Znak graniczny

Znak graniczny
1) rzut z góry
2) rzut z boku
Zastabilizowany granitowy znak graniczny (15 x 15 cm) z krzyżem
Zastabilizowany znak graniczny z plastikowym kołnierzem

Znak graniczny (potocznie granicznik) – znak z trwałego materiału umieszczony w punkcie granicznym lub trwały element zagospodarowania terenu znajdujący się w tym punkcie[1]. Znak graniczny materializujący punkt załamania granicy między działkami. Znak graniczny posiada najczęściej postać ściętego ostrosłupa o kwadratowej podstawie z wyrytym na górze krzyżem. Wykonany zazwyczaj z betonu lub skały pochodzenia wulkanicznego, np. granitu. Na gruntach bagiennych i podmokłych stosuje się także stabilizację palami drewnianymi. Ostatnio zaczęto produkować punkty graniczne plastikowe, które są lżejsze i łatwiejsze do wkopania, lecz są mniej stabilne. Często pod granicznikiem wkopuje się odwróconą butelkę szklaną, cegłę z naciętym krzyżem, rurkę drenarską itp. w celu potwierdzenia lokalizacji pierwotnego miejsca granicznika w czasie wznowienia znaków granicznych. Stosunkowo często spotyka się zwykłe polne kamienie pełniące funkcję graniczników.

Znaki graniczne granicy państwowej

Znaki graniczne granic państwowych
Znak graniczny nr 503, granica państwowa polsko-niemiecka
Znak graniczny nr 864, granica państwowa polsko-niemiecka
Znak graniczny nr 872, granica państwowa polsko-niemiecka
Znak graniczny nr 564, granica polsko-ukraińska
Znak graniczny na granicy niemiecko-duńskiej, litera D oznacza Danię, widoczny numer i linia kierunkowa, wyznaczająca kierunek granicy
Znak graniczny na trójstyku granic Austrii, Włoch i Słowenii, widoczny numer, przebieg linii kierunkowych i inicjały: Ö – Austria, RI – Włochy, RS – Słowenia (niewidoczny)
Znak graniczny na granicy polsko-słowackiej na Przełęczy Brona w masywie Babiej Góry w Beskidzie Żywieckim.
Znaki graniczne w postaci płyt na granicy Belgii i Holandii w miejscowości Baarle
Znak graniczny na granicy z Czechami. Widoczna wykuta niemiecka literka D (Deutschland), którą przemalowano na P (Polska)
Kamień graniczny z ok. 1280 r. W tle widoczny znak uzupełniający wskazujący granicę województwa wałbrzyskiego i opolskiego

Przebieg granicy państwowej na lądzie i na morskich wodach wewnętrznych oznacza się znakami granicznymi. Położenie, kształt, wymiary i kolor znaków granicznych oraz zasady ich utrzymywania na granicy państwowej w Polsce określają umowy międzynarodowe zawarte przez Rzeczpospolitą Polską z sąsiednimi państwami[2].

Znak graniczny granicy państwowej w posiada najczęściej postać:

Znaki graniczne granicy państwowej wyznaczają przebieg linii granicznej. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy granica przebiega ciekiem wodnym lub suchym rowem. Wówczas znaki umieszcza się na przemian po obu stronach granicy. Takie oznakowanie nazywamy oznakowaniem pośrednim. Wyznaczenie przebiegu linii granicznej w terenie za pomocą znaków granicznych nazywamy demarkacją, dokonuje go mieszana Komisja Graniczna.

Znaki graniczne granicy państwowej często posiadają symbole narodowe identyfikujące z danym państwem, takie jak barwy narodowe, herby, itp. Na wierzchniej stronie znaku umieszcza się często linię, mającą odzwierciedlać kierunek przebiegu linii granicznej. Wygląd, kształt, wymiary znaków granicznych ustala się na drodze umów pomiędzy stronami.

