Zofia Kajzerówna

Zofia Kajzerówna
Ilustracja
Zofia Kajzerówna (fotografia portretowa)
Imię i nazwisko

Zofia Kajzer-Kasprzycka

Data urodzenia

1911[1]

Data i miejsce śmierci

luty 2002[1]
Calgary

Zawód

aktorka

Zofia Kajzerówna, właśc. Zofia Kajzer-Kasprzycka (ur. 1911, zm. 2002 w Calgary) – polska aktorka teatralna i filmowa, finalistka konkursu Miss Polonia 1930[2].

Życiorys

Słynęła z urody. Wzięła udział w gali finałowej konkursu Miss Polonia 1930, która odbyła się 28 stycznia w stołecznym hotelu Polonia. W jury zasiadali m.in.: pisarka Zofia Nałkowska (przewodnicząca), rzeźbiarz Edward Wittig i aktor Juliusz Osterwa. Zofia Kajzerówna, reprezentująca Włocławek, nie znalazła się w konkursowej pierwszej trójce[2]. Tytuł Miss Polonia wywalczyła Zofia Batycka. Kilka lat później, w 1933 r., Zofia Kajzerówna (jako jedna z czterech Polek) znalazła się na okładce Chicago Tribune – z uwagi na zorganizowany przez tę gazetę międzynarodowy konkursu piękności z okazji otwarcia światowej wystawy w Chicago. Zwyciężczyni miała otrzymać 5 tys. USD, a nagrodą dla pięćdziesięciu najpiękniejszych kobiet była podróż do Chicago i zwiedzanie Stanów Zjednoczonych na koszt redakcji[3].

W 1932 r. zdała egzamin eksternistyczny ZASP. Zadebiutowała w tym samym roku w kabarecie Qui Pro Quo, w którym występowała (od lutego do kwietnia) w spektaklach rewiowych Miłe złego początki i Poczekajcie, poczekajcie[3]. Od 1934 r. należała do zespołu Towarzystwa Krzewienia Kultury Teatralnej. Grała na scenach warszawskich: Teatru Polskiego (Matołek z Wysp Nieoczekiwanych G. B. Shawa), Teatru Letniego (komedie Kwiecista droga W. Katajewa i Przedziwny stop W. Kirszona) oraz Teatru Małego (Wiosenne porządki A. Huxleya i Koko M. Acharda)[4].

Najbardziej płodny okres jej pracy artystycznej przypadał na lata 1934-1939, kiedy występowała na scenie Teatru Narodowego w Warszawie (m.in.: Klub kawalerów M. Bałuckiego, Intryga i miłość F. Schillera, Sługa jego lordowskiej mości J.M. Barriego, Cyganeria warszawska A. Nowaczyńskiego, Horsztyński i Balladyna J. Słowackiego, Cyrano de Bergerac E. Rostanda, Szkoła obmowy R. B. Sheridana, Popielaty welon M. Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej). W tym samym okresie (w latach 1933-1939) zagrała w wielu filmach fabularnych[4].

Życie prywatne

Bal w gmachu Resursy Obywatelskiej w Warszawie (1939 r.). Od lewej: inż. Bielski, pani Badmajew, aktorka Zofia Kajzerówna, minister spraw wojskowych gen. Tadeusz Kasprzycki i doktor Włodzimierz Badmajew

Głośnym echem w międzywojennej Polsce odbił się romans Zofii Kajzerówny z dwadzieścia lat starszym od niej Tadeuszem Kasprzyckim, generałem dywizji Wojska Polskiego, ministrem spraw wojskowych (w latach 1935–1939), kawalerem Orderu Virtuti Militari[3]. Generał poznał aktorkę w połowie lat 30. XX wieku i szaleńczo się w niej zakochał. Rozpoczął się romans. Wkrótce pojawiły się plotki o subwencjonowaniu teatru, w którym grała aktorka, z budżetu Ministerstwa Spraw Wojskowych[5].

Kilka lat później opinię publiczną wstrząsnęła śmierć żony generała, Marii Jadwigi de domo Rybczyńskiej[3] (z zawodu inżyniera), która została pochowana w grobie rodzinnym na cmentarzu w Wilanowie[6]. Tajemnicą poliszynela było to, że popełniła samobójstwo z powodu romansu męża[7] – 12 maja 1939 r., po wizycie u Kajzerówny w przededniu sprawy rozwodowej, wyskoczyła z okna klatki schodowej w kamienicy, w której mieszkała kochanka męża; zmarła w karetce pogotowia[3]. W tym czasie na deskach Teatru Narodowego wystawiano komedię Popielaty welon Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, w której jedną z ról grała Kajzerówna. W dniu, w którym publiczność dowiedziała się o tragicznych okolicznościach śmierci Kasprzyckiej, wychodząca na scenę Zofia Kajzerówna została przywitana gwizdami i tupaniem. Przedstawienie zostało przerwane, a sztukę wkrótce zdjęto z afisza[3].

