Zofia Bartoszewska

Zofia Bartoszewska

Data i miejsce urodzenia	27 maja 1927 Warszawa
Data i miejsce śmierci	19 października 2017 Warszawa
Małżeństwo	Janusz Bachurzewski Władysław Bartoszewski (1967–2015)
Odznaczenia

Zofia Bartoszewska (pierwsza od lewej) wraz z mężem Władysławem i profesor Leszek Kołakowski

Zofia Bartoszewska z domu Makuch (ur. 27 maja 1927 w Warszawie, zm. 19 października 2017 tamże) – polska redaktorka, filolog języka polskiego, członkini Szarych Szeregów, uczestniczka powstania warszawskiego i działaczka demokratycznej opozycji w czasach PRL, druga żona Władysława Bartoszewskiego.

Życiorys

Matka, Helena Makuch, była kierowniczką szkoły powszechnej, a ojciec, Karol Makuch, wysokim urzędnikiem Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego^[1]. Rodzina mieszkała w Warszawie przy Krakowskim Przedmieściu. Po zajęciu miasta przez Niemców zostali zmuszeni do opuszczenia mieszkania i przeprowadzili się do kamienicy przy ul. Chałubińskiego^[1]. W czasie okupacji niemieckiej działała w Szarych Szeregach. Razem z siostrą brała udział w powstaniu warszawskim, w którym pełniła funkcję sanitariuszki w plutonie kobiecym III Obwodu „Waligóra” (Wola) Warszawskiego Okręgu AK – WSK (Wojskowa Służba Kobiet), następnie w Szpitalu Karola i Marii przy ul. Leszno 136^[2], a po jego likwidacji w Szpitalu Wolskim^[3]. W pierwszych dniach powstania zginął jej ojciec rozstrzelany prawdopodobnie po łapance w al. Szucha. Obie siostry cudem uniknęły rozstrzelania podczas rzezi Woli^[1]. Po upadku powstania wraz z matką i starszą siostrą Wandą schroniła się u ciotki w Krakowie. Po wyzwoleniu kobiety wróciły do Warszawy zamieszkując na Pradze. Wkrótce potem umarła jej matka^[4].

Ukończyła studia polonistyczne na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Podczas studiów wyszła po raz pierwszy za mąż za lekarza Janusza Bachurzewskiego. Z tego małżeństwa urodził się jej jedyny syn Piotr^[4]. Małżeństwo to rozpadło się. Przez wiele lat pracowała w Państwowym Instytucie Wydawniczym. W 1967 r. wyszła za mąż po raz drugi za Władysława Bartoszewskiego, historyka, publicystę, polityka i dyplomatę. 23 sierpnia 1980 roku dołączyła do apelu 64 uczonych, pisarzy i publicystów do władz komunistycznych o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami^[5]. Podczas stanu wojennego, w 1982 r. została zwolniona ze stanowiska zastępcy redaktora naczelnego PIW z wilczym biletem^[1]. Podjęła wówczas współpracę z Prymasowskim Komitetem Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom^[4]. Była współredaktorką licznych publikacji męża.

W 2006 otrzymała Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”^[6].

Rodzinny grób Zofii Bartoszewskiej na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach

Zmarła 19 października 2017 w Warszawie^[7]. Została pochowana w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera FV-tuje-18)^[8][9].

Gabinet Władysława i Zofii Bartoszewskich

W 2003 r. Władysław Bartoszewski przekazał Zakładowi Narodowemu im. Ossolińskich swoje prywatne zbiory druków i archiwaliów związanych z najnowszą historią Polski, m.in. książki i czasopisma konspiracyjne, plakaty, ulotki i zdjęcia z okresu okupacji, w tym dokumenty z lat 1939–1940 nieodnotowanych i nie publikowanych w żadnych specjalistycznych bibliografiach. W zbiorach znalazły się również nagrody, medale i dyplomy związane z działalnością W. Bartoszewskiego. Przekazane dary zostały zgromadzone w specjalnym pokoju zwanym Gabinetem Władysława i Zofii Bartoszewskich^[10].

Przypisy

Bibliografia

• Bettina Schaefer Walczyć za wolność, żyć niezależnie. Wspomnienia o Władysławie Bartoszewskim, tłum. Marcin Barcz, wyd. Prószyński i S-ka, Warszawa 2017, ISBN 978-83-8097-147-9.