Zofia Garbaczewska-Pawlikowska

Zofia Garbaczewska-Pawlikowska
Ilustracja
Zofia Garbaczewska-Pawlikowska
w swojej pracowni (30 lipca 2008)
Data i miejsce urodzenia

20 lutego 1922
Siedlce

Data śmierci

13 sierpnia 2017

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

poezja, proza i malarstwo

Ważne dzieła
  • Krajobraz życia
  • Zmiana kalendarzy
  • Mini szepty
  • Zakamarki pamięci

Zofia Leonia Garbaczewska-Pawlikowska herbu Ślepowron[1] (ur. 20 lutego 1922 w Siedlcach, zm. 13 sierpnia 2017[2]) – polska poetka, pisarka i malarka, głównie portrecistka.

Życiorys

Dzieciństwo spędziła w Sosnowcu[3]. Pochodziła z rodziny o dwupokoleniowej tradycji aptekarskiej. Jej ojciec był przed wojną właścicielem apteki, także najmłodsza siostra – Krystyna ukończyła farmację.

Naukę malarstwa rozpoczęła podczas II wojny światowej w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, którą Niemcy przemianowali na Staatliche Kunstgewerbeschule Krakau. Jej wykładowcami byli m.in. profesorowie Władysław Jarocki, Wojciech Weiss, Stanisław Kamocki i Fryderyk Pautsch[3].

Już po wojnie ukończyła farmację na Akademii Medycznej i później historię sztuki na UJ[3]. Była żoną Wiktora Pawlikowskiego – artysty malarza (zm. 1982)[3].

Najpierw pracowała zawodowo jako farmaceutka, a następnie jako chemiczka, poświęcając wolny czas na twórczość malarską i później także literacką.

Wydała 20 książek, głównie tomików poetyckich[4], a także prozę autobiograficzną[3].

Miała liczne indywidualne wystawy malarskie w Polsce oraz poza granicami, m.in. w USA, Kanadzie, Wielkiej Brytanii i we Włoszech[4][3], gdzie w miejscowości Bellagio znajduje się stała ekspozycja malarki.

Największe sukcesy w twórczości malarskiej i literackiej odnosiła w latach 80. XX wieku[3]. Została nagrodzona m.in. medalem Narodowej Sztuki Polskiej[3]. Była członkiem Konfraterni Poetów[4], krakowskiego oddziału Związku Literatów Polskich[5] oraz Bronowickiego Stowarzyszenia Przyjaciół Sztuk Wszelkich[6].

Zmarła 13 sierpnia 2017 w wieku 95 lat. Została pochowana 21 sierpnia 2017 na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie (cmentarzu wojskowym przy ul. Prandoty)[7][2].

Twórczość malarska

Artystka w atelier na tle własnych ikon
  • W 1976 otrzymała status artysty plastyka, nadawany przez Ministerstwo Kultury i Sztuki.
  • Posługiwała się olejem, pastelem, akwarelą i akrylem[8]. Na akwarelach przedstawiała najczęściej kapliczki, kościółki, cerkwie, kwiaty i pejzaże. Uczestniczyła w wielu plenerach.
  • Namalowała blisko 100 portretów, na których ukazała dzieci z przedszkoli oraz szkół z Krakowa i Nowego Targu. Te portrety zostały przedstawione publiczności na czterech wystawach zorganizowanych w latach 1980 i 1981. Część z nich (około 30) malarka przekazała dla Centrum Zdrowia Dziecka.
  • Malowała ikony i sama wykonywała z oksydowanej blachy ich koszulki.
  • Wzięła udział w Festiwalu Sztuki Polskiej zorganizowanym w 1992 w Chicago i Toronto.
  • Pokazała swoje obrazy w Polish Club London – Balham w Londynie w kwietniu 1992.
  • We włoskiej miejscowości Bellagio, położonej nad jeziorem Como, znajduje się w galerii Grand Hotelu Villa Serbelloni stała ekspozycja malarska Garbaczewskiej-Pawlikowskiej.
  • Indywidualne wystawy pejzażu włoskiego w galeriach Pałacu Pugetów, Śródmiejskiego Ośrodka Kultury, MPiKu oraz Galerii „Helena” w Krakowie.
  • W marcu 1993 Telewizja Polska, Radio Kraków i Radio Alfa przedstawiły programy o twórczości poetyckiej i malarskiej Zofii Garbaczewskiej-Pawlikowskiej.
  • We wrześniu 2003 odbyła się w Galerii „Helena” w Krakowie wystawa ikon namalowanych przez artystkę.
  • W styczniu 2005 prezentowała obrazy i dorobek poetycki w Galerii Audialnia w Krakowie, prowadzonej przez państwa Stanisławę i Romana Hnatowiczów.
  • Indywidualna wystawa prac malarskich pt. „Kościółki, Kapliczki, Ikony” w Klubie Profesora Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, otwarta 23 października 2008[9].

