Zofia Chądzyńska

Zofia Chądzyńska
Sophie Bohdan
Ilustracja
Zofia Chądzyńska, lata 50. XX w.
Data i miejsce urodzenia

24 lutego 1912
Warszawa

Data i miejsce śmierci

23 września 2003
Warszawa

Narodowość

polska

Język

polski, francuski, hiszpański

Alma Mater

Akademia Nauk Politycznych, Wydział Ekonomiczny, mgr ekonomii

Dziedzina sztuki

literatura młodzieżowa i tłumaczenia prozy iberoamerykańskiej

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi
Grób Zofii Chądzyńskiej na Cmentarzu Powązkowskim

Zofia Chądzyńska z domu Szymanowska (ur. 24 lutego 1912 w Warszawie, zm. 23 września 2003 tamże) – polska pisarka, tłumaczka, popularyzatorka literatury iberoamerykańskiej. Żona Bohdana Chądzyńskiego (do jego śmierci w Argentynie w 1951 r.), później druga żona Stanisława Gajewskiego.

Życiorys

Absolwentka Wydziału Ekonomicznego Akademii Nauk Politycznych w Warszawie. W latach 1930-1934 była urzędniczką w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. W latach 1934-1939 pracowała w biurze podróży Orbis. W czasie wojny była więźniarką Pawiaka (1940), po wojnie przebywała we Francji (gdzie jej mąż, Bohdan Chądzyński, był zastępcą polskiego konsula w Konsulacie Polskim w Lyonie do 1949 r.), później na uchodźstwie w Maroku i Argentynie, gdzie prowadziła wspólnie z Małgorzatą Wickenhagen pralnię bielizny białej i zaprzyjaźniła się m.in. z Witoldem Gombrowiczem. Debiutowała w 1958 r. na łamach „Twórczości”.

Jej pierwsza książka Ślepi bez lasek ukazała się niemal równocześnie w Polsce po polsku (w 1959 r.) i w Paryżu po francusku (w 1960 r.) – we Francji opublikowana pod nazwiskiem Sophie Bohdan (za nazwisko autorka przyjęła imię swego męża) i ze zmienionym przez wydawcę tytułem Comme une ombre qui passe[1].

W 1960 roku powróciła na stałe do Polski, mieszkała w Warszawie. Zaprzyjaźniona z Julio Cortazarem, towarzyszyła mu m.in. w jego podróżach do Polski. Członkini Związku Literatów Polskich, Polskiego PEN Clubu i Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

W styczniu 1976 roku podpisała list protestacyjny do Komisji Nadzwyczajnej Sejmu PRL przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej[2].

Laureatka nagrody Związków Zawodowych CRZZ za książkę Życie za życie (1972) oraz nagrody Polskiego PEN-Clubu za przekłady literatury iberoamerykańskiej (1993). W 1974 r. odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi[3].

Na podstawie jej książki Wstęga pawilonu powstał film fabularny pt. Słońce w gałęziach (1986, premiera: 1 listopada 1987), w reżyserii Ludmiły Niedbalskiej.

Została pochowana na Cmentarzu Powązkowskim (kwatera Pod katakumbami-1-173/174)[4].

Twórczość

Pod pseudonimem jako Sophie Bohdan opublikowane po francusku i wydane we Francji

  • Comme l'ombre qui passe : roman Wydawca: Paris : Calmann-Lévy (impr. Chantenay), 1960

Pod własnym nazwiskiem jako Zofia Chądzyńska opublikowane po polsku i wydane w Polsce

