Zmorsznik olbrzymi

Zmorsznik olbrzymi
Macroleptura thoracica
(Creutzer, 1799)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

chrząszcze

Podrząd

chrząszcze wielożerne

Rodzina

kózkowate

Podrodzina

zmorsznikowe

Gatunek

zmorsznik olbrzymi

Zmorsznik olbrzymi[1] (Macroleptura thoracica syn. Leptura thoracica) – gatunek chrząszcza z rodziny kózkowatych i podrodziny zmorsznikowych.

Taksonomia

Gatunek ten opisany został w 1799 roku przez Christiana Creutzera jako Leptura thoracica. Później umieszczany m.in. w rodzajach Strangalia i Megaleptura. W 1957 roku Nakane i Ohbayashi utworzyli rodzaj Macroleptura[2], w którym gatunek ten jest obecnie klasyfikowany[2][3][4]. Niektórzy autorzy nadają Macroleptura rangę podrodzaju i wówczas nazwa tego zmorsznika brzmi Leptura (Macroleptura) thoracica[5].

Opis

Dorosłe chrząszcze osiągają od 18 do 31 mm długości ciała. Przedplecze jest długością zbliżone do szerokości u nasady, zwykle ubarwione czerwono. Pokrywy są jednolicie ubarwione, czarne lub czerwone[6].

Biologia i ekologia

Zmorszniki olbrzymie preferują stare lasy liściaste. Tylko na Dalekim Wschodzie wydają się chętnie zasiedlać drewno iglaste. Larwy przechodzą rozwój w wilgotnym drewnie o znacznym stopniu rozkładu. Jako rośliny żywicielskie notuje się: topole, brzozy, lipy, wierzby, wiązy, buka zwyczajnego i karbowanego, Kalopanax pictum, olchy, klony, dęby, orzechy, lilaki, czeremchy, jodłę japońską, jodłę sachalińskią, Larix koreana, limbę, sosnę czarną i nadmorską[6]. Samica składa około 100 jaj w szczeliny i pęknięcia martwych, stojących lub powalonych pni[5][6]. Rozwój larw trwa 2-3 lata. Imagines wychodzą od czerwca do sierpnia[6], odżywiają się sokiem z drzew i pyłkiem kwiatowym i żyją około miesiąca. W warunkach laboratoryjnych niepobierające pokarmu owady dorosłe żyją od 2 do 34 dni, średnio kilkanaście[6].

Rozprzestrzenienie

Owad palearktyczny, rozprzestrzeniony od Europy Wschodniej przez Syberię i północną Mongolię, po Iran, Chiny, południowy Tybet, Koreę, Wyspy Kurylskie, Sachalin i Japonię[6]. W Europie notowany z Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Białorusi, Ukrainy, Rosji, Słowacji, byłej Jugosławii, Rumunii i Chorwacji[3].

W Polsce gatunek rzadki, objęty częściową ochroną gatunkową[7], notowany głównie z nielicznych stanowisk w Puszczy Białowieskiej[5]. W 1907 pojedynczy osobnik został odłowiony w Sudetach. W 1993 roku osobnika tego gatunku złowiono w południowo-zachodniej Puszczy Boreckiej[6]. W 2003 pojedynczy osobnik znaleziony został w okolicach Barwinka w Beskidzie Niskim[4], a w 2005 jednego osobnika napotkano w Puszczy Augustowskiej[8].

Zagrożenia i ochrona

W Polsce gatunek ten objęty był od 2001 do 2014 roku ścisłą ochroną gatunkową[9][10][11]. Od 8 października 2014 roku objęty jest częściową ochroną gatunkową[7][12]. Gatunek ten preferuje stare lasy, zwłaszcza pierwotne, o dużej ilości obumarłego, wilgotnego drewna. Głównym zagrożeniem dla tego chrząszcza jest wywożenie martwego drewna z lasów. Intensywna gospodarka leśna całkowicie eliminuje ten gatunek z drzewostanów[6].

Przypisy

  1. ↑ Jacek Kurzawa: Polskie nazwy kózkowatych. [dostęp 2014-07-05].
  2. ↑ a b Macroleptura thoracica (Creutzer, 1799). [w:] Cerambycidae of the World [on-line]. [dostęp 2016-03-24].
  3. ↑ a b Macroleptura thoracica (Creutzer 1799). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2016-03-24].
  4. ↑ a b Tomasz Olbrycht, Anna Szewkienicz. Kózkowate (Coleoptera, Cerambycidae) nowe dla Bieszczadów i Beskidu Niskiego. „Roczniki Bieszczadzkie”. 21 (373–378), 2013. 
  5. ↑ a b c Leptura (Macroleptura) thoracica (Creutzer, 1799). [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2016-03-24].
  6. ↑ a b c d e f g h J.M. Gutowski, J. Ługowoj, K.H. Maciejewski. Leptura thoracica Creutzer, 1799 (Coleoptera: Cerambycidae) w Polsce. „Wiadomości Entomologiczne”. 13 (3), s. 157-165, 1994. 
  7. ↑ a b Na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. 2014 poz. 1348).
  8. ↑ Radosław Plewa. Nowe stanowiska chrząszczy z rodziny kózkowatych (Coleoptera: Cerambycidae) w północno-wschodniej Polsce. „Wiadomości Entomologiczne”. 26 (2), s. 126-127, 2007. 
  9. ↑ Dz.U. 2001 nr 130 poz. 1456 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 września 2001 r. w sprawie określenia listy gatunków zwierząt rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą i częściową oraz zakazów dla danych gatunków i odstępstw od tych zakazów. [dostęp 2014-10-08].
  10. ↑ Dz.U. 2004 nr 220 poz. 2237 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną. [dostęp 2014-10-08].
  11. ↑ Dz.U. 2011 nr 237 poz. 1419 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt. [dostęp 2014-10-08].
  12. ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. z 2016 r., poz. 2183). [dostęp 2017-01-16]..

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.