Zofia Dunajczan

Zofia Dunajczan
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

29 marca 1904
Oświęcim

Data i miejsce śmierci

12 grudnia 1985
Kraków

Zawód, zajęcie

koronczarka

Koronka klockowa Zofii Dunajczan

Zofia Dunajczan (ur. 29 marca 1904 w Oświęcimiu, zm. 12 grudnia 1985 w Krakowie) – koronczarka, przyczyniła się do popularyzacji i przetrwania koronczarstwa klockowego na terenie krakowskim.

Córka Jana i Bronisławy Karkoszków. Ukończyła Szkołę Wydziałową im. Anny Jagiellonki w Krakowie. W latach 1924–1926 odbyła praktykę w Miejskim Muzeum Przemysłowym w Krakowie[1]. Została dyplomowaną nauczycielką koronki klockowej w Państwowej Szkole Zawodowej Żeńskiej w Krakowie oraz w Technikum Przemysłu Odzieżowego[2]. Od roku 1929 pracowała jako instruktorka koronek w Państwowej Szkole Zawodowej Spisko-Orawskiej w Nowym Targu. W tym czasie w Bukowinie Tatrzańskiej, Jurgowie, Krościenku nad Dunajcem i Nowym Targu prowadziła Państwowe Kursy Wędrowne Koronkarstwa i Haftu. W 1934 ukończyła kurs instruktorski organizowany przez Ministerstwo Wschodniego Rozwoju i Ochrony Przyrody. W latach 1935–1945 prowadziła Państwowe Wędrowne Kursy Koronek na terenie Łużnej, Moszczenicy, Gorlic i Bobowej[1].

W czasie II wojny światowej mieszkała w Bobowej. W latach 1945–1952 pracowała jako nauczycielka zawodu w Liceum Koronkarstwa i Haftu w Krakowie. Od roku 1954 była instruktorem koronek w Krakowskim Domu Kultury i Młodzieżowym Centrum Kultury[3].

Styl jej prac był ekspresyjny w formie wykonania i używanych barwach. Wprowadziła mocno kontrastujące kolory, używała oprócz klasycznego zestawu lnianych nici, również włóczki, kordonka i nici metalizowanych. Sama projektowała wzory.

Jedna z jej uczennic, Olga Szerauc, przejęła po jej śmierci prowadzenie kursu koronczarskiego w Krakowie. Obecnie warsztat, dokumenty i dzieła Zofii Dunajczan są w posiadaniu koronczarek Jadwigi Węgorek i Beaty Ochab-Chrzan[4] przekazane przez syna zmarłej[5].

Od 2015 roku koronczarki z krakowskiej grupy „Czar Nici” systematycznie opracowują i rekonstruują wzory koronek Zofii Dunajczan. Główną rolę przy kreśleniu wzorów pełni Małgorzata Grochola, a efekt jej pracy służy adeptkom tej techniki do tworzenia nowych wariacji koronek na podstawie kompozycji dawnych mistrzyń[6].

Przypisy

  1. ↑ a b Małgorzata Połubok, Koronka klockowa - tradycyjne rękodzieło w Krakowie, „Małopolska. Regiony-regionalizmy-małe ojczyzny”, 19, Kraków 2017, s. 298, ISSN 1641-1102.
  2. ↑ Michał Hankus, Koronka. Tradycja - reaktywacja, Kraków: Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, 2018, s. 66, ISBN 978-83-7577-291-3.
  3. ↑ Smartfon w koronce. Oblicza koronki klockowej, Katalog wystawy, Chorzów: Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie", 2019, s. 16, ISBN 978-83-951194-9-1.
  4. ↑ Anna Sznajder, Kobiece grupy rękodzieła: Rola i znaczenie dla hobbystów, profesjonalistów i badaczy. Refleksje z obserwacji uczestniczącej w grupie "Czar Nici", [w:] Atlas Polskich Strojów Ludowych. Współczesna problematyka badań nad strojami ludowymi, 2018, s. 169, ISBN 978-83-64465-31-4.
  5. ↑ Małgorzata Połubok, Koronka klockowa - tradycyjne rękodzieło w Krakowie, „Małopolska. Regiony - regionalizmy - małe ojczyzny”, 19, Kraków 2017, s. 300, ISSN 1641-1102.
  6. ↑ Kobiece grupy rękodzieła: Rola i znaczenie dla hobbystów, profesjonalistów i badaczy. Refleksje z obserwacji uczestniczącej w grupie "Czar NIci", [w:] Atlas Polskich Strojów Ludowych. Współczesna problematyka badań nad strojami ludowymi, 2018, 170; 173, ISBN 978-83-64465-31-4.

Media użyte na tej stronie

Koronka klockowa Zofii Dunajczan.jpg
Autor: Magdalena Kulig, Licencja: CC BY 4.0
Serwetka płócienna z obrzeżeniem z wielobarwnej koronki klockowej.
Zofia Dunajczan.jpg
Autor: MKulig, Licencja: CC BY 4.0
Zofia Dunajczan. Instruktorka koronki klockowej w Państwowej Szkole Zawodowej Żeńskiej w Krakowie