Zmiana na tronie cesarskim Japonii (2019)

Cesarska Chryzantema

Takamikura, Tron Cesarski^[1]

Zrekonstruowany tron (takamikura) z VIII w. ustawiony w odbudowanym pawilonie Daigoku-den należącym do kompleksu dawnego pałacu Heijō^[2] w Nara (ze względu na brak zapisów z okresu Nara, model tronu powstał w oparciu o inne materiały historyczne oraz konstrukcję tronu w Pałacu Cesarskim w Kioto, który pochodzi z ery Taishō)

Tron w pawilonie Shishin-den Pałacu Cesarskiego w Kioto

(c) Website of the Ministry of Foreign Affairs of Japan, CC BY 4.0

Daijōsai, cesarz Akihito w stroju do ceremonii ofiarowania ryżu (1990)

Cesarz Meiji udaje się do chramu Ise

Intronizacja cesarza Taishō, Pałac Cesarski w Kioto (1915)

Makieta, plan rozmieszczenia pawilonów w do ceremonii Daijōsai w listopadzie 2019 r.

Daijōkyū do Ceremonii Dziękczynienia Daijōsai, 2019

Intronizacja cesarza Japonii (jap. 即位の礼 Sokui-no-rei, lub 即位礼 Sokuirei^[1][3]) – intronizacja cesarza Japonii.

Decyzja cesarza Akihito o abdykacji

8 sierpnia 2016 roku cesarz Japonii wygłosił telewizyjne przemówienie, w którym podkreślił swój zaawansowany wiek i problemy ze zdrowiem^[a][4]. Oświadczenie zostało odebrane jako wyrażenie zamiaru abdykacji^[5].

Po 16 miesiącach negocjacji Dworu Cesarskiego, Agencji Dworu Cesarskiego (宮内庁 Kunai-chō)^[b] i Urzędu Premiera (総理府 Sōri-fu) parlament Japonii w czerwcu 2017 roku przyjął specjalną ustawę umożliwiającą abdykację, a w dniu 1 grudnia 2017 roku Rada Dworu Cesarskiego (皇室会議 Kōshitsu-kaigi)^[c] uzgodniła datę abdykacji na 30 kwietnia 2019 roku oraz datę przekazania regaliów cesarskich księciu Naruhito na 1 maja 2019 roku^[6][7].

Wstęp

Procedura intronizacji cesarza Japonii składa się z bardzo wielu ceremonii, rytuałów i wydarzeń towarzyszących o różnorodnym charakterze i jest głęboko osadzona w pradawnej tradycji wywodzącej się z mitologii. Cesarze Japonii są bowiem potomkami bogini słońca Amaterasu (także zapis: Ama-terasu-ō-mikami)^[8].

W przypadku cesarza Akihito odbyło się 29 ceremonii intronizacyjnych, rozłożonych w czasie od 7 stycznia 1989 do 6 grudnia 1990 roku^[9]. Część rytuałów jest niedostępna dla publiczności, a i tak większość Japończyków ma trudności ze zrozumieniem ich znaczenia. Ponadto istnieją także spory dotyczące rozdziału ról państwa i rodziny cesarskiej, w tym podziału kosztów^[10].

Z powyższych powodów dla uproszczenia formułuje się dla wiadomości ogólnej znaczne skróty bogatego programu licznych ceremonii, wyróżniając jedynie trzy główne rytuały procedury intronizacyjnej:

• przekazanie regaliów cesarskich i pieczęci państwowych (ceremonia Kenji-to-Shokei-no-Gi, maj)^[11][1];
• intronizację właściwą (Sokui-no-rei), w tym ceremonię proklamacji wstąpienia na tron (ceremonia Sokuirei-Seiden-no-Gi, październik)^[9][1];
• ofiarowanie nowego ryżu cesarskim przodkom oraz bogom nieba i ziemi (obrzędy Daijōsai, listopad)^[9][1].

Abdykacja cesarza Akihito

Ceremonię intronizacji nowego cesarza (dotychczasowego następcy tronu księcia Naruhito) w 2019 roku poprzedziły rytuały związane z abdykacją jego ojca, cesarza Akihito.

