Zmiennica

Zmiennica

wieś
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	brzozowski
Gmina	Brzozów
Liczba ludności (2021)	1257[1]
Strefa numeracyjna	13
Kod pocztowy	36-200[2]
Tablice rejestracyjne	RBR
SIMC	0346218[3]
Położenie na mapie gminy Brzozów Zmiennica
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Zmiennica
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Zmiennica
Położenie na mapie powiatu brzozowskiego Zmiennica
49°40′35″N 21°57′50″E/49,676389 21,963889

Zmiennica – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie brzozowskim, w gminie Brzozów^[3][4].

Miejscowość jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii Trójcy Przenajświętszej.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

Części wsi

Historia

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z XV w. W 1514 r. Hieronim Bobola - syn Jana ze Strachociny kupił Zmiennicę. Miał on trzech synów: Andrzeja proboszcza w Dubiecku, Jana, i Wojciecha. Zmiennicę odziedziczył Jan Bobola (zm. 1635 r.) syn Hieronima Boboli. 7 lutego 1616 roku jego matka Katarzyna zrzekła się swych praw do własności ziemskich na rzecz syna Jana, który w dzierżawę otrzymał też Krościenko Wyżne. W XVII wieku wieś zostaje trzykrotnie zniszczona: w 1624 roku przez Tatarów, w 1655 przez Szwedów, a w 1657 przez wojska Rakoczego.

Zmiennica wraz z dawną ziemią sanocką w latach 1772-1774 należała do obwodu czerwonoruskiego. Bardzo uciążliwa dla chłopów w tamtym czasie była obowiązkowa służba wojskowa i obciążenia świadczone dla wojska. Służba wojskowa-z której byli zwolnieni szlachta i duchowieństwo- obejmowała każdego mężczyznę w wieku od 18-29 lat i trwała w zależności od przydziału 10-14 lat. W tamtych czasach wieś trawiły dwie klęski- głodu i pożarów.

22 kwietnia 1848 zniesiona zostaje pańszczyzna. Zmiennica jako wieś miała typowo rolniczy charakter, przy czym przeważały liczebnie gospodarstwa małorolne (hortulanus - zagrodnik). Zarówno ciężka sytuacja gospodarcza, jak i stosunki polityczne przyczyniły się do nędzy galicyjskiej. Uwłaszczeni chłopi nie posiadali zdolności prawidłowego zarządzania swoją nowo-nabytą ziemią. Skutkowało to zaciąganiem długów u lichwiarzy. Sytuacja znacząco się zmieniła w 1901 roku, kiedy to w pobliskim Jasionowie powstała Kasa Stefczyka.

W połowie XIX wieku właścicielem posiadłości tabularnej Zmiennica był Franciszek Zaremba^[5]. W XIX wieku wieś była własnością Zarębów, Czerwińskich i Ginwill-Piotrowskich, aż do reformy rolnej(ostatni właściciel - Zygmunt Ginwill-Piotrowski).Dwór został spalony w 1914 r. Zachował się park z pierwszej połowy XIX wieku, o charakterze krajobrazowym, ze stawem i śladami alei. Zachował się także budynek, w którym są fragmenty polichromii neogotyckiej. W tym samym okresie zbudowany został spichlerz neogotycki, murowany z kamienia i cegły, potynkowany, trójkondygnacyjny, na rzucie prostokąta z pierwszej połowy XIX wieku i kapliczka św. Jana Nepomucena. W 1981 r. przeniesiono tu drewniany obiekt sakralny z pierwszej połowy XIX wieku z Jasionowa. Wraz z kościołem przeniesiono także płytę nagrobną A.D.E. Wzdowskiego z 1539 roku.

Zabytki

Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa:^[6]

• drewniany kościół parafialny z 1810 r., nr rej.: A-139 z 22.03.1989 – przeniesiony z Jasionowa dawny kościół św. Katarzyny – obecnie pw. Trójcy Przenajświętszej
• spichlerz dworski z 1. ćw. XIX w., nr rej.: A-777 z 1.10.1974 r.
• park dworski, jw.
• zabytkowa płyta nagrobna z 1539

• 

  Spichlerz neogotycki

• 

  Kościół drewniany

• 

  Zabytkowa płyta nagrobna A.D.E. Wzdowskiego z 1539 roku

• 

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Zmiennica, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 650 .