Zmarzła Przełęcz
| ||
 Zmarzła Przełęcz i Zamarła Turnia od południowej strony | ||
| Państwo |  Polska | |
| Wysokość | 2123 m n.p.m. | |
| Pasmo | Tatry | |
| Sąsiednie szczyty | Zmarzłe Czuby, Zamarła Turnia | |
Położenie na mapie Tatr  | ||
 49°13′10,7″N 20°01′23,1″E/49,219639 20,023083 | ||
Zmarzła Przełęcz (niem. Zmarzla Scharte, słow. Zmrzlé sedlo, węg. Fagyott-tavi-csorba)[1] – położona na wysokości 2123 m[2] (według wcześniejszych pomiarów 2126 m) przełęcz w długiej wschodniej grani Świnicy, w polskich Tatrach Wysokich. Oddziela Zmarzłe Czuby w masywie Małego Koziego Wierchu od Zamarłej Turni (2179 m). Jest to szeroka przełęcz o dwóch siodłach. We wschodnim znajduje się charakterystyczna skała w kształcie maczugi o wysokości 3 m, nazywana popularnie przez turystów i taterników „chłopkiem” i systematycznie podpierana przez nich zapałkami i patykami[3]. Chłopkami w gwarze podhalańskiej nazywa się turniczki z oddali przypominające postać ludzką[4].
Południowe stoki spod przełęczy opadają do Dolinki Pustej, północne do Dolinki Koziej. Przełęcz ta jest najgłębsza w całym grzbiecie oddzielającym Dolinę Gąsienicową od Doliny Pięciu Stawów Polskich, jednak nie jest wykorzystywana jako przejście między tymi dolinami, gdyż do Pustej Dolinki opada stromym urwiskiem[4].
Nazwa przełęczy pochodzi od znajdującego się pod nią Zmarzłego Stawu Gąsienicowego[4]. Z rzadkich roślin w rejonie przełęczy występuje ukwap karpacki – gatunek w Polsce występujący tylko w Tatrach i to na nielicznych stanowiskach[5].
Przez Zmarzłą Przełęcz prowadzi szlak turystyczny Orla Perć. Przejście pomiędzy obydwoma siodłami przełęczy oraz wejście z przełęczy na Zmarzłe Czuby ubezpieczone jest łańcuchami. Do 2012 r. miały tutaj miejsce 3 wypadki śmiertelne[6].
Pierwsze odnotowane wejścia:
- latem – Jakub Krotowski-Krauthofer z góralem Janem Parą na początku sierpnia 1842 r. – omyłkowo, droga miała bowiem prowadzić na Zawrat[3].
- zimą – Józef Lesiecki, Leon Loria, Mariusz Zaruski, Stanisław Zdyb (podczas przejścia Orlej Perci) 1 kwietnia 1911 r.[7]
Panorama ze Zmarzłej Przełęczy nie jest zbyt szeroka, ale oryginalna. Szczególnie ciekawie wyglądają stąd południowe stoki Zamarłej Turni[7].
Szlaki turystyczne
– przez przełęcz przebiega znakowana czerwono Orla Perć z przełęczy Zawrat na Krzyżne (na odcinku Zawrat – Kozi Wierch od lipca 2007 r. ruch odbywa się wyłącznie w kierunku wschodnim z Zawratu w kierunku Koziego Wierchu). Czas przejścia z Zawratu na Kozi Wierch: 2:50 h[8]
 Widok z Orlej Perci |  |  „Chłopek” we wschodnim siodle Zmarzłej Przełęczy |  Zmarzła Przełęcz zimą |
Przypisy
- ↑ Tatry Wysokie. Czterojęzyczny słownik nazw geograficznych – Swinica k. szárnyvonulata Zerge-hegyig. [dostęp 2017-11-20].
- ↑ Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Dane pomiarowe z lotniczego skaningu laserowego.
- ↑ a b Grzegorz Barczyk, Ryszard Jakubowski (red.), Adam Piechowski, Grażyna Żurawska: Bedeker tatrzański. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000. ISBN 83-01-13184-5.
- ↑ a b c Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
- ↑ Dariusz Dyląg: Orla Perć. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Rewasz, 2012. ISBN 978-83-62460-23-6.
- ↑ a b Witold Henryk Paryski: Tatry Wysokie. Przewodnik taternicki. Część II. Zawrat – Żółta Turnia. Warszawa: Sport i Turystyka, 1951, s. 21.
- ↑ Tatry. Zakopane i okolice. Mapa w skali 1:27 000. Warszawa: ExpressMap Polska, 2005. ISBN 83-88112-35-X.
Media użyte na tej stronie
Autor:
- Tatry mapa 2.png: ToSter 2 września 2008
- Poland location map white.svg,
- Poland location map.svg: NordNordWest
- derivative work: Mareklug Mareklug
Mapa Tatr
oriented mountain pass symbol : n ne e se
Czerwony szlak turystyczny.
Autor: Krzysztof Dudzik (User:ToSter), Licencja: CC BY-SA 4.0
Zmarzła Przełęcz, Zamarła Turnia, Kozie Czuby i Kozi Wierch z Doliny Pięciu Stawów Polskich
Opancerzona płytami południowa ściana Zamarłej Turni widziana z dolinki Pustej. Po lewej pl:Zmarzła Przełęcz z charakterystycznym głazem - chłopkiem. Po prawej, nieco zasłonięta skalnym żebrem spadającym z Kozich Czub znajduje się pl:Kozia Przełęcz.
W ścianie można wypatrzeć cztery zespoły wspinaczkowe.
Jestem autorem zdjęcia i udostępniam je na licencji: PD. Andrzej MakarczukAutor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Skalna maczuga ("chłopek") w wschodnim siodle grani Zmarzłej Przełęczy