Program procedury abdykacyjnej obejmował 10 ceremonii organizowanych w okresie od 12 marca do 30 kwietnia 2019 roku. Przed właściwą abdykacją wysłannicy cesarza udali się do chramu shintō w Ise z misją przekazania informacji o abdykacji oraz złożenia ofiar w mauzoleach cesarza Jimmu (w Kashihara, w prefekturze Nara) i czterech ostatnich cesarzy. Wizytę tamże złożył następnie abdykujący cesarz Akihito.

Zasadnicza ceremonia abdykacji (Taiirei-Seiden-no-Gi)^[1], miała miejsce w dniu 30 kwietnia, w sali Matsu-no-Ma głównego budynku kompleksu pałacowego, po raz pierwszy w systemie państwa opartym na konstytucji^[12]. Poprzednia bowiem taka ceremonia miała miejsce 202 lata wcześniej, gdy w 1817 roku abdykował cesarz Kōkaku.

Po abdykacji cesarz Akihito posiada tytuł 上皇陛下 (Jōkō Heika), po angielsku „His Majesty the Emperor Emeritus”, a cesarzowa Michiko – 上皇后陛下 (Jōkōgō Heika) „Her Majesty the Empress Emerita”^[13].

Z momentem abdykacji cesarza Akihito, czyli z dniem 30 kwietnia 2019 roku, skończyła się era Heisei, która trwała 30 lat, od 8 stycznia 1989 roku. W dniu 1 maja 2019 roku rozpoczęła się nowa era o nazwie Reiwa. Jej nazwa została podana do publicznej wiadomości przez rząd Japonii w dniu 1 kwietnia 2019 roku^[14].

Intronizacja cesarza Naruhito

Długi proces intronizacyjny składa się z 32 ceremonii o różnym charakterze. Odbywają się one kolejno od 1 maja do połowy listopada 2019 roku^[15].

Przekazanie regaliów cesarskich

Starszy syn cesarza Akihito, Naruhito, został 126. cesarzem w dniu 1 maja 2019 roku (ceremonia przekazania regaliów: Kenji-to-Shokei-no-Gi)^[1]. Jest to część najprostsza procedury intronizacyjnej i ma miejsce natychmiast po śmierci lub abdykacji poprzedniego władcy.

Wstępującemu na tron przekazywane są cesarskie regalia, dwa z trzech świętych skarbów Japonii. Są to: replika miecza Kusanagi-no-tsurugi (oryginał jest rzekomo złożony i czczony w chramie Atsuta w Nagoi) oraz klejnot, naszyjnik z kamiennych korali, o nazwie Yasakani-no-magatama^[d]. Przekazuje się także dwie pieczęcie: cesarza i państwa.

Regalia cesarskie (Sanshu-no-jingi) są symbolami prawowitości władzy cesarza, trzema boskimi symbolami japońskiego tronu cesarskiego i najświętszymi obiektami shintō^[1]. Zwierciadło jest przechowywane w Naikū, Wewnętrznym Sanktuarium chramu Ise, miecz – w chramie Atsuta w Nagoi^[e], a klejnot – w Pałacu Cesarskim w Tokio^[16].

Te święte przedmioty pierwotnie przekazała bogini słońca, Amaterasu-ōmikami, swojemu wnukowi o imieniu Ninigi, kiedy po raz pierwszy zstąpił on na ziemię i stał się założycielem cesarskiej dynastii. On z kolei przekazał je swojemu wnukowi, pierwszemu cesarzowi Jimmu.

Najważniejszym z tych trzech skarbów jest zwierciadło Yata-no-kagami, które jest przechowywane w chramie Ise jako go-shintai, obiekt czci^[1] i ucieleśnienie samej bogini słońca. Jest na stałe umieszczone w chramie i nie jest prezentowane cesarzowi podczas ceremonii intronizacji. Cesarscy posłańcy i kapłani są wysyłani do tego chramu, a także do grobowców czterech cesarzy, których rządy poprzedzały intronizowanego cesarza, aby poinformować ich o intronizacji nowego cesarza.

Intronizacja właściwa

Ceremonia proklamowania intronizacji nowego cesarza Naruhito odbyła się 22 października 2019 w Pałacu Cesarskim w Tokio, w sali galowej, przeznaczonej do uroczystości dworskich, o nazwie Matsu-no-Ma, która znajduje się w głównym budynku o nazwie Seiden. Jest to uroczystość Sokuirei-Seiden-no-gi, część serii ceremonii akcesyjnych, zwanych razem Sokui-no-rei (ceremonie intronizacji).