Twórczość literacka

  • Zofia Garbaczewska-Pawlikowska zadebiutowała jako poetka stosunkowo późno, bo dopiero w 1991, wydając tomik z wierszami pod tytułem Alfabet tajemnic.
  • Na podstawie wybranych utworów traktujących o miłości powstał w 2002 monodram pt. Szeptem o miłości… zwariowanej w wykonaniu aktorki teatralnej Barbary Omielskiej, wystawiony w Galerii Nowohuckiego Centrum Kultury, w połączeniu z wystawą akwareli Zofii Garbaczewskiej-Pawlikowskiej[10].
  • Fragmenty poezji Zofii Garbaczewskiej-Pawlikowskiej wykorzystał Andrzej Ostoja-Solecki do ozdobienia albumu z pracami malarskimi (50 gwaszy) Stanisława Jakubczyka, które przedstawiają połemkowskie cerkwie[8].
  • W 2007 z okazji 85. urodzin artystki Krakowski Oddział Związku Literatów Polskich oraz Śródmiejski Ośrodek Kultury w Krakowie zorganizowały spotkanie poetyckie. Wiersze, w oprawie muzycznej fletu, w wykonaniu Anny Kozłowskiej, czytała aktorka Alicja Kondraciuk[4]. Podczas spotkania odbyła się także prezentacja książki pt. Zakamarki pamięci, zawierającej wybór wierszy i opatrzonej wstępem napisanym przez Krzysztofa Lisowskiego[4].
  • Wierszami zatytułowanymi Co ja tu robię oraz Aparat zdobyła I nagrodę w X Konkursie Literackim zorganizowanym przez krakowski „Bunkier Sztuki”, Fundację Sztuki Osób Niepełnosprawnych oraz kwartalnik „Słowem i Kształtem”[11].

Opublikowane pozycje

  • Alfabet tajemnic (1991, tomik poetycki)
  • Kłódka czasu (1993, tomik poetycki)
  • Zagłębienie w dłoni (1994, tomik poetycki)
  • Skarby na czarną godzinę (1995, tomik poetycki)
  • Obłaskawić dzień (1996, tomik poetycki)
  • Opieram się o wiatr (1996, wybór wierszy)
  • Krajobraz życia (1996, proza wspomnieniowa)
  • Zmiana Kalendarzy (1997) ISBN 83-86900-40-7[12]
  • Nie ma ciszy (1998)
  • Mini szepty (1998, wybór najkrótszych wierszy wydany przez Wydawnictwo Miniatura) ISBN 83-7081-338-0.
  • Trzecia część życia (1999)
  • Poezje (1999) ISBN 83-87842-14-1[13]
  • Oto jestem (2000)
  • Okruchy raju (2000)
  • Zakręty (2001, wybór wierszy)
  • Paląc fotografie (2002) ISBN 83-89186-15-2[14]
  • Reminiscencje i W blasku zachodzącego życia (2003, zbiorek poezji podzielony przez autorkę na dwie części ze względu na odrębność tematyczną i chronologiczną wierszy, zaopatrzony w dwa różne tytuły i dwie odmienne okładki na awersie i rewersie) ISBN 83-89186-65-9.
  • Pół na pół (2004)
  • Cisza między wierszami (2005) ISBN 83-89707-48-9[15]
  • Jutra może nie być (2006/2007) ISBN 83-7490-041-5.
  • Andrzeja Ostoja-Solecki Połemkowskie cerkwie w malarstwie Stanisława Jakubczyka (2006, album przedstawiający obrazy drewnianego budownictwa sakralnego na polskim i słowackim Pogórzu Karpackim, namalowane przez Stanisława Jakubczyka, w którym wykorzystano poezje Zofii Garbaczewskiej-Pawlikowskiej) ISBN 978-83-925339-0-0.
  • Zakamarki pamięci (2007, wybór wierszy, wydanie jubileuszowe) ISBN 978-83-7490-062-1.
  • Żyję z przyzwyczajenia (luty 2009, tomik poetycki, wiersze zawierające refleksje 87-letniej autorki na temat życia ludzkiego i wyroku śmieci, który jest nierozerwalnie z nim związany i od momentu urodzenia ciąży nad każdym z nas; na okładce akwarela poetki przedstawiająca kapelusz ozdobiony wstążką i bukiet kwiatów)

