Zmowa cenowa

Zmowa cenowa – porozumienie przedsiębiorstw na pewnym rynku dotyczące poziomu cen[1], mające na celu uniknięcie wzajemnej konkurencji[2]. W szerszym kontekście zmową nazywa się sytuację, w której dwa lub większa liczba przedsiębiorstw wspólnie ustalają ceny lub wielkości produkcji, dokonują podziału rynku lub wspólnie podejmują decyzje handlowe[3]. Grupę przedsiębiorstw, które działają w zmowie cenowej nazywa się kartel, syndykat, trust, koncern, konglomerat, czy holding. Istnienie zmowy cenowej wymaga, aby jego uczestnicy mieli do siebie pełne zaufanie. Działania niezgodne z warunkami zmowy powodują utratę zaufania i rozpad porozumienia. Nadużywanie zaufania w zmowach cenowych i jego skutki wyjaśnia dylemat więźnia[4].

Rodzaje zmowy cenowej

  • Jawna – przedsiębiorstwa ustalają między sobą wspólnie ceny obowiązujące na rynku na mocy umów.
  • Tajna (milcząca) – przedsiębiorstwa powstrzymują się od konkurencji bez zawierania jawnych porozumień[3].

Milcząca zmowa cenowa prowadzi do stosowania identycznych (wysokich) cen, co skutkuje wywindowanymi zyskami i zmniejszeniem ryzyka prowadzenia działalności gospodarczej.

  • Krótkoterminowa – porozumienie zawarte między przedsiębiorstwami w formie pools lub rings[5] zobowiązujące jego uczestników do przestrzegania przez określony czas cen ustalonych tym porozumieniem. Przedsiębiorstwa zawiązujące tego rodzaju porozumienie nie tracą osobowości prawnej i ekonomicznej. Poza określeniem wspólnej polityki cenowej mogą się one dzielić rynkiem zbytu oraz określać zadania produkcyjne i wyznaczać między sobą czynności niezbędne do wykonywania wspomnianych zadań.
  • Długoterminowe – istnienie takiej zmowy jest bardzo mało prawdopodobne[4], gdyż uczestnicy ustalając wspólne warunki współpracy muszą uzgodnić cenę korzystną dla wszystkich, zaś warunki gospodarowania mogą się zmieniać korzystnie dla jednych, zaś niekorzystnie dla drugich.

Zmowy cenowe w historii

Najbardziej znane zmowy cenowe:

  • kilku światowych gigantów farmaceutycznych w latach 90. XX wieku uzgadniało ceny preparatów witaminowych[6]
  • OPEC (Organizacja Państw Eksportujących Ropę Naftową) w latach 1973 – 1985[3]
  • linie lotnicze Braniff i American Airlines na przełomie lat 80. i 90. XX wieku[3]

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ N.Gregory Mankiew and Mark P. Taylor "Mikroekonomia"; PWE 2009
  2. ↑ D. Begg, S. Fischer, R. Dornbusch "Mikroekonomia"; PWE 2007
  3. ↑ a b c d P. A. Samuelson, W. D. Nordhaus "Ekonomia T.1"; PWN 2004
  4. ↑ a b B. Klimczak "Mikroekonomia"; Wydaw. AE 2006
  5. ↑ T. Zalega "Mikroekonomia"; Wydaw. naukowe Wydziału Zarządzania UW 2007
  6. ↑ E. Czarny "Mikroekonomia"; PWE 2006

Bibliografia

  • Hal R. Varian "Mikroekonomia: kurs średni – ujęcie nowoczesne"; PWN 2009
  • P. A. Samuelson, W. D. Nordhaus "Ekonomia T.1"; PWN 2004
  • D. Begg, S. Fischer, R. Dornbusch "Mikroekonomia"; PWE 2007
  • E. Czarny "Mikroekonomia"; PWE 2006
  • B. Klimczak "Mikroekonomia"; Wydaw. AE 2006
  • T. Zalega "Mikroekonomia"; Wydaw. naukowe Wydziału Zarządzania UW 2007
  • N.Gregory Mankiw and Mark P. Taylor "Mikroekonomia"; PWE 2009
  • M.Gulcz "Ekonomia cz.1, Mikroekonomia" Ars boni er aequi 2002
  • D. Laidler, S. Estrin "Wstęp do mikroekonomii"; Gebethner i Ska 1991
  • B. C. Eaton, D. F. Eaton "Microeconomics"; Prentice Hall cop. 1995
  • H. Gravelle, R. Rees "Microeconomics"; Longman 1982