Polskie znaki graniczne granicy państwowej

Wygląd polskich znaków granicznych granicy państwowej jest uzależniony od umowy z sąsiednim państwem. Na granicy z Niemcami, Ukrainą, Białorusią, Litwą i Rosją zasadniczo linię graniczną wyznaczają niewielkie monolity (granica lądowa). Po obu stronach monolitu, 2,5 metra od linii granicznej w głąb kraju znajdują się słupy graniczne (obeliski) pomalowane we właściwe barwy narodowe (wyjątkiem jest granica polsko-rosyjska, na której zachowano czerwono-zielone malowanie z czasów istnienia ZSRR[3]). Przy przejściu linii granicznej z odcinka wodnego (rzeka) na lądowy znak graniczny jednego z państw jest powtórzony i spełnia rolę znaku kierunkowego stojącego na przedłużeniu granicy. Są to tzw. podwójne znaki graniczne. Polskie słupy mają wzór w postaci skośnych, biało-czerwonych pasów, często jest też umieszczany godło Polski. Każdy słup posiada swój numer kolejny.

Znak graniczny na Śnieżce od strony czeskiej. Przyglądając się można spostrzec, że na czarno wymalowana jest litera „C”, jednak nieco niżej widać zamalowany na biało ślad litery „S”, a nad czarną literą „C” haczyk „ˇ”. W Czechosłowacji na znakach granicznych umieszczano przeplecione litery „ČS”.

Na granicy z Czechami i Słowacją słupki mają kształt białych prostopadłościanów z górną częścią pomalowaną na czerwono. Umieszczane są dokładnie na linii granicznej (z wyjątkiem rzek, rowów, itp. – oznakowanie pośrednie). Na ścianie zwróconej w kierunku danego państwa umieszcza się inicjał – skrót literowy (P – Polska, C – Czechy, S – Słowacja[4]). Na wierzchniej stronie znaku znajduje się centr znaku granicznego oraz znaki kierunkowe, odzwierciedlające kierunek przebiegu linii granicznej w taki sposób, aby wskazywały z centra znaki sąsiednie. Oznakowania takiego nie stosuje się w przypadku oznakowania pośredniego. W tym przypadku na ścianie znaku zwróconej w kierunku granicy umieszcza się inicjał państwa, na terenie którego się ten znak znajduje. W niektórych przypadkach, jak początek i koniec cieków granicznych stosuje się podwójne znaki graniczne, naprzeciwlegle po obu stronach granicy. Na granicy czeskiej i słowackiej znaki mają specjalną numerację postaci ułamka. W przypadku głównych znaków granicznych, w liczniku cyfrą rzymską oznakowany jest odcinek granicy (na granicy czeskiej od I do IV, na słowackiej od I do III), a w mianowniku cyfrą arabską kolejny numer. Pomiędzy znakami głównymi znajdują się znaki pomocnicze. W ich przypadku w liczniku znajduje się numer poprzedzającego znaku głównego (cyfra arabska), a w mianowniku numer kolejnego pomocniczego znaku granicznego (również cyfra arabska). W przypadku znaków podwójnych do mianownika dodaje się literę a lub b. Numer znaku umieszczany jest na ścianie skierowanej w stronę poprzedzającego słupa.

Osadzanie i utrzymywanie:

Historia

W średniowieczu znakami granicznymi granicy państwowej były najczęściej kopce przy drogach lub znaki na drzewach. Do dzisiaj zachowało się sześć słupów granicznych biskupiego terytorium nysko-otmuchowskiego. Informacje z XIX wieku przekazują nam, że w XVIII wieku w południowo-wschodniej Polsce stawiano granitowe słupy z napisem "Koniec Polski". Między innymi takie słupy graniczne znajdowały się w miejscowościach Jahorłyk i Koniecpol Nowy na terenie dzisiejszej Ukrainy. Inny słup graniczny z 1545 roku zachował się w miejscowości Bogusze.

