media użyte na tej stronie
.svg)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Autor: Dahn, Licencja: CC BY-SA 4.0
Clover logo of the United People's Party (ZSL) in 1970s Communist Poland. From 1970 party brochure at Podkarpacka Digital Library.
Autor: Dahn, Licencja: CC BY-SA 4.0
Flag of the United People's Party (ZSL) section in Zębowice, Opole Voivodeship in 1951. From original at ZSL's Opole site.