  • Ślepi bez lasek (Czytelnik 1959, 1970); Wznowienia jako: Śpiew muszli (Akapit Press, 1995, 2003)
  • Chemia (Czytelnik 1962)
  • Ryby na piasku (Czytelnik 1965)
  • Skrzydło sowy (PIW 1967)
  • Przez Ciebie, Drabie (Nasza Księgarnia 1969, 1972, 1974, 1979, 1984)
  • Życie za życie (Nasza Księgarnia 1971, 1973; Wydawnictwo Lubelskie 1979 w serii Biblioteka młodych); Wznowienie jako: Rekma, czyli Życie za życie (Akapit Press, 1995)
  • Statki, które mijają się nocą (Nasza Księgarnia 1975, 1989, Hamal Books 1994, Akapit Press 2002)
  • Wakacje z Zygą (Młodzieżowa Agencja Wydawnicza 1977)
  • Wstęga pawilonu (Nasza Księgarnia 1978, 1982, Akapit Press 1996, Siedmioróg 2000; wpisana na Listę Honorową IBBY)
  • Dorosnąć (Nasza Księgarnia 1987, Hamal Books 1994, Siedmioróg 2000, Akapit Press 2002)
  • Co mi zostało z tych lat (Akapit Press 1996); Wydanie II poprawione pod zmienionym tytułem: Nie wszystko o moim życiu (Akapit Press 2003)

Przekłady (wybór)

  • Jorge Luis Borges, Alef (liczne wydania)
  • Jorge Luis Borges, Księga piasku (liczne wydania)
  • Jorge Luis Borges, Opowiadania (Wydawnictwo Literackie 1978)
  • Jorge Luis Borges, Raport Brodiego (liczne wydania)
  • Jorge Luis Borges, Twórca (liczne wydania; wespół z Krystyną Rodowską)
  • Jorge Luis Borges przy współpracy Margarity Guerrero, Zoologia fantastyczna (Warszawa 1983)
  • Julio Cortázar, Egzamin (1991)
  • Julio Cortázar, Gra w klasy (wyd. I: 1968, Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”; liczne wznowienia)
  • Julio Cortázar, Książka dla Manuela (Wydawnictwo Literackie 1980)
  • Julio Cortázar, Niewpory (Wydawnictwo Literackie, 1989)
  • Julio Cortázar, Nikt, byle kto... (Wydawnictwo Literackie 1981)
  • Julio Cortázar, Opowiadania (liczne wydania)
  • Julio Cortázar, Opowieści o kronopiach i famach (liczne wydania)
  • Julio Cortázar, Ostatnia runda (liczne wydania)
  • Julio Cortázar, Ośmiościan (Wydawnictwo Literackie 1977)
  • Julio Cortázar, Proza z obserwatorium (Wydawnictwo Literackie 1986)
  • Julio Cortázar, Tango raz jeszcze (Wydawnictwo Literackie 1983)
  • Julio Cortázar, W osiemdziesiąt światów dookoła dnia (CZytelnik 1976, liczne wznowienia)
  • Julio Cortázar, Wielkie wygrane (liczne wydania)
  • Jose Donoso, Plugawy ptak nocy (Czytelnik 1975)
  • Griselda Gambaro, Bóg nie lubi szczęśliwych (Wydawniztwo Literackie 1984)
  • Gabriel Garcia Marquez, Bardzo stary pan z olbrzymimi skrzydłami (Muza 2001; wespół z Carlosem Marrodanem Casasem)
  • Rita Gombrowicz, Gombrowicz w Argentynie. Świadectwa i dokumenty 1939-1963 (liczne wydania; wespół z Anną Husarską)
  • Tom Kempiński, Odchodzić (sztuka teatralna)
  • Roma Mahieu, Poobiednie Igraszki (sztuka teatralna)
  • Jean Reverzy, Odejście (Wydawnictwo Literackie 1981)
  • Jean Reverzy, Plac trwogi (Wydawnictwo Literackie 1981)

Przypisy

  1. Leszek Andrzej Błędzki: Zofia Chądzyńska. geni.com, 2008-09-04. [dostęp 2012-10-21]. (ang.).
  2. Kultura 1976/03/342 Paryż 1976, s. 30.
  3. Dziennik Polski, rok XXX, nr 175 (9456), s. 2.
  4. Cmentarz Stare Powązki: JAN SZYMANOWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2019-12-19].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Zofia Chadzynska.jpg
Autor: Family member, Licencja: CC0
Portrait of Polish writer Zofia Chadzynska.
Zofia Chądzyńska - grób.jpg
Autor: Krzem Anonim, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób Zofii Chądzyńskiej na Cmentarzu Powązkowskim (kwatera Pod katakumbami, rząd 1, grób 173, 174)