Zobacz też

Przypisy

  1. Rozporządzenie Ministrów Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 14 kwietnia 1999 r. w sprawie rozgraniczania nieruchomości (Dz.U. z 1999 r. nr 45, poz. 453).
  2. Ustawa z dnia 12 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej (Dz.U. z 2022 r. poz. 295)
  3. Oznakowanie granic Polski po roku 1990, Geoforum, 2011 [dostęp 2022-03-02].
  4. Na starych słupkach granicznych można jeszcze czasem odczytać literki D- Deutschland i CS – Československo
  5. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 grudnia 2005 r. w sprawie obowiązków wojewody w zakresie finansowania i utrzymywania przejść granicznych, przejść turystycznych, miejsc przekraczania granicy na szlakach turystycznych oraz punktów nocnego postoju na rzekach granicznych, ich wyposażenia w sprzęt, a także organów właściwych do osadzania i utrzymywania znaków granicznych na morskich wodach wewnętrznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 64)

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

0905 Border POL GER 872.JPG
© Mateusz War. / Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0
Granica państwowa polsko-niemiecka, znak graniczny nr. 872, okolice Myśliborza Wielkiego
Border stone.jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Wlos (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC BY 2.5
Border stone from c. 1280 on the border of the lands of the Wrocław bishops. In the background the contemporary road sign marking the border between Opole and Wałbrzych voivodships. Photo: Władysław Łoś
Sněžka, hraniční kámen.jpg
Autor: Honza Groh (Jagro), Licencja: CC BY-SA 3.0
Boreder at cesta česko-polského přátelství towards Pomezní Boudy, Sněžka, Krkonoše
Znak graniczny nr 503 Polska (Gmina Słubice).jpg
Autor: Lechita, Licencja: CC BY-SA 4.0
Znak graniczny nr 503 na wale przeciwpowodziowym w okolicach Nowego Lubusza w gminie Słubice.
Grenzstein1.jpg
Autor: Pemba.mpimaji, Licencja: CC BY-SA 3.0
boundary marker
0904 POL GER EU.JPG
© Mateusz War. / Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0
Granica państwowa polsko-niemiecka, znak graniczny nr. 864, okolice Dobieszczyna
Granica polsko - ukraińska.JPG
Autor: Pemo2345, Licencja: CC BY-SA 3.0
Granica polsko - ukraińska w Żmijowiskach
Border point.svg
Autor: Krzysztof Blachnicki, Licencja: CC BY-SA 2.5
Border point
Przeł brona.JPG
Autor: Train 01, Licencja: CC BY-SA 4.0
Znak graniczy na Przełęczy Brona (Beskid Żywiecki).
Znak graniczny przemalowany.JPG
Autor: Pudelek, Licencja: CC BY-SA 3.0
Znak graniczny polsko-czeski. Widoczna literka D (Deustchland), na której namalowano symbol Polski - P [EN: a border post on the Polish-Czech border. The visible letter "D" (standing for Deutschland - Germany) has been over-painted with the "P" (for Poland)]
20040727-59 Arnoldstein Dreiländergrenzstein.jpg
(c) Popp, CC-BY-SA-3.0
Boundary stone on the tripoint of Austria, Italy and Slovenia
Baarle-Nassau frontière café.jpg
Autor: User:Jérôme, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Kawiarnia w Baarle-Nassau (Holandia), znajdująca się tuż przy granicy belgijskiej. Przebieg linii granicznej zaznaczony jest na chodniku (N119/N260).
Plastic border point.jpg
Autor: Krzysztof Blachnicki, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Granicznik. Metalowa rura z plastikowym wiekiem
Boundary post da 25.jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Ultramandk (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0

Boundary post between Denmark and Germany. The D represents Denmark (Danish: Danmark). The German side shows DRP (German: Deutsches Reich Preußen). On border posts replaced since World War II, the German inscription remains the archaic DR (Deutsches Reich). The thin blue line marks the actual border, so a no man's land does not exist on this border. This post is no. 25. The posts are numbered from East to West, the last one being no. 280 [1].

Photo taken by Jørgen Larsen, june 2005.