Nie przeszkodziło to trwałości związku aktorki z generałem, który wkrótce został usankcjonowany małżeństwem. Para stanęła na ślubnym kobiercu mimo wyraźnego sprzeciwu marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego. Wcześniej, chcąc usunąć się z oczu plotkarzom, generał Kasprzycki wykupił grunty w Kościelisku i w 1938 r. razem z siostrą Zofią i Tadeuszem Katelbachem zaczął budować hotel Salamandra (zwany nieoficjalnie od nazwiska kochanki generała Kajzerhofem), zaciągając duży kredyt. W chwili wybuchu II wojny światowej budynek był w stanie surowym[5].

Podczas kampanii wrześniowej generał zaniedbywał swoje obowiązki. Jeszcze we wrześniu wraz z żoną wyjechał do Rumunii, gdzie został internowany. Po kilku latach w 1944 r. małżonkowie wyjechali przez Turcję do Wielkiej Brytanii. Od 1954 r. Zofia wraz z mężem przebywała na emigracji w Kanadzie, gdzie zmarła w 2002 r. (w Calgary) w wieku 91 lat[3].

Filmografia

Alina Żeliska i Zofia Kajzerówna (po prawej) w scenie z filmu „Przybyli do wsi żołnierze”, 1939 r.

Role teatralne (wybór)

  • Helena w Mademoiselle Jacquesa Devala (1932)
  • Bufetowa w Klubie kawalerów Michała Bałuckiego (1934)
  • Pokojówka w Intrydze i miłości Friedricha Schillera (1934)
  • Washti w Matołku z Wysp Nieoczekiwanych George'a Bernarda Shawa (1935)
  • Role w Przedziwnym stopie Władimira Kirszona (1935)
  • Roksana w Cyranie de Bergerac Edmonda Rostanda (1938)
  • Lady Teazle w Szkole obmowy Richarda Brinsleya Sheridana (1938)
  • Wiga Buchałowicka w Popielatym welonie Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej (1939)[9]

Przypisy

  1. ↑ a b c Zofia Kajzer-Kasprzycka, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2021-08-13].
  2. ↑ a b Miss Polonia 1930, Z Archiwum Miss [dostęp 2021-08-13].
  3. ↑ a b c d e f g Natalia Lisowska, Zakochany generał Tadeusz Kasprzycki. Romans, przez który przegraliśmy wojnę?, Interia, 10 września 2019 [dostęp 2021-08-13].
  4. ↑ a b Zofia Kajzerówna, janeklechicki.jimdofree.com [dostęp 2021-08-13].
  5. ↑ a b Roman Marcinek, Zbigniew Moździerz. Zapomniana willa generała. „Ochrona Zabytków”, s. 115-132, nr 2 (2015). [dostęp 2021-08-13]. 
  6. ↑ Nekrolog. „Polska Zbrojna”. 134, s. 4, 1939-05-15. Warszawa. .
  7. ↑ 4 grudnia 1978 r. Na obczyźnie zmarł Tadeusz Kasprzycki – komendant I Kompanii Kadrowej, NaszaHistoria.pl, 4 grudnia 2014 [dostęp 2021-08-14] [zarchiwizowane z adresu 2021-08-13].
  8. ↑ Film „Przybyli do wsi żołnierze”. Alina Żeliska i Zofia Kajzerówna w jednej ze scen filmu., NAC [dostęp 2021-08-13].
  9. ↑ Zofia Kajzerówna, FilmPolski.pl [dostęp 2021-08-13].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Bal w gmachu Resursy Obywatelskiej w Warszawie (1939 r.).jpg
Grupa uczestników balu zorganizowanego przez Towarzystwo Polsko-Węgierskie i Towarzystwo Węgierskie w gmachu Resursy Obywatelskiej w Warszawie (1939 r.). Widoczni od lewej: inż. Bielski, pani Badmajew, aktorka Zofia Kajzer, minister spraw wojskowych gen. Tadeusz Kasprzycki i doktor Włodzimierz Badmajew.
Alina Żeliska i Zofia Kajzerówna.jpg
Alina Żeliska i Zofia Kajzerówna w scenie z filmu „Przybyli do wsi żołnierze”.
Zofia Kajzerówna.jpg
Zofia Kajzerówna - polska aktorka. Fotografia portretowa. Zakład fotograficzny: "Van-Dyck", Warszawa.