Ta część ceremonialnych procedur jest traktowana jako właściwy rytuał intronizacji. Ostatni raz odbył się w tym samym miejscu w listopadzie 1990 roku dla obecnego suwerena, cesarza Akihito, i jego małżonki, cesarzowej Michiko (przebieg ceremonii pokazuje wideo podane poniżej w linkach zewnętrznych).

W środku sali Matsu-no-Ma ustawiana jest takamikura, niewielki ośmiokątny „pawilon” osłonięty kotarami i zwieńczony dużym, złotym feniksem oraz ośmioma mniejszymi na rogach baldachimu. W jego centralnej, podwyższonej części znajduje się tron cesarski. Obok jest ustawiona podobna, ale mniejsza konstrukcja o nazwie michōdai dla cesarzowej^[9]. Świadkami wydarzenia są członkowie rodziny cesarskiej, przedstawiciele władz japońskich z premierem, przedstawiciele monarchii światowych oraz zaproszeni przywódcy państw, z którymi Japonia utrzymuje stosunki dyplomatyczne.

Po rozsunięciu zasłon pawilonu cesarz wygłasza mowę, ogłaszając swoją akcesję do tronu i wzywając swoich poddanych, aby pomagali mu w osiągnięciu wszystkich jego aspiracji. Premier odpowiada przemówieniem obiecującym wierność i oddanie, a następnie wznosi trzykrotnie okrzyk banzai.

Obrzędy Dziękczynienia

Zgodnie z pradawną tradycją każdej jesieni odbywa się festiwal plonów Niinamesai^[3] (lub Shinjōsai), w czasie którego cesarz składa ofiarę z nowego ryżu cesarskim przodkom oraz bogom nieba i ziemi (tenjin-chigi)^[1]. Jest to ważny historycznie rytuał prowadzony przez kolejnych cesarzy, polegający m.in. na modlitwach o bogate zbiory ryżu oraz pokój, szczęście i dobrobyt w kraju. W roku, w którym nowy cesarz zostaje intronizowany, ceremonia ta zyskuje dodatkowe znaczenie i jest znana wówczas jako Daijōsai^[17].

Obrzędy te są zaplanowane na 14 i 15 listopada 2019 roku. Odbędą się one w specjalnie ustawionych na czas ceremonii pawilonach (łącznie ok. 30 struktur na terenie o powierzchni ok. 8 tys. m²) na terenie Ogrodu Wschodniego kompleksu pałacowego w Tokio^[18], w pradawnym stylu poprzedzającym chińskie wpływy kulturowe. Wszystkie sprzęty w ich wnętrzu są zachowane w czysto japońskiej formie^[19][20][21].

Cesarz ubrany w go-saifuku biały, jedwabny strój ceremonialny kapłana shintō, otoczony kapłanami wykonuje rytuał, składając bogini Amaterasu ofiarę z ryżu, sake, prosa, ryby i innych pokarmów pochodzących z lądu i morza. Następnie sam je odrobinę świętego ryżu, jako akt boskiej komunii, który jednoczy go z Amaterasu-ōmikami, czyniąc go pośrednikiem między boginią a Japończykami.

Ten obrzęd ma status wydarzenia cesarskiego, a nie państwowego, ponieważ wiąże się ściśle z rodzimą religią shintō. Cesarz jest traktowany jako potomek bogini Amaterasu i dlatego rytuał ten nie może naruszać konstytucyjnej zasady oddzielenia religii i państwa^[4][18].

Książę Akishino

Ceremonia proklamacji (Rittai-no-Rei) księcia Akishino „cesarskim dziedzicem pierwszym w sukcesji do tronu” (皇嗣, kōshi)^[1][3], przewidziana była na dzień 19 kwietnia 2020 roku. Przyznanie mu tego tytułu zamiast „następcy tronu” (皇太子, kōtaishi) wynika z tego, iż jest on bratem, a nie synem Naruhito^[9][22][23].

Z powodu pandemii COVID-19 publiczne ogłoszenie księcia Akishino następcą tronu nie nastąpiło 19 kwietnia 2020 roku. Główna ceremonia o charakterze ograniczonym miała miejsce w sali Matsu-no-Ma w dniu 8 listopada 2020 roku ^[9][24].

Koszty

Agencja Dworu Cesarskiego (Kunai-chō) w 2019 roku uprościła część obrzędów i ograniczyła wydatki m.in. poprzez pomniejszenie obiektów i pawilonów konstruowanych tymczasowo do niezbędnych ceremonii, użycie tańszych materiałów oraz ograniczenie liczby gości zaproszonych na oficjalne bankiety. W zasadniczych rytuałach towarzyszyli tylko dwaj męscy członkowie cesarskiej rodziny: książę Akishino, drugi syn cesarza i książę Hitachi, młodszy brat cesarza^[18].

Zmiana daty święta narodowego

Wraz ze zmianą osoby cesarza święto narodowe obchodzone z okazji dnia jego urodzin przenosi się na dzień urodzin następcy. W związku z abdykacją cesarza Akihito w dniu 30 kwietnia 2019 roku święto przeniesiono od 2020 roku na 23 lutego, dzień urodzin nowego cesarza Naruhito.

Ze względu na ceremonie abdykacji cesarza Akihito (30 kwietnia) i intronizacji nowego cesarza (1 maja i 10 listopada), dni 1 maja i 10 listopada były świętami narodowymi w 2019 roku. Ponadto, dni 30 kwietnia i 2 maja stały się świętami, ponieważ wypadają pomiędzy świętami narodowymi, co z mocy prawa zamienia je również w święta narodowe^[25].

Galeria

• 

  Cesarzowa Kōjun, intronizacja 1928

• 

  Przedmioty używane w trakcie intronizacji: łuk, strzały w kołczanie, miecz, włócznia, tarcze

• 

  Cesarskie proporce ceremonialne

• 

  Intronizacja cesarza Shōwa, 1928

• 

  (c) Website of the Ministry of Foreign Affairs of Japan, CC BY 4.0

  Cesarzowa Michiko w stroju o nazwie jūni-hitoe, intronizacja 1990

• 

  Rodzina cesarska, 2013

• 

  Kareta, 2009

• 

  (c) Website of the Imperial Household Agency, CC BY 4.0

  Kōkyo Seiden, budynek na terenie kompleksu pałacowego w Tokio, miejsce ceremonii intronizacji

• 

  Agencja Dworu Cesarskiego, budynek główny na terenie kompleksu pałacowego w Tokio

• 

  Premier Shinzō Abe wyjaśnia dziennikarzom znaczenie nazwy nowej ery cesarskiej,
  1 kwietnia 2019

Zobacz też

• Akihito (cesarz) (emerytowany)
• Michiko (cesarzowa) (emerytowana)
• Naruhito (obecny cesarz)
• Masako (obecna cesarzowa)
• Akishino (następca tronu)
• Cesarze Japonii (lista)
• Drzewo genealogiczne japońskiej rodziny cesarskiej
• Linia sukcesji do japońskiego tronu
• Ery japońskie

Uwagi

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Lista ceremonii intronizacyjnych 1989/1990 (ang.)
• Plan ceremonii dot. abdykacji i intronizacji 2019. asahi.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-01)]. (ang.)
• Informacja o chramie Atsuta (ang.)
• Informacje o cesarzu i dworze (ang.)
• Agencja Dworu Cesarskiego: Program wydarzeń związanych z abdykacją i intronizacją (ang. • jap.)
• Uproszczony program wydarzeń związanych z abdykacją i intronizacją (ang.)
• Agencja Dworu Cesarskiego: Genealogia rodziny cesarskiej (ang.)
• BBC, In pictures: Japan's Emperor Akihito (zdjęcia wybranych momentów z okresu panowania) (ang.)
• The Mainichi, Fotografia obu tronów-podestów, które będą wykorzystane w trakcie intronizacji (ang.)
• Agencja Kyodo, Throne to be used in accession ceremony for new emperor shown to press (wideo i zdjęcia obu tronów w Pałacu Cesarskim w Kioto (Kyōto Gosho), przed przewiezieniem do Tokio i renowacją (ang.)
• Prezentacja eksponatów wystawionych z okazji 20. rocznicy intronizacji cesarza Akihito (stroje, rekwizyty, proporce ceremonialne, samochody, powozy, bonsai) (ang.)
• Wideo 50', transmisja uroczystości intronizacji cesarza Akihito, 12 listopada 1990 r. (ang. • jap.)
• Skład i rola Rady Dworu Cesarskiego (ang.)
• Przewodnik po kompleksie pałacowym w Tokio (ang.)