Reakcje krytyki

Z kilku wyrazów, kilku kresek malarskiej wyobraźni wyłania się cały świat, prawdziwa pełnia ludzkiego doświadczenia[16]. Niektóre wiersze to małe studia natury ludzkiej, refleksja o upływającym czasie, o patrzeniu na minione i mijające życie z perspektywy człowieka starszego, dojrzałego, doświadczonego, bogatego w osobiste wzloty i klęski. …niebagatelnym walorem tych wierszy jest ich klarowny język, poetyka skrótu doprowadzona do dużego mistrzostwa w cyklu poetyckich miniatur, przypominających japońskie haiku; to blaski myśli, obrazy oświetlone momentem blasku, raz i na zawsze, abyśmy dostrzec mogli jakiś istotny walor egzystencjalnej refleksji, promień łączący „wysokie” z „niskim”, aspekt metafizyczny ludzkiego bytowania, poczucie łączności i pokrewieństwa z Innym Światem i z tymi, którzy już przekroczyli niewidzialną granicę[17].

Krytyk Krzysztof Lisowski o poezjach Garbaczewskiej-Pawlikowskiej

Przypisy

  1. ↑ Marek Jerzy Minakowski: Zofia Leonia Garbaczewska h. Ślepowron. [w:] Wielka Genealogia Minakowskiego [on-line]. sejm-wielki.pl, 2017-08-25. [dostęp 2017-08-25]. (pol.).
  2. ↑ a b Danuta Perier-Berska: Zofia Garbaczewska-Pawlikowska. Krakowski Oddział Związku Literatów Polskich, 2017-08-17. [dostęp 2017-08-25]. (pol.).
  3. ↑ a b c d e f g h Dwie imprezy w Miejskim Klubie im. Jana Kiepury. [dostęp 2008-08-17]. (pol.).
  4. ↑ a b c d e ŚOK Lamelli – program imprez kwiecień 2007. [dostęp 2007-08-17]. (pol.).
  5. ↑ Portal Związku Literatów Polskich. [dostęp 2008-08-17]. (pol.).
  6. ↑ Bronowickie Stowarzyszenie Przyjaciół Sztuk wszelkich. [dostęp 2008-08-17]. (pol.).
  7. ↑ Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Zofia Pawlikowska. rakowice.eu. [dostęp 2018-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-27)].
  8. ↑ a b Sanocki Dom Kultury – Galeria na Jaskółkach: Połemkowskie cerkwie w malarstwie Stanisława Jakubczyka. [dostęp 2008-08-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-04-11)]. (pol.).
  9. ↑ Klub Profesora AGH – Aktualności.
  10. ↑ Szeptem o miłości… zwariowanej – monodram. [dostęp 2008-08-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-05-14)]. (pol.).
  11. ↑ Sztuka w Bunkrze. [dostęp 2008-08-17]. (pol.).
  12. ↑ Amazon. [dostęp 2008-08-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (ang.).
  13. ↑ Wykaz opublikowanych wydawnictw Towarzystwa Słowaków w Polsce 1999 rok. [dostęp 2008-08-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-11-23)]. (pol.).
  14. ↑ Wykaz opublikowanych wydawnictw Towarzystwa Słowaków w Polsce – 2003. [dostęp 2008-08-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (23 listopada 2008)]. (pol.).
  15. ↑ Deutsches Polen-Institut Darmstadt. Neuerwerbungsliste 2005 der Bibliothek Signatur D4 (Belletristik nach 1945). [dostęp 2008-08-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (21 stycznia 2007)]. (niem.).
  16. ↑ Zofia Garbaczewska-Pawlikowska: Mini szepty. Wydawnictwo Miniatura, 1998. ISBN 83-7081-338-0.
  17. ↑ Zofia Garbaczewska-Pawlikowska: Zakamarki pamięci. 2007. ISBN 978-83-7490-062-1.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Zofia Garbaczewska-Pawlikowska.JPG
Autor: Lidia125, Licencja: CC BY-SA 3.0
Polska poetka i malarka.
Zofia Garbaczewska-Pawlikowska 1.JPG
Autor: Lidia125, Licencja: CC BY-SA 3.0
Polska malarka Zofia Garbaczewska-Pawlikowska w